RCEP: Cơ hội cho doanh nghiệp tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng khu vực

Việc áp dụng quy tắc xuất xứ thống nhất trong Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP) sẽ giúp doanh nghiệp Việt Nam có cơ hội tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng khu vực.

Định hình các chuỗi cung ứng

RCEP được ký năm 2020 giữa ASEAN với 05 nước đối tác Australia, New Zealand, Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc. Đây là hiệp định thương mại tự do có quy mô lớn nhất, bao trùm 30% GDP toàn cầu. RCEP sẽ xóa bỏ khoảng 90% số dòng thuế trong 20 năm kể từ khi có hiệu lực, tốc độ cắt giảm ở các nhóm ngành khá khác nhau.

Theo các báo cáo, tác động của RCEP đối với nền kinh tế khu vực rất tích cực và to lớn. Dự đoán, thu nhập toàn khu vực sẽ tăng khoảng 0,6% đến năm 2030, tương đương với mức tăng thêm 245 tỷ USD mỗi năm và có 2,8 triệu việc làm được tạo thêm. Còn theo dự báo của Ngân hàng Thế giới về tác động của RCEP, GDP của Việt Nam năm 2022 sẽ tăng thêm khoảng 4,9% và tới năm 2030, xuất khẩu sẽ tăng ở mức 11,4%.

Ông Lương Văn Khôi - Phó Giám đốc Trung tâm Thông tin và Dự báo kinh tế - xã hội quốc gia (NCIF) nhận định, ngoài các cam kết của một hiệp định truyền thống, RCEP còn có thêm các cam kết về thương mại điện tử, viễn thông, cạnh tranh, doanh nghiệp nhỏ và vừa (SMEs), mua sắm công,... Đặc biệt, một trong những điểm quan trọng của RCEP là hài hòa hóa nguồn gốc xuất xứ khu vực với việc áp dụng phương pháp cộng gộp tỷ lệ xuất xứ, từ đó mở ra cơ hội và lợi ích cho xuất khẩu nội khối.

Bên cạnh những lợi ích trên, TS. Trần Toàn Thắng, Trưởng Ban Dự báo kinh tế ngành và doanh nghiệp, Trung tâm Thông tin và Dự báo kinh tế - xã hội quốc gia cho rằng, RCEP có vai trò quan trọng trong định hình các chuỗi cung ứng tại Việt Nam.

Thuế với một số mặt hàng Việt Nam tham gia sâu vào chuỗi cung ứng như: Dệt may, ô tô, một số sản phẩm điện tử được cắt giảm và việc áp dụng quy tắc xuất xứ thống nhất trong RCEP sẽ giúp doanh nghiệp Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng khu vực.

Xu hướng dịch chuyển chuỗi cung ứng vào Việt Nam đã diễn ra từ trước nhờ các FTA song phương hoặc trong khung khổ ASEAN+6 sẽ tiếp tục được đẩy mạnh nhờ RCEP. Dòng vốn FDI của Việt Nam cũng được kỳ vọng sẽ tăng lên khi các nhà đầu tư lớn trong khu vực đẩy mạnh chuyên môn hoá để phát triển chuỗi cung ứng.

Nhiều ngành hàng được hưởng lợi

Báo cáo ảnh hưởng của RCEP tới định hình chuỗi cung ứng Việt Nam do NCIF và KAS nghiên cứu cũng cho thấy, những mặt hàng được hưởng lợi từ RCEP gồm dệt may (19,8%), công nghiệp nhẹ (5,7%), rau quả (5,25%). Về nhập khẩu, theo nhóm hàng hóa, các mặt hàng đều tăng lên, lớn nhất là dệt may (12,81%), công nghiệp nhẹ (6,08%). Trong đó, xuất khẩu dệt may tăng mạnh ở thị trường Trung Quốc, nhóm hàng rau quả tăng xuất khẩu sang Hàn Quốc và các nước ASEAN khác, xuất khẩu hàng điện tử giảm ở thị trường Trung Quốc, Hàn Quốc và Australia, tăng ở Nhật Bản và New Zealand. Bên cạnh đó, Việt Nam tăng nhập khẩu từ các nước thành viên RCEP và giảm từ các đối tác bên ngoài. Điều này cho thấy RCEP tác động, làm chuyển hướng thương mại đối với Việt Nam.

Bà Đỗ Thị Thúy Hương - Phó Chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp hỗ trợ Việt Nam cho biết: Nhiều tập đoàn, nhà cung ứng công nghệ hàng đầu trên thế giới như Apple, Foxconn,… đang xem xét đặt chuỗi sản xuất, cung ứng tại Việt Nam. Điều này mở ra cánh cửa cho các doanh nghiệp Việt Nam hợp tác, tham gia chuỗi cung ứng với hàm lượng và giá trị cao hơn.

Ngoài ra, RCEP cũng tác động lớn đến chuỗi cung ứng ngành điện tử. Các nước RCEP là đối tác cung cấp bộ phận, linh kiện điện tử lớn nhất của Việt Nam, chiếm tới 66% tổng giá trị nhập khẩu nhóm hàng này, nhờ vai trò của Trung Quốc và Hàn Quốc.

Về giải pháp tận dụng lợi thế từ RCEP để tham gia sâu vào chuỗi cung ứng, NCIF khuyến nghị, cần tăng cường năng lực cạnh tranh; tạo môi trường cho doanh nghiệp tiếp cận công nghệ hiện đại, tham gia vào các công đoạn tạo giá trị gia tăng lớn hơn trong chuỗi giá trị sản phẩm. Chính phủ có thể đóng vai trò là tạo lập thị trường công nghệ. Tăng cường năng lực kiểm soát các công nghệ nhập khẩu.

Đồng thời, cung cấp, chia sẻ thông tin nhanh chóng và kịp thời đến doanh nghiệp về các cam kết trong Hiệp định, yêu cầu cụ thể với từng ngành hàng cần thực hiện để doanh nghiệp chủ động đầu tư, tiếp cận thị trường mới.

Mặt khác, điểm mấu chốt ảnh hưởng đến cạnh tranh xuất khẩu của doanh nghiệp Việt Nam vẫn là chủ động được nguồn nguyên vật liệu đầu vào. Do vậy, cần có các chính sách khuyến khích đầu tư nhiều hơn vào phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ, đặc biệt là các ngành Việt Nam có lợi thế so sánh để mở rộng thị phần; tăng tốc phát triển công nghệ 4.0 để đón đầu các xu thế mới.

Hương Ly (Vietnam Business Forum)