Xâm nhập thị trường Hoa Kỳ: Cơ hội và thách thức

Thiết lập quan hệ ngoại giao ngày 12/7/1995, quan hệ giữa Việt Nam và Hoa Kỳ đang ngày càng được tăng cường, củng cố và phát triển trên nhiều lĩnh vực: kinh tế, chính trị, ngoại giao, văn hóa, khoa học kỹ thuật…   Hoa Kỳ đã trở thành một trong những thị trường xuất khẩu lớn nhất, tiềm năng nhất nhưng cũng nhiều thách thức nhất đối với các mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam.

Nhiều cơ hội

Báo cáo thống kê mới nhất của Tổng cục Hải quan cho thấy trị giá xuất khẩu hàng hoá sang  thị trường Hoa Kỳ trong 2 tháng tính từ đầu năm 2015 đạt gần 4,47 tỷ USD, tăng 15% so với cùng kỳ năm  trước. Trong khi đó, trị giá nhập khẩu hàng hóa của các doanh nghiệp Việt Nam có xuất xứ từ Hoa Kỳ đạt gần 1,12 tỷ USD, tăng 21% so với cùng kỳ năm trước.

Hoa kỳ là thị trường khổng lồ, đa dạng và có nhu cầu lớn đối với nhiều loại hàng hóa bởi đây là quốc gia đa chủng tộc, GDP trên đầu người cao, xếp thứ 10 trên thế giới (đạt 47.200 USD/người năm 2010) và đặc biệt người dân ở Hoa Kỳ có thói quen mua sắm, dịch vụ tài chính phát triển. Đây thực sự là thị trường tiêu thụ lớn nhất thế giới. Nhờ vậy, số lượng mỗi đơn hàng thường lớn. Hoa Kỳ thực sự là cơ hội lớn cho các mặt hàng xuất khẩu Việt Nam.

Một đóng góp không nhỏ của thị trường Hoa Kỳ vào khả năng xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam còn phải kể đến là cộng đồng người Việt tại đây. Theo kết quả “Nghiên cứu về cộng đồng người Mỹ” do chính phủ Mỹ thực hiện từ năm 2005 được công bố mới đây cho thấy có khoảng 1,5 triệu người Việt đang sống tại Hoa Kỳ, chiếm khoảng 10,5% tổng số người Mỹ gốc châu Á, là cộng đồng lớn thứ tư sau Trung Quốc, Ấn Độ, Philippines. 1,5 triệu người Việt Nam tại Hoa Kỳ hàng ngày vẫn ăn các món ăn Việt Nam và vẫn cần những thực phẩm như ở Việt Nam vì vậy đây là một thị trường lớn và hấp dẫn cho các mặt hàng thực phẩm của các doanh nghiệp Việt Nam. Thêm vào đó, cộng đồng người Việt tại Hoa Kỳ sẽ là chiếc cầu nối hiệu quả để doanh nghiệp Việt Nam đưa hàng sang Hoa Kỳ.

Bên cạnh đó, TPP đang được Việt Nam và Hoa Kỳ cùng tham gia đàm phán ký kết, có tham vọng mở cửa thị trường toàn diện (cắt giảm gần như toàn bộ số thuế quan, trừ một số mặt hàng nhạy cảm), dỡ bỏ các biện pháp hạn chế đầu tư, dịch vụ theo nguyên tắc chọn bỏ, mở cửa thị trường mua sắm công, dịch vụ tài chính… Dự báo, nếu TPP được ký kết, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam vào Mỹ có khả năng tăng lên mức trên 20% tổng kim ngạch xuất khẩu, đưa quốc gia này trở thành thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam. Năm 2015 sẽ là năm hai nước kỷ niệm 20 năm bình thường hóa quan hệ, TPP sẽ là động lực quan trọng để quan hệ kinh tế hai bên phát triển thực chất và hiệu quả hơn.

Và thách thức

Sự hấp dẫn của thị trường Hoa Kỳ cũng đồng nghĩa với cạnh tranh xuất khẩu vào thị trường này rất quyết liệt. Trở ngại lớn nhất của các doanh nghiệp Việt Nam khi xuất khẩu hàng hóa sang Hoa Kỳ chính là gặp phải sự cạnh tranh khốc liệt của các mặt hàng Trung Quốc. Năm 2010, Trung Quốc xuất khẩu vào Hoa kỳ đạt 364,04 tỷ USD giá trị hàng hóa, chiếm xấp xỉ 19,17% tổng kim ngạch nhập khẩu hàng hóa của Hoa Kỳ. Đối với các mặt hàng mà doanh nghiệp Việt Nam đẩy mạnh xuất khẩu sang Hoa Kỳ như dệt may, giày dép, đồ gỗ, hàng điện tử, đồ chơi…thì Trung Quốc cũng đều chiếm thị phần rất lớn tại đây.

Bên cạnh đó, Việt Nam bị cấm vận buôn bán với Hoa Kỳ cho đến năm 1994 và mãi đến tháng 12/2001 khi Hiệp định thương mại song phương giữa hai nước có hiệu lực thì quan hệ thương mại giữa Việt Nam và Hoa Kỳ mới thực sự được bình thường hóa và hàng hóa Việt Nam khi đó mới được hưởng thuế nhập khẩu tối huệ quốc (mức thuế bình thường áp dụng với hầu hết các nước khác của Hoa Kỳ). Các doanh nghiệp Việt Nam bắt đầu xuất khẩu sang Hoa Kỳ khi mà các đối thủ cạnh tranh đã có chỗ đứng vững chắc tại thị trường này. Do đó, không dễ để thuyết phục được các nhà nhập khẩu Hoa Kỳ đang nhập từ các bạn hàng quen thuộc của họ ở các nước khác chuyển sang nhập khẩu hàng của Việt Nam. Nếu muốn họ mua hàng, buộc hàng của các doanh nghiệp chúng ta phải rẻ hơn hoặc tốt hơn hoặc độc đáo hơn hoặc phải có cái gì đó hấp dẫn hơn là các bạn hàng quen thuộc của họ.

Ngoài ra, những rào cản trong pháp luật và các kỹ thuật đối với thương mại cũng là khó khăn không nhỏ với doanh nghiệp Việt Nam. Hoa Kỳ được biết đến là quốc gia có hệ thống luật pháp phức tạp và nhiều rào cản kỹ thuật đối với thương mại. Liên tiếp trong những năm gần đây, các doanh nghiệp Việt Nam thường gặp khó khăn về tiêu chuẩn lao động và môi trường khi xuất khẩu hàng hóa sang Hoa Kỳ; các vụ kiện chống bán phá giá và chống trợ giá; hàng rào kỹ thuật và an toàn thực phẩm …  Mỹ  tiếp tục thực hiện nhiều biện pháp và rào cản thương mại nhằm bảo vệ sản xuất trong nước (đạo luật Farm Bill, Lacey, gây nhiều khó khăn trong vụ tôm, cá tra, basa của Việt Nam…)  Thêm vào đó, xuất khẩu hàng sang Hoa Kỳ, các doanh nghiệp còn gặp phải khó khăn về chi phí và những đòi hỏi về tiêu chuẩn năng lực của một doanh nghiệp.

Về Hiệp định TPP, các chuyên gia cũng cho rằng, Việt Nam tham gia vào Hiệp định TPP sẽ gặp sức ép về mở cửa thị trường (hàng hóa, dịch vụ, mua sắm Chính phủ…). Cùng với đó, xâm nhập thị trường Hoa Kỳ, các doanh nghiệp Việt phải đối mặt với rất nhiều thách thức về khả năng nắm bắt cơ hội, nguy cơ bị trừng phạt thương mại, khởi kiện và sức cạnh tranh.  Vì vậy, để đón nhận cơ hội Hiệp định TPP, chuyên gia khuyến nghị, doanh nghiệp phải chủ động nâng cao năng lực cạnh tranh, cải tiến công nghệ; nâng cao năng suất lao động; tích cực tham gia chuỗi sảng xuất và cung ứng trong khu vực và toàn cầu; thực thi đầy đủ các nghĩa vụ trong hiệp định, tránh vi phạm các quy định về đầu tư, lao động, môi trường…

Thu Hà