Hãy đừng chỉ đóng khung “liêm chính và minh bạch”…

 “Hãy đừng chỉ đóng khung “liêm chính và minh bạch” trong khuôn khổ của giá trị đạo đức thuần túy bởi đây thực chất là sự kết hợp đầy thú vị giữa đạo đức và kinh doanh. Hay nói đúng hơn, liêm chính và minh bạch là lõi của quản trị kinh doanh, chi phối quá trình giao tiếp, trao đổi thông tin trong nội bộ DN, tương tác từ cả chiều trên xuống và dưới lên”…

Đây là nhận định của ông Nguyễn Quang Vinh, ủy viên Ban Thường trực, Phó Tổng Thư ký VCCI trong Hội thảo công bố kết quả báo cáo khảo sát “Hiện trạng Thực hành Liêm chính trong Kinh doanh và Nhu cầu Hỗ trợ Xây dựng Năng lực của doanh nghiệp” diễn ra sáng nay tại Hà Nội. Đây là hoạt động nằm trong khuôn khổ Đề án 12 – Chương trình Hành động Thúc đẩy Thực hiện Liêm chính trong Kinh doanh do Văn phòng Doanh nghiệp vì sự Phát triển Bền vững thuộc VCCI triển khai thực hiện trong giai đoạn 2015 -2019.

Kết quả khảo sát 180 doanh nghiệp, được thực hiện tại 3 tỉnh/thành phố gồm Hà Nội, Đà Nẵng và TP.Hồ Chí Minh, việc doanh nghiệp nhận thức đẩy đủ và hiểu đúng về liêm chính trong kinh doanh chiếm 55% và họ đồng ý cho rằng liêm chính phải gắn liền với các nguyên tắc, chuẩn mực về đạo đức và quy phạm pháp luật tạo ra rào cản đối với nạn tham nhũng, hối lộ. Đối với khái niệm về minh bạch và bộ quy tắc ứng xử trong kinh doanh, hầu hết các doanh nghiệp đều hiểu khá đẩy đủ và không có sự khác nhau chiếm từ 92,78% - 93,82%, tuy nhiên nếu xét sự hiểu biết của các doanh nghiệp trong từng ngành thì sẽ có sự chênh lệch, chưa đồng đều.

Về tình hình thực hiện, triển khai các chính sách về liêm chính trong doanh nghiệp nói chung mới chỉ có 29% doanh nghiệp cho biết họ đã triển khai chính sách về liêm chính. Tuy nhiên, khi thực hiện khảo sát, một số doanh nghiệp cho biết họ chưa thực hiện triển khai chương trình liêm chính tổng thể trong doanh nghiệp, nhưng họ đã triển khai các chính sách và quy định trong nội bộ doanh nghiệp như kiểm soát chi tiêu bao gồm nhiều cấp độ đánh giá, gới hạn chi tiêu và yêu cầu tài liệu hóa, thực hiện cơ chế báo cáo (chiếm trên 60%), tính riêng lĩnh vực ngân hàng tỉ lệ này chiếm 80% vì đây là đặc thù của ngành ngân hàng có giao dịch tài chính nên việc áp dụng các biện pháp kiểm soát gian lận thực hiện khá bài bản và có quy mô.

Bên cạnh đó, các quy định khác như mua sắm-đấu thầu, luân chuyển cán bộ, tặng quà và nhận quà, khiếu nại, tố cáo,… vẫn chưa nhiều doanh nghiệp thực hiện, số các doanh nghiệp đã chú trọng triển khai tới các quy định như kiểm soát nội bộ, tuyển dụng đào tạo, đề bạt, chế độ đãi ngộ, tiếp khách chiếm trên 50%...

Nhấn mạnh về việc phí bôi trợ chiếm gần hết lợi nhuận của doanh nghiệp,chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan cho biết, tại Việt Nam, phí và thuế chiếm tới 40,8% trong số tổng lợi nhuận doanh nghiệp phải chi trả. Theo bà Chi Lan,  DN phải chịu rất nhiều loại thuế, phí mà không thể kiểm soát được. Tiền bôi trơn của DN Việt Nam chiếm tới 0,72-1,02% lợi nhuận của họ. Như vậy, DN làm sao có thể phát triển được, bởi việc này khó có thể khởi động tinh thần kinh doanh của người Việt.

Một số lý do dẫn đến các doanh nghiệp Việt Nam chưa thực hiện và thực hiện chưa thành công chương trình liêm chính trong doanh nghiệp so với các công ty đa quốc gia là do chưa có đủ khả năng kiểm soát hết các quy định về hoạt động của doanh nghiệp, thiếu nhân lực, khó khăn trong việc xác định giá trị cốt lõi và nếu có triển khai thì việc phổ biến, đào tạo thường xuyên còn hạn chế, chưa có sự đồng thuận cao trong doanh nghiệp.

Theo bà Phạm Chi Lan, để nâng cao sức cạnh tranh cho doanh nghiệp và cả nền kinh tế cần đẩy mạnh các chương trình “Quốc gia khởi nghiệp” trong đó, các điều kiện kinh doanh/ thủ tục hành chính phải được đơn giản hoá một cách tối đa.

Bên cạnh đó, cần tạo môi trường cạnh tranh bình đẳng cho doanh nghiệp. Cải cách DNNN, đặt DNNN vào kỷ luật thị trường; Cải cách hệ thống chính sách và thể chế để tạo thuận lợi cho sự phát triển của khu vực tư nhân, đặc biệt về bảo vệ quyền tài sản và tiếp cận các nguồn lực, đổi mới và thực thi chính sách cạnh tranh…

Đặc biệt theo bà Lan, chính từ bản thân các doanh nghiệp cũng phải xây dựng chiến lược nâng cao sức cạnh tranh cho mình, phải chấp nhận cạnh tranh và học cách kết nối. Bản thân doanh nghiệp phải xây dựng văn hóa DN, đạo đức kinh doanh; thực hiện trách nhiệm xã hội của DN (CSR)… để chuyển dần từ cạnh tranh bằng giá sang cạnh tranh phi giá (chất lượng, tiêu chuẩn, cách làm, sự khác biệt…)

Ông Nguyễn Quang Vinh cũng cho rẳng, nếu chỉ tìm những cơ hội săn tìm lợi nhuận ở “vùng nước đục”, đó là cách làm đã lâu rồi và chỉ mang tính ngắn hạn. Giờ đây, nền kinh tế phát triển đến mức, cơ hội thực sự chỉ dành cho những DN có cái nhìn dài hạn theo đuổi giá trị phát triển bền vững mà thôi.  Liêm chính và minh bạch sẽ tạo nền tảng cho việc tạo dựng giá trị trong kinh doanh bởi nó đưa hoạt động doanh nghiệp vào một quy trình tuân thủ những giá trị đạo đức và chuẩn mực nhất định của một tổ chức, một quốc gia, và cao hơn nữa là quốc tế.

Hà Vũ