Áp lực đối với ngành cao su khi TPP có hiệu lực

Giá cao su liên tục giảm, tiêu thụ khó khăn, tồn kho tăng cao, sức ép cạnh tranh lớn là những khó khăn mà ngành cao su đang phải đối diện trong vòng 5 năm trở lại đây.

Theo Hiệp hội Cao su Việt Nam, trong năm 2015, Việt Nam đã xuất khẩu cao su thiên nhiên sang 78 thị trường. Trung Quốc tiếp tục là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam với hơn 5780 ngàn tấn, chiếm 50,3% tổng lượng xuất khẩu, tiếp đến là thị trường Malaysia và Ấn Độ.

Khẳng định vị thế của ngành cao su Việt Nam, tạo sự tin cậy của khách hàng và nhà tiêu thụ đối với năng lực sản xuất, xuất khẩu nguyên liệu cao su thiên nhiên. Trong 3 năm liên tục từ năm 2013 đến 2015, Việt Nam giữ vững vị trí thứ hai về năng suất, thứ ba về sản lượng (chiếm khoảng 8% sản lượng thế giới) và thứ tư về xuất khẩu (với thị phần khoảng 11%). Việt Nam có triển vọng ổn định sản lượng cao su thiên nhiên khoảng 1 – 1,4 triệu tấn mỗi năm từ năm 2016 trở đi.

Tiềm năng rất lớn, nhưng kể từ năm 2012, ngành cao su liên tục gặp nhiều khó khăn do nhu cầu tiêu thụ trên thế giới tăng trưởng thấp trong bối cảnh nền kinh tế thế giới phục hồi yếu, nhu cầu nguyên liệu cao su cho lốp xe và sản phẩm cao su của ngành ô tô và nhiều ngành công nghiệp khác tăng rất chậm, chỉ khoảng 1,8%. Trong khi đó, nguồn cung cao su trên thế giới tăng nhanh hơn, khoảng 6,3%, do nhiều nước mở rộng diện tích trồng cao su lúc giá cao, làm lượng cao su thiên nhiên tồn kho ở mức cao, gây áp lực đẩy giá cao su thiên nhiên giảm liên tục trong giai đoạn 2012 – 2015.

Ông Võ Hoàng An - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Cao su Việt Nam cho biết quá trình hội nhập kinh tế quốc tế, đặc biệt việc miễn giảm thuế nhập khẩu về 0% mang đến cho ngành cao su Việt Nam nhiều thách thức lớn. Thách thức cạnh tranh về giá, chất lượng, thương hiệu hàng hóa: Chất lượng cao su nguyên liệu chưa đồng đều, thương hiệu cao su Việt Nam chưa định vị và một số thách thức liên quan đến nhân lực, lao động, chi phí sản xuất…là thách thức lớn đối với ngành cao su trong nước. Các thách thức khác liên quan đến nguồn vốn, nhân lực, lao động, chi phí bảo vệ môi trường, ảnh hưởng từ cơ chế, chính sách làm giảm tính cạnh tranh…

“Các sản phẩm cao su của các nước có ký kết thỏa thuận thương mại với Việt Nam khi nhập khẩu vào Việt Nam được hưởng thuế suất thuế nhập khẩu bằng 0% sẽ tạo áp lực cạnh tranh gay gắt với các mặt hàng cao su Việt Nam vì ưu thế về chất lượng, mẫu mã và giá cả, gây khó khăn lớn cho các doanh nghiệp Việt Nam”, ông Võ Hoàng An cho biết. 

Bên cạnh đó, ông An còn chỉ ra, các doanh nghiệp phải cạnh tranh đối với nguồn cao su nguyên liệu ngay trên sân nhà. Khi thuế nhập khẩu CSTN từ các nước trong khu vực như Malaysia, Thái Lan và Indonesia vào Việt Nam giảm xuống còn 0%, các nhà chế biến lốp xe tại Việt Nam có thể chọn nguồn nguyên liệu nhập khẩu vì chất lượng đảm bảo và chủng loại phù hợp hơn.

Trong 12 quốc gia thành viên của TPP, chỉ có Việt Nam và Malaysia là nước sản xuất và xuất khẩu CSTN có thị phần quan trọng, đứng thứ ba và thứ tư trên thế giới. Hiệp định TPP có hiệu lực tạo nên áp lực cạnh tranh với các sản phẩm tương tự có xuất xứ cùng nhóm nước trong thỏa thuận: Như sản phẩm cao su Việt Nam xuất sang các nước thành viên TPP (như Hoa Kỳ, Nhật, Úc…) nếu được hưởng thuế suất bằng 0% thì Malaysia, Singapore… cũng vậy. Do đó, nếu sản phẩm cao su Việt Nam có chất lượng và giá cả không tốt hơn sẽ gặp sự cạnh tranh gay gắt từ các nước cùng sản xuất những hàng hóa tương tự, ông An lý giải. Để mở rộng thị trường xuất khẩu, nâng cao giá trị cho gỗ và đồ gỗ cao su, cần chứng minh nguồn gốc hợp pháp của gỗ thông qua các quy định, chứng chỉ quản lý rừng trồng một cách chặt chẽ và xuyên suốt.

Hiệp hội Cao su Việt Nam đưa ra kiến nghị, trước những khó khăn của thị trường thế giới, ngành cao su cần được sự hỗ trợ của Chính phủ, các Bộ, ngành, địa phương thông qua các chính sách phù hợp để tháo gỡ những vướng mắc, tạo điều kiện cho doanh nghiệp đẩy mạnh xuất khẩu và tiêu thụ cao su. Những giải pháp trọng tâm như tiếp tục tăng cường hỗ trợkinh phí cho các hoạt động xúc tiến thương mại ngành / quốc gia để mở rộng và đa dạng hóa thị trường, giảm rủi ro do lệ thuộc lớn vào một vài thị trường; Xây dựng tiêu chuẩn hoặc quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng nguyên liệu đầu vào; Tháo gỡ vướng mắc về chính sách thuế giá trị gia tăng để tăng cường khả năng cạnh tranh cho doanh nghiệp…

Hương Ly