Khoa hộc công nghệ: Chìa khóa tăng trưởng

Quốc gia nào khai thác tốt hơn động lực khoa học và công nghệ đều đã đạt được mức tăng trưởng mạnh mẽ và trở thành các nền kinh tế hàng đầu trong khu vực và trên thế giới - Thứ trưởng Bộ KHCN Trần Quốc Khánh nhấn mạnh tại Hội thảo “Xác định đóng góp của KHCN vào tăng trưởng kinh tế của Việt Nam” do Viện Năng suất Việt Nam, Tổng cục Tiêu chuẩn - Đo lường - Chất lượng, Bộ KHCN tổ chức.

"Đòn bẩy" để phát triển kinh tế

Theo phân tích của Ngân hàng thế giới ở 38 quốc gia và khu vực, tiến bộ công nghệ đóng góp 50% vào tăng trưởng kinh tế ở các nước phát triển, hơn 30% ở các nước đang phát triển. Tại Hàn Quốc, đột phá trong KH&CN giúp KTXH nước này tăng trưởng mạnh, mức thu nhập bình quân đầu người tăng cao từ 1.040 USD (1977) lên 3.360 USD sau 10 năm. Đầu tư cho KH&CN của nước này tăng nhanh từ 378 triệu USD lên 5 tỷ USD, tăng 13 lần. Với Trung Quốc, đầu tư cho KH&CN tăng mạnh từ 0,6% GDP (2001) lên 1,43% GDP (2007) đã tạo đòn bẩy đưa GDP bình quân đầu người tăng từ 1.047 USD lên 2.604 USD.Nhiều năm gần đây, những mặt hàng như: lúa gạo, thủy sản, hạt tiêu, cà phê, cao su... luôn đem lại kim ngạch xuất khẩu lớn cho Việt Nam. Có kết quả này là nhờ những đóng góp quan trọng của hoạt động KH&CN. Hàng nghìn giống, quy trình sản xuất mới từ phòng thí nghiệm đã đến với người dân, được ứng dụng rộng rãi, đã và đang trở thành đòn bẩy thúc đẩy phát triển KTXH.

 PGS.TS. Vũ Minh Khương - Đại học Quốc gia Singapore nhìn nhận khoa học công nghệ có đóng góp vô cùng quan trọng đối với sự phát triển kinh tế của mỗi quốc gia và rất dễ để người dân cảm nhận được.Dẫn ra ví dụ từ Singapore, ông Khương cho biết đối với việc kiểm tra chất lượng nguồn nước chỉ cần các địa phương lắp đặt con chip từ đầu nguồn để đo được chỉ số ô nhiễm và báo về trung tâm. Như vậy mỗi sáng thức dậy nhà quản lý chỉ cần nhìn đồng hồ sẽ biết ngay chỉ số ô nhiễm của toàn bộ các đồng hồ trong tỉnh. Từ đây họ sẽ biết được được khu vực nào bị ô nhiễm và có giải pháp phù hợp.“Phải làm sao cho toàn thể xã hội chuyển động theo xu hướng rất mạnh mẽ. Thế giới đang làm thế nào, Việt Nam nên cố gắng áp dụng chuẩn mực như thế”, Việt Nam cần áp dụng công nghệ, tự động hóa để mỗi người làm việc năng suất lao động gấp nhiều lần hiện tại. “Khoảng cách càng xa (càng lạc hậu về công nghệ) càng có khả năng đạt được nhiều thành công ấn tượng trong nỗ lực này. Nghèo tức là còn kho kiến thức vàng cần phải học hỏi. Đây là thời kỳ Việt Nam đã làm được khá nhiều tuy chưa có đột biến lớn”, PGS - TS. Vũ Minh Khương nói.

Năng suất tổng hợp - TFP, chìa khóa của tăng trưởng

Đại hội Đảng lần thứ XI và Dự thảo Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ XII đã đề ra mục tiêu về TFP và những chỉ tiêu liên quan đến năm 2015 và 2020 Con số của Tổng cục Thống kê chỉ rõ đóng góp của TFP vào tăng trưởng GDP của Việt Nam trong cả giai đoạn 2011 – 2015 vào khoảng hơn 28%. Tỷ trọng đóng góp của TFP vào tăng trưởng kinh tế trong những năm qua đang có xu hướng tăng cho thấy yếu tố đầu vào là vốn và lao động của nước ta đang được sử dụng hiệu quả hơn trong việc tạo ra kết quả đầu ra.

Nền kinh tế Việt Nam phát triển theo chiều rộng, khi tăng trưởng GDP dựa vào vốn lên tới quá 3/4 còn TFP là chỉ tiêu chất lượng, nhưng chỉ đóng góp 1/4. Dù mục tiêu về đóng góp của TFP vào tăng trưởng GDP của Việt Nam đến 2015 và 2020 không cao (còn thấp xa so với Hàn Quốc), nhưng việc thực hiện không dễ dàng.

Theo Ông Trần Anh Tuấn - Viện trưởng viện Năng suất Việt Nam do lo ngại giá thành cao, các doanh nghiệp thường kéo dài thời gian khấu hao, nên phải giảm tỷ lệ khấu hao, chỉ bằng một nửa con số trên. Tuy nhiên, nếu không tăng tốc độ đổi mới công nghệ thiết bị như mục tiêu đã đề ra, thì trình độ công nghệ-thiết bị ngày càng tụt hậu, sẽ tác động tiêu cực đến khả năng cạnh tranh. Một vấn đề đặt ra là trong kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội hiện nay cần có chỉ tiêu này để cụ thể hóa mục tiêu, và Hệ thống chỉ tiêu thống kê quốc gia cũng cần có chỉ tiêu đó để đánh giá thực hiện. Theo điều tra 2000 doanh nghiệp thuộc 7 ngành  kinh tế trong thời gian vừa qua của Viện năng suất đã cho ra một kết quả rõ ràng về việc sử dụng công nghệ , thiết bị tiên tiến, đầu tư nghiên cứu, triển khai và áp dụng các phương pháp quản lý tiên tiến thì những doanh nghiệp nào áp dụng khoa học công nghệ tiên tiến sẽ cho năng suất lao động cũng như sản phẩm tăng lên rất nhiều.

Theo chuyên gia kinh tế  Phạm Chi Lan các yếu tố để tăng trưởng kinh tế trong đó quan trọng nhất là TFP trong đó vấn đề tăng năng suất lao động được Chính Phủ quan tâm đến từ nhiều năm trước nhưng do một thời gian dài ta chỉ chú trọng kêu gọi đầu tư nước ngoài mà không quan tâm đến vấn đề con người, để tăng trưởng một cách bền vững Việt Nam cần xác định mũi nhọn kinh tế phù hợp chứ không thể coi ngành nào cũng là mũi nhọn giống kiểu như là quả mít. 

TFP là chỉ số rất quan trọng phản ánh hiệu quả và phát triển bền vững của nền kinh tế. Vì vậy, tái cấu trúc lại nền kinh tế, đổi mới mô hình tăng trưởng, xét cho cùng là tìm ra giải pháp để nâng cao sự đóng góp của TFP vào GDP. Đây hiện là mục tiêu được ưu tiên hàng đầu với mọi nền kinh tế nói chung, từng khu vực kinh tế nói riêng.

 Đỗ Ngọc