Đất lành chim đậu

15:54:41 | 10/1/2023

Mùa xuân đến luôn mang lại sự hồi sinh, sự phát triển cho những nguồn lực nội sinh của con người và xã hội. Trong đó, nguồn lực xã hội là các đặc điểm của đời sống xã hội - mạng lưới, chuẩn mực và lòng tin cho phép những người tham gia hành động cùng nhau hiệu quả hơn để theo đuổi các mục tiêu chung. Sự hỗ trợ lẫn nhau, sự tin tưởng và khả năng liên kết vùng miền, làm việc cùng nhau để giải quyết các vấn đề chung góp phần vào sự thành công của một tổ chức hay quốc gia nhằm tạo nên những nguồn lực của vốn xã hội.


Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn đặc biệt quan tâm đến vấn đề đạo đức cách mạng. Tư tưởng về đạo đức của Người bao gồm những quan điểm cơ bản về vai trò, nội dung và những nguyên tắc trong xây dựng đạo đức mới. Trong ảnh: Bác Hồ với các cháu thiếu nhi Hà Bắc

Mối liên hệ giữa vốn con người và vốn xã hội rõ ràng là rất mạnh mẽ, bản chất con người là xã hội. Ở các nước đang phát triển, trong điều kiện nguồn lực nhà nước eo hẹp, sự hỗ trợ không chính thức từ gia đình giữ vai trò quan trọng. Chính vì vậy, có thể nói nguồn lực xã hội nói chung và ở Việt Nam nói riêng thường bắt nguồn từ cái nôi hạnh phúc gia đình và được phát triển trong quá trình giáo dục cũng như môi trường lao động. Những dịp Tết đến, những người con cháu trong gia đình Việt thường tụ tập đông đủ, chia sẻ những điều thiết thực, cốt lõi nhất của cuộc sống để rồi sau đó lan tỏa ra xã hội.

Gia đình là một môi trường sống cực kỳ quan trọng trong việc hình thành tính cách, nhân cách cho một con người. Những đứa trẻ được sinh ra trong một gia đình của tình yêu thương, sự cảm thông, tôn trọng và thấu hiểu thì sẽ có cơ hội lớn để trưởng thành thật sự cả về mặt xã hội lẫn tinh thần.

Bên cạnh đó, thể chế chính trị, các mạng lưới xã hội rộng lớn và các tổ chức quần chúng được coi là những yếu tố thúc đẩy sự hợp tác, đoàn kết giữa mọi người. Từ đó, làm tăng niềm tin, giúp mọi người tận hưởng cuộc sống chất lượng cao hơn, giúp các doanh nhân kinh doanh tốt hơn. Hệ thống đó cung cấp môi trường để thảo luận và thống nhất các giải pháp vượt qua những thách thức chung, chẳng hạn như xây dựng văn hóa doanh nghiệp hoặc xây dựng môi trường kinh doanh đầu tư để phát triển kinh tế bền vững cùng đất nước,… Ngược lại, một hệ thống bị chia cắt về mặt xã hội sẽ cản trở mọi người tham gia vào hoạt động cần thiết cho việc phát triển một quốc gia an bình.

Tuy nhiên, trên thế giới hệ thống kinh tế hơn 100 năm qua đã quá tập trung vào việc tối đa hóa lợi nhuận cho số ít với sự trả giá đắt của đa số còn lại. Nền văn hóa hiện đại khuyến khích mọi người tư lợi theo chủ nghĩa cá nhân. Điều này tách biệt hiệu quả lợi ích cá nhân khỏi lợi ích tập thể. Con người hiện đại thường hay nhất quán duy lý và hẹp hòi, cố gắng tối đa hóa lợi ích cho bản thân. Theo tư duy này, sự giàu có, quyền lực trở nên quan trọng và các yếu tố xã hội ngày càng không đáng kể hoặc không liên quan trừ khi có những hậu quả kinh tế hữu hình. Con người sống hoang dã với bản năng “lòng tham không có giới hạn” thay vì hợp tác với hàng xóm và cộng đồng của họ vì lợi ích tập thể.

Ở Việt Nam, vấn đề xã hội và giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc có mối quan hệ chặt chẽ, tác động lẫn nhau. Hiện nay, Việt Nam cũng đang trở thành điểm sáng với cơ sở hạ tầng phát triển, môi trường sống cũng như đầu tư kinh doanh thân thiện và thành công trong kiểm soát dịch Covid-19. Trong bảng xếp hạng quốc gia hạnh phúc nhất thế giới năm 2022, Việt Nam tăng 2 bậc, lên vị trí 77 so với năm 2021 (World Happiness Report - WHR). Khảo sát của JETRO với 1.700 doanh nghiệp Nhật Bản cho thấy, Việt Nam là quốc gia đứng thứ 2 trong danh sách cần mở rộng hoạt động, dẫn đầu là Hoa Kỳ. Việt Nam là đại bản doanh lớn nhất thế giới của Tập đoàn Samsung (chiếm 60% sản lượng của doanh nghiệp).

Mặc dù vậy, thực tế trong xã hội đất nước ngày nay, cũng như các nước đang phát triển khác, chúng ta vẫn còn nhiều thách thức an ninh xã hội phi truyền thống như nạn tham nhũng, tiêu cực; sự xuống cấp về đạo đức; sự “xâm lăng văn hóa”, phai nhạt, đánh mất bản sắc văn hóa, xói mòn những giá trị truyền thống của dân tộc trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế,…

Vốn xã hội có thể giải quyết được các thách thức an ninh phi truyền thống cũng như tạo nguồn lực phát triển kinh tế bằng cách khuyến khích mọi người cống hiến, hỗ trợ và hợp tác trong khi ngăn cản những hành vi ích kỷ và cá nhân chủ nghĩa. Nó truyền cảm hứng cho sự tin tưởng, tôn trọng lẫn nhau, thiện chí và đoàn kết có lợi cho mọi người; xây dựng cộng đồng, cải thiện chức năng của các nhóm, tổ chức xã hội, và cung cấp nguồn hỗ trợ xã hội vô giá. Vốn xã hội bao gồm cấu trúc, thể chế, mạng lưới và các mối quan hệ (gia đình, cộng đồng, doanh nghiệp, công đoàn, tổ chức tự nguyện, hệ thống luật pháp/chính trị…) cho phép các cá nhân duy trì, phát triển vốn con người của họ trong quan hệ đối tác với những người khác và đạt năng suất cao hơn khi làm việc cùng nhau thay vì làm việc độc lập. Để phát huy hơn nữa hiệu quả của nguồn lực xã hội, chúng ta cần phấn đấu và thực hiện 4 nội dung sau:

1. Xây dựng và phát triển Đảng cầm quyền của đất nước, của nhân dân theo lý luận Hồ Chí Minh về xây dựng Đảng tiền phong để làm cơ sở cho sự đột phá và lan tỏa sức mạnh mềm Việt. Đảng tiền phong sẽ tôi luyện ra các nhà lãnh đạo tinh hoa có đức, có tài để đóng vai trò quan trọng trong việc định hình thế giới sống của nhân dân. Người lãnh đạo cần luôn học hỏi và mở rộng tầm mắt để bao quát những gì đang xảy ra trong môi trường xã hội xung quanh đồng thời cần có bản lĩnh hành động để góp phần phát triển nguồn lực xã hội của tổ chức, doanh nghiệp.

2. Xây dựng hệ thống thể chế nhà nước pháp quyền với những giá trị cốt lõi của văn hóa Việt cũng như phù hợp với luật pháp quốc tế nhằm đảm bảo một môi trường sống, làm việc tốt đẹp để tất cả mọi người cùng tiến lên, không để ai bị bỏ lại phía sau. Môi trường pháp luật công bằng sẽ tạo ra những miền “đất lành chim đậu”. Hơn thế nữa, đất lành còn hấp dẫn những con chim quý phương xa bay về,…

3. Đất nước ta đang tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, do vậy cần phải xây dựng văn hóa doanh nghiệp tích hợp đủ bốn nội dung chủ yếu: Thượng tôn pháp luật, Hiệu quả, Đạo đức kinh doanh và Hoạt động nhân đạo. Khi bốn nội dung này đóng vai trò xuyên suốt trong đời sống sản xuất kinh doanh thì các doanh nghiệp sẽ tạo được thương hiệu, uy tín trên thương trường để nâng cao sức cạnh tranh.

4. Thế giới cuộc sống của chúng ta được định hình năng động và liên tục bởi mọi hành động, sự tương tác cũng như lý luận của chúng ta về những điều này. Hành động của chúng ta có ảnh hưởng đáng kể đến thế giới sống của những người khác, bao gồm các nhóm, tổ chức, cộng đồng mà chúng ta tương tác. Khi hành động của chúng ta mạnh mẽ, rõ ràng, nhất quán, tự tin và được nâng lên thành các thông điệp sẽ có tác động đáng kể hơn đến thế giới sống và làm việc của mọi người. Tất cả chúng ta cần nêu cao tinh thần, phương pháp học tập, lao động theo phương châm lý luận 18 chữ của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Thực hành sinh ra hiểu biết, hiểu biết tiến đến lý luận, lý luận lãnh đạo thực hành” (Sách Xây dựng “Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, và vì dân” theo tư tưởng Hồ Chí Minh, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật, 12/2021).

Năm mới Quý Mão 2023 đang đến đúng dịp kỷ niệm 50 năm ngày ký Hiệp định Paris về chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Việt Nam. Sự nhận thức, hành động và nâng cao lý luận về nguồn lực xã hội sẽ là nguồn lực to lớn góp phần thúc đẩy xây dựng một đất nước Việt Nam thực sự là “đất lành chim đậu” không chỉ cho người Việt Nam mà còn cho tất cả bạn bè quốc tế cũng như các nhà đầu tư kinh doanh toàn cầu.

Ts Đoàn Duy Khương, Đại sứ Cựu sinh viên toàn cầu Australia

Nguồn: Vietnam Business Forum