Khi yếu thế trở thành lợi thế

Kinh tế Việt Nam có trình độ phát triển kém hơn hẳn các nước tham gia TPP, chi phí thấp, hệ số sinh lời vốn đầu tư cao… Khi tham gia TPP - sân chơi toàn các nước lớn, có trình độ phát triển cao vượt trội, một sân chơi phẳng, các yếu tố trình độ phát triển đang bị xóa mờ, các thị trường là như nhau như tự do hóa thương mại, chính sách thị trường, đầu tư, môi trường kinh doanh,… dòng vốn đầu tư sẽ đổ vào Việt Nam khi TPP có hiệu lực.

Các chuyên gia kinh tế đánh giá, trong số 12 quốc gia tham gia hiệp định, Việt Nam sẽ là quốc gia nhận được nhiều lợi ích nhất về mặt kinh tế.

Điểm đến hấp dẫn của FDI

Tập đoàn dệt may hàng đầu của Mỹ là Hanes Brands vừa mới công bố việc nâng tổng vốn đầu tư tại thị trường Việt Nam lên con số gần 55 triệu USD, tăng hơn 11 triệu USD so với năm 2014 với hệ thống 3 nhà máy đặt tại Hưng Yên và Huế. Ông Ajay Godbole, Giám đốc điều hành khu vực châu Á của HanesBrand chia sẻ, đây là bước đi quan trọng và cần thiết của tập đoàn bởi tương lai rộng mở khi Việt Nam gia nhập TPP.

Nhiều DN dệt nay có vốn đầu tư nước ngoài cũng đang có những quyết định mở rộng đầu tư vào Việt Nam để đón đầu cơ hội do TPP tạo ra. Trong 30 chương của Hiệp định, dệt may sẽ được gỡ bỏ ngay thuế quan bằng 0% khi TPP được 12 nước ký kết chính thức. Đây là lợi thế lớn nhất cho Việt Nam và dường như đoán trước được điều này, từ 8 tháng qua, FDI đổ vào dệt may rất lớn với nhiều dự án lên tới nửa tỷ USD vào dệt, nhuộm và xơ sợi…

Công nghiệp chế tạo, gia công điện tử và công nghiệp chế biến nông lâm thủy sản là lĩnh vực có tỷ suất sinh lời cao, với hàng rào thuế quan được xóa bỏ vào các nước Mỹ, Nhật, Úc - những thị trường nhập khẩu lớn, sẽ là cơ hội thu hút các nhà đầu tư theo chân các hãng điện tử lớn như Intel, Microsoft, Samsung, Nokia, LG… vào Việt Nam. Sự xuất hiện của các tên tuổi lớn của ngành công nghệ thế giới như Samsung, LG, Jabil… với lượng vốn đầu tư lên tới hàng chục tỷ USD, trong đó chỉ riêng tập đoàn Samsung đã đầu tư tới 14 tỷ USD.

Việt Nam cũng được coi trọng là thị trường mới nổi và địa điểm lý tưởng để gia công phần mềm. Hiện tại gia công phần mềm tại Việt Nam đã nhận được nhiều đơn hàng lớn từ Ấn Độ, Singapore, Nhật Bản và Mỹ… Lĩnh vực bán lẻ đã có mặt của các tên tuổi lớn trên thế giới như Aeon, Auchan, Metro, Cash&Carry, Lotte, BigC…

Ông Hoàng Mạnh Phương, Phó vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ Công Thương) cho biết, là một trong những thành viên tham gia vào các phiên đàm phán liên quan đến Chương Đầu tư trong TPP, có rất nhiều cam kết giữa Việt Nam với các nước thành viên sẽ mang lại thuận lợi lớn cho các nhà đầu tư nước ngoài tại Việt Nam. Ví dụ như cam kết liên quan đến việc cho phép nhà đầu tư được chuyển không hạn chế vốn, tài sản ra - vào Việt Nam. Đây là một cam kết rất quan trọng. Nếu so với trước đây thì đã minh bạch và cởi mở hơn rất nhiều.

Điểm cốt yếu nhất của TPP chính là một thị trường với hàng xuất khẩu rẻ hơn và môi trường kinh doanh với các chính sách, luật chơi chung có tính hiện đại, điều này sẽ gián tiếp giúp các dòng vốn đầu tư nước ngoài đổ dồn về Việt Nam được dự đoán tăng hơn về chất.

Chương quan trọng nhất trong Chương Đầu tư của hiệp định TPP là quy định “không phân biệt đối xử”. Trong các hiệp định song phương trước đây cũng đã áp dụng nguyên tắc chọn bỏ, nhưng tại TPP, nguyên tắc này được tự do hóa đến mức cao nhất. Cộng thêm đó là cơ chế chỉ tiến không lùi, điều này sẽ mang lại thuận lợi lớn cho các nhà đầu tư. Điều khoản Việt Nam phải có nghĩa vụ đối xử không kém thuận lợi hơn các nhà đầu tư trong nước hay nhà đầu tư từ nước thứ 3 cũng là cơ sở để Việt Nam thu hút FDI. Đặc biệt là việc Việt Nam cũng như các nước thành viên phải xóa bỏ các rào cản yêu cầu các điều kiện đầu tư không thực sự cần thiết, trái với thông lệ quốc tế.

Các cam kết trong TPP được thể hiện một cách rõ ràng, minh bạch trên cơ sở không phân biệt đối xử, xóa bỏ rào cản không cần thiết. Cùng với đó là các cam kết bảo hộ nhà đầu tư nên có thể thấy TPP đang trở thành “chất xúc tác” cực mạnh để thúc đẩy nguồn vốn FDI vào Việt Nam.

Dễ dàng tiếp cận các thị trường lớn

TPP cũng là 1 trong rất nhiều hiệp định thương mại tự do khu vực mà Việt Nam đã tham gia ký kết. Các yếu tố thương mại tự do trong hiệp định TPP sẽ làm giảm hàng rào thuế quan, cho phép Việt Nam dễ dàng tiếp cận hơn với những thị trường lớn ở Mỹ, Nhật Bản, Canada và Australia. Các quốc gia tham gia ký kết TPP chiếm 39% tổng giá trị xuất khẩu và 23% tổng giá trị nhập khẩu của Việt Nam năm 2014. Ước tính, TPP sẽ thúc đẩy giá trị xuất khẩu của Việt Nam thêm hơn 37% trong giai đoạn 10 năm đến năm 2025.

Tháng 8/2015, Việt Nam cũng đã thống nhất các điều khoản trong một thỏa thuận thương mại tự do với Liên minh châu Âu, mở đường cho việc hoàn thiện các thỏa thuận thương mại tự do với 3 trong số 4 thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam: Mỹ, Nhật Bản và châu Âu.

Hội nhập sâu rộng vào kinh tế toàn cầu mang lại những cơ hội rất lớn cho kinh tế Việt Nam, đồng thời cũng đặt ra thách thức không nhỏ. TPP không chỉ làm giảm các hàng rào thuế quan mà còn tác động đến những hàng rào thương mại khác qua việc thiết lập những quy tắc về quyền sở hữu tài sản trí tuệ, các chính sách cạnh tranh kinh doanh bao gồm các điều luật liên quan đến các DN do nhà nước sở hữu, các chính sách mua sắm công, giải quyết tranh chấp siêu quốc gia và các tiêu chuẩn về lao động.

Người nông dân cần hiểu rằng, TPP sẽ là đòn giáng mạnh vào thị trường của họ, rằng thịt của Úc, Mỹ giá rẻ tràn ngập Việt Nam. Các nước sẽ có xu hướng áp dụng các hàng rào kỹ thuật thay thế, để bảo vệ các ngành sản xuất nội địa của mình. Trong bối cảnh chất lượng các sản phẩm của Việt Nam chưa cao, điều này sẽ hạn chế xuất khẩu. Nhập khẩu gia tăng, trong khi xuất khẩu có xu hướng giảm. Việt Nam sẽ không còn khả năng duy trì lợi thế về lao động giá rẻ, trong khi nhu cầu về lao động có kỹ năng tăng lên.

Lê Minh