Năm 2016, sản xuất công nghiệp ghi nhận nỗ lực đáng khích lệ

10:04:14 | 9/1/2017

Hai điểm đáng lưu ý trong sản xuất công nghiệp của Việt Nam năm 2016 là sự sụt giảm mạnh của ngành khai khoáng và sự duy trì tích cực trong tốc độ tăng trưởng của ngành công nghiệp chế biến, chế tạo.

Phục hồi tương đối ổn định

Tuy nhiên, chỉ số sản xuất công nghiệp năm 2016 tăng 7,5%. Trong đó, ngành công nghiệp chế biến, chế tạo tăng trưởng ổn định, là đầu kéo quan trọng cho tăng trưởng chung của toàn ngành công nghiệp. Trong bối cảnh khó khăn của tình hình trong nước và thế giới, chỉ số IIP của ngành công nghiệp chế biến, chế tạo năm 2016 đã duy trì được ở mức 11,2% (đây là mức thậm chí còn cao hơn mức tăng của năm 2015 là 10,5%) và đóng góp 7,9 điểm phần trăm vào mức tăng chung của toàn ngành công nghiệp.

Chỉ số tồn kho toàn ngành công nghiệp chế biến, chế tạo tại thời điểm 01/12/2016 tăng 8,1% so với cùng thời điểm năm trước, là mức tồn kho thấp nhất trong nhiều năm qua

Tuy nhiên, chỉ số sản xuất của ngành khai khoáng năm 2016 đã giảm sâu ở mức 5,9%, làm giảm 1,3 điểm phần trăm trong mức tăng chỉ số sản xuất công nghiệp IIP chung. Đây cũng là ngành duy nhất có chỉ số IIP giảm so với cùng kỳ năm 2015 chủ yếu do giá dầu thô giảm, dẫn đến sản lượng dầu thô khai thác giảm mạnh (năm 2016 giảm 8,1% trong khi đó cùng kỳ năm 2015 tăng 7,8%).

Về xu hướng phát triển của các ngành sản xuất trong nước năm 2016, chỉ số tổng hợp về tình hình sản xuất - PMI của Việt Nam các tháng trong năm 2016 luôn ở mức cao hơn 50 điểm và có xu hướng tăng tích cực trong các tháng cuối năm. Đây là tín hiệu tốt cho thấy khả năng phục vụ hồi và mở rộng của sản xuất trong nước, đặc biệt là ở những tháng tới đây của năm 2017.

Cơ cấu các thành phần doanh nghiệp đã chuyển biến tích cực. Khu vực công nghiệp ngoài nhà nước và công nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài tăng trưởng khá nhanh. Kết quả là cơ cấu lao động giảm dần trong khu vực nhà nước (giảm 2,6%) và tăng dần khu vực ngoài nhà nước (1,8%) và FDI (4,9%).

Số lượng doanh nghiệp trong ngành ngày càng gia tăng và tạo ra nhiều việc làm. Năm 2016 cũng ghi nhận sự gia tăng của số lượng doanh nghiệp công nghiệp, với gần 1.000 doanh nghiệp mới, tập trung chủ yếu trong các ngành chế biến, chế tạo, qua đó đã góp phần tạo thêm nhiều việc làm mới, tăng 2,9% so với năm 2015.

Vẫn còn áp lực

Ngành dầu khí về cơ bản đã đạt tới ngưỡng khai thác ở trong nước. Trong những năm tới, sản lượng khai thác sẽ có xu hướng phải giảm dần do trữ lượng có hạn, khả năng tìm kiếm, thăm dò để nâng cao trữ lượng ngày càng khó khăn; việc mở rộng các dự án tìm kiếm, thăm dò và khai thác ở nước ngoài đang gặp phải những thách thức lớn.

Mặc dù có trữ lượng lớn, nhưng hạn chế lớn nhất của ngành than là điều kiện khai thác mỏ ngày càng xuống sâu và đi xa hơn làm cho giá thành sản xuất than tiếp tục có xu hướng tăng. Đồng thời, vấn đề đổi mới quản trị và công nghệ vẫn là hạn chế và là đòi hỏi có tính căn bản trong phát triển của ngành.

Ngành cơ khí và công nghiệp hỗ trợ nhìn chung tới nay vẫn chưa có những giải pháp mang tính đột phá để tạo bước ngoặt cho phát triển của nhóm ngành có ý nghĩa hết sức quan trọng này. Nhiều cơ chế, chính sách đã được nghiên cứu ban hành nhưng hiệu quả thực thi trên thực tế chưa thực sự rõ ràng. Đây là điểm nghẽn lớn, tồn tại nhiều năm qua cần được tháo gỡ để tạo động lực thúc đẩy cho phát triển sản xuất công nghiệp của cả nước những năm tới đây.

Ngành hóa chất, phân bón: vẫn còn tình trạng buôn lậu, kinh doanh phân bón giả, kém chất lượng trên thị trường diễn biến phức tạp trong nhiều năm, chưa được đẩy lùi một cách căn bản; một số dự án lớn, trọng điểm của ngành hoạt động thua lỗ, kém hiệu quả; nhu cầu sử dụng phân bón truyền thống tiếp tục xu hướng giảm đang tạo ra thách thức lớn cho phát triển của ngành.

Ngoài ra, đối với các ngành công nghiệp có giá trị lớn của đất nước như dệt may, da giày cũng đang tiếp tục phải đối mặt với những thách thức ngày càng lớn về thị trường xuất khẩu trước xu hướng chuyển dịch chung trên thị trường thế giới đối với những đơn hàng gia công đơn giản, không yêu cầu chất lượng cao, khách hàng chuyển sang một số nước như Bangladesh, Campuchia...

Tóm lại, mặc dù năm 2016 tiếp tục ghi nhận những nỗ lực và kết quả tích cực ở hầu hết các ngành công nghiệp trong nước trong bối cảnh trong nước và thế giới gặp nhiều khó khăn, nhưng những hạn chế, yếu kém trong nội tại từng ngành đã tiếp tục bộc lộ và càng rõ nét hơn trước những thách thức của quá trình hội nhập. Đây vừa yêu cầu, đòi hỏi vừa mang tính cấp bách vừa có ý nghĩa lâu dài cần được xử lý trong phát triển của các ngành công nghiệp nước ta trong thời gian tới, để hoàn thành mục tiêu năm 2017, chỉ số phát triển sản xuất công nghiệp tăng 8 - 9%.

Hương Ly