Kinh tế Việt Nam đối mặt thách thức gia tăng từ bất ổn toàn cầu

Với mức độ mở cửa lớn, nền kinh tế Việt Nam đặc biệt dễ bị tổn thương trước các cú sốc thương mại toàn cầu, trong bối cảnh rủi ro từ bất ổn kinh tế bên ngoài ngày càng gia tăng. Để duy trì tăng trưởng dài hạn, Việt Nam cần đẩy mạnh đầu tư công, cải cách cơ cấu và tăng cường khả năng chống chịu tài chính. Đây là nhận định mà Ngân hàng Thế giới đưa ra trong Báo cáo Cập nhật Kinh tế Đông Á và Thái Bình Dương.

Theo đánh giá của Ngân hàng thế giới, là một nền kinh tế mở (kim ngạch xuất nhập khẩu tương đương gần 170% GDP), Việt Nam đặc biệt dễ bị ảnh hưởng bởi các biến động trong chính sách thương mại toàn cầu. Hoa Kỳ là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam, chiếm 30% tổng kim ngạch xuất khẩu, so với Trung Quốc (15%), EU (13%) và ASEAN (8%). Trong khi đó, Trung Quốc chiếm đến 38% kim ngạch nhập khẩu của Việt Nam. Sự bất định trên toàn cầu hiện nay có thể tác động đến xuất khẩu, đầu tư và tăng trưởng của Việt Nam, đồng thời có thể làm suy yếu niềm tin và chi tiêu của người tiêu dùng – những yếu tố vốn đã tăng trưởng chậm hơn so với GDP trong những năm gần đây.

Theo Báo cáo cập nhật kinh tế khu vực Đông Á và Thái Bình Dương mới được công bố vừa qua, WB cho rằng, mặc dù Chính phủ còn dư địa tài khóa để kích cầu, việc thực thi các biện pháp hỗ trợ có thể bị cản trở bởi tình trạng giải ngân đầu tư công chậm kéo dài. Lĩnh vực bất động sản dự kiến vẫn sẽ phục hồi vào năm 2025–2026, dù giao dịch hiện vẫn ở mức thấp. Lạm phát chung sẽ duy trì trong ngưỡng mục tiêu 4,5–5%, nhờ giá dầu và hàng hóa đầu vào tiếp tục hạ nhiệt. Tăng trưởng kinh tế được kỳ vọng sẽ tạo thuận lợi cho nỗ lực giảm nghèo tại Việt Nam. Tuy nhiên, rủi ro từ các bất ổn kinh tế bên ngoài vẫn hiện hữu, có thể dẫn đến mất việc làm trong nhóm lao động ít kỹ năng và làm đảo ngược một phần kết quả giảm nghèo gần đây.

Có thể thấy, các yếu tố rủi ro đang ảnh hưởng đến triển vọng phát triển của kinh tế VN đang gia tăng, đặc biệt là các yếu tố bên ngoài như những thay đổi bất lợi trong chính sách thương mại, tăng trưởng toàn cầu chậm hơn dự kiến và sự bất ổn định trong chính sách toàn cầu. Với mức độ mở cửa lớn của nền kinh tế, các cú sốc lớn từ chính sách thương mại có thể tác động tiêu cực đến xuất khẩu, đầu tư tư nhân, bao gồm cả FDI và tăng trưởng của VN.

Để giải quyết các thách thức trên, WB cho rằng, các biện pháp chính sách của Việt Nam cần tập trung vào việc mở rộng đầu tư công, giảm thiểu rủi ro tài khóa và đẩy mạnh cải cách cơ cấu. Mặc dù việc can thiệp chính sách tiền tệ còn hạn chế, chính sách tài khóa vẫn có thể hỗ trợ tăng trưởng thông qua việc đầu tư vào các dự án cơ sở hạ tầng đang thiếu hụt...

Bên cạnh đó, dựa trên các cải cách gần đây (chẳng hạn sửa đổi Luật Các tổ chức tín dụng), Việt Nam cần tiếp tục các bước đi để giảm thiểu rủi ro và điểm yếu trong lĩnh vực tài chính, nhằm tăng cường khả năng chống chịu và ổn định tài chính. Đồng thời, cần đẩy mạnh cải cách cơ cấu để tăng cường khung pháp lý cho các ngành dịch vụ hạ tầng then chốt (công nghệ thông tin, điện lực, giao thông), hướng đến nền kinh tế xanh, phát triển vốn con người và cải thiện môi trường kinh doanh. Đây được coi là những điều thiết yếu để duy trì tăng trưởng dài hạn.

Đối với khu vực Đông Á và Thái Bình Dương (ĐÁ-TBD), WB ghi nhận tốc độ tăng trưởng kinh tế vượt trội hơn so với hầu hết các khu vực khác trên thế giới trong năm 2024. Tuy nhiên, để duy trì đà tăng trưởng này và tạo thêm việc làm, WB cho rằng, các quốc gia ĐÁ-TBD cần chủ động ứng phó với những bất ổn toàn cầu, đồng thời giải quyết những thách thức dài hạn liên quan đến những thay đổi trong hội nhập toàn cầu, biến đổi khí hậu và xu hướng nhân khẩu học.

Đáng chú ý, sự gia tăng bất ổn trên toàn cầu đang ảnh hưởng đến niềm tin của doanh nghiệp và người tiêu dùng, kìm hãm đầu tư và tiêu dùng. Các biện pháp hạn chế thương mại được dự báo sẽ tác động đến xuất khẩu của ĐÁ-TBD, trong khi tăng trưởng toàn cầu chậm lại sẽ làm suy giảm nhu cầu từ bên ngoài.

“Trong khi đối mặt với những bất định toàn cầu, các quốc gia ĐÁ-TBD vẫn có cơ hội củng cố triển vọng kinh tế bằng cách nắm bắt và đầu tư vào công nghệ mới, tạo thêm nhiều cơ hội kinh doanh thông qua các cải cách táo bạo, và đẩy mạnh hợp tác quốc tế,” bà Manuela V. Ferro, Phó Chủ tịch Ngân hàng thế giới phụ trách khu vực Đông Á và Thái Bình Dương cho biết.

Quỳnh Chi (Vietnam Business Forum)