Hướng đến khai thác hiệu quả chuỗi giá trị cây dừa

Bến Tre được xem là đảo quốc của cây dừa. Xác định dừa là cây trồng chủ lực trong chiến lược phát triển kinh tế nên trong mục tiêu phát triển đến năm 2020, tỉnh rất quan tâm đầu tư cho ngành công nghiệp chế biến dừa, qua đó góp phần khai thác hiệu quả chuỗi giá trị cây dừa cũng như tạo hướng phát triển bền vững cho cây trồng có giá trị kinh tế cao này.

Hiện Bến Tre có diện tích dừa lớn nhất cả nước, diện tích tăng nhanh từ 37.595ha (năm 2005) lên 51.560ha (năm 2010) và năm 2013, tổng diện tích dừa đạt 61.252ha (chiếm 34,1% diện tích đất nông nghiệp của tỉnh). Ngành công nghiệp chế biến dừa ở Bến Tre có sự phát triển khá nhanh và toàn diện, sản phẩm ngành dừa đa dạng và được chế biến ở các cấp độ khác nhau. Công nghiệp chế biến dừa đã tiêu thụ 85% tổng lượng dừa thu hoạch trên địa bàn tỉnh, giá trị sản xuất công nghiệp ngành dừa tăng trưởng bình quân 10,3%/năm (giai đoạn 2011 - 2013) và chiếm trên 18% giá trị công nghiệp của tỉnh.

Thương mại các sản phẩm dừa ở Bến Tre phát triển khá mạnh, đặc biệt là sự gắn kết với thị trường nội địa và thị trường thế giới. Kim ngạch xuất khẩu các sản phẩm dừa (giai đoạn 2011 - 2013) tăng trưởng bình quân 12,5%/năm; năm 2013 đạt 120,46 triệu USD, chiếm tỷ trọng 24% kim ngạch xuất khẩu chung của tỉnh. Sản phẩm dừa Bến Tre đã xuất khẩu sang 65 quốc gia và vùng lãnh thổ. Đặc biệt ngành công nghiệp chế biến dừa đã thu hút được nhiều nhà đầu tư trong và ngoài nước, chuyển giao công nghệ tương đối hiện đại và được xem là ngành kinh tế mũi nhọn của tỉnh.

Nhằm gia tăng năng lực cạnh tranh cho sản phẩm, hướng tới nâng cao kim ngạch xuất khẩu sản phẩm dừa, năm 2013 tỉnh Bến Tre đã xây dựng và triển khai thực hiện Chương trình phát triển ngành dừa  trên địa bàn tỉnh đến năm 2020. Mục tiêu của Chương trình nhằm gia tăng năng suất, sản lượng dừa và thu nhập của người trồng dừa; đảm bảo cung ứng ổn định nguồn nguyên liệu cho công nghiệp chế biến dừa; thúc đẩy sự gắn kết và nâng cao hiệu quả chuỗi giá trị ngành dừa, tập trung hợp lý, hài hòa ở cả khâu trồng dừa, chế biến, tiêu thụ, góp phần thúc đẩy ngành dừa phát triển ngành và bền vững. Phấn đấu giá trị sản xuất của ngành chế biến dừa giai đoạn 2011 - 2015 tăng trưởng bình quân 13,58%/năm, giai đoạn 2016 - 2020 tăng trưởng bình quân trên 11,57%. Kim ngạch xuất khẩu sản phẩm dừa giai đoạn 2011 - 2015 tăng trưởng bình quân 18,72%/năm, giai đoạn 2016 - 2020 tăng trưởng bình quân 12,47%/năm. 

6 tháng đầu năm 2014, kết quả triển khai thực hiện Chương trình phát triển ngành dừa tỉnh Bến Tre đến năm 2020 đã bước đầu gặt hái những thành công rất đáng khích lệ. Trong lĩnh vực nông nghiệp đã và đang triển khai 5 dự án: dự án cải tạo vườn dừa kém hiệu quả; dự án thiết lập vườn dừa giống và bình tuyển cây dừa mẹ;  dự án phát triển mô hình nuôi tôm càng xanh trong mương vườn dừa; Dự án trồng xen ca cao trong vườn dừa phục vụ xuất khẩu; dự án nuôi ong ký sinh trừ bọ cánh cứng hại dừa. Tổng diện tích dừa 6 tháng đầu năm 2014 đạt khoảng 63.439 ha, tăng 5,82 % so với mục tiêu; năng suất đạt 9.220 trái/ha; ước sản lượng  đạt 240,85 triệu trái, tăng 6,1% so cùng kỳ.

Lĩnh vực công nghiệp đã và đang hỗ trợ triển khai 6 dự án đầu tư sản xuất chế biến dừa. Các chương trình dự án hỗ trợ doanh nghiệp bước đầu phát huy hiệu quả như: Chương trình khuyến công hỗ trợ nâng cao năng lực chế biến dừa đã triển khai hỗ trợ doanh nghiệp thực hiện 24 dự án đầu tư máy móc thiết bị, cải tiến đổi mới công nghệ và mô hình trình diễn kỹ thuật, tiết kiệm nhiên liệu, áp dụng sản xuất sạch với tổng kinh phí hỗ trợ 2,2 tỷ đồng; Chương trình xúc tiến thương mại sản phẩm dừa đã duy trì và nâng cao chất lượng cung cấp thông tin dự báo cảnh báo về tình hình thị trường, giá cả, cơ hội kinh doanh, huy động vốn cho hoạt động XTTM từ các doanh nghiệp tăng gấp 5,2 lần… Giám đốc Sở Công Thương Bến Tre – ông Trương Minh Nhựt cho biết, bên cạnh các hoạt động thông tin, hỗ trợ cho doanh nghiệp trong ngành dừa, Sở cũng thường xuyên theo dõi tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh của ngành dừa, từng lúc có khuyến cáo các đơn vị định hướng xử lý diễn biến và tham mưu UBND tỉnh chỉ đạo kịp thời cho các đơn vị nhằm giữ vững sản xuất kinh doanh và kinh doanh có hiệu quả. Giá trị sản xuất công nghiệp các sản phẩm dừa 6 tháng đầu năm 2014 ước đạt 540 tỷ đồng, tăng 13,68% so với cùng kỳ năm 2013 (mục tiêu tăng bình quân 13,58%/năm). Kim ngạch xuất khẩu các sản phẩm dừa ước đạt 86,4 triệu USD, tăng 38,24% so với cùng kỳ 2013, tăng cao hơn mục tiêu của Chương trình đã đề ra (mục tiêu tăng bình quân 18,72%/năm).

Lĩnh vực khoa học công nghệ đã ưu tiên nguồn vốn để thực hiện các đề tài, dự án nhằm nâng cao năng suất chất lượng; đổi mới công nghệ, áp dụng các công cụ quản lý chất lượng và xây dựng thương hiệu cho các cơ sở, doanh nghiệp chế biến dừa trong tỉnh. Đồng thời triển khai thực hiện đề tài "Nghiên cứu quy trình tách chiết, thành phần, cấu trúc và tính chất hóa học của dầu dừa nguyên sinh và định hướng ứng dụng trong y dược", "Nghiên cứu máy tách vỏ dừa năng suất 800-1.000 trái/giờ"; hỗ trợ triển khai dự án "Hoàn thiện công nghệ sản xuất mặt nạ dừa" và dự án "Đầu tư hoàn thiện công nghệ sản xuất thạch dừa, mứt dừa"; hỗ trợ vay vốn ưu đãi thực hiện dự án sản xuất nước cốt dừa đóng lon…

Kim Băng