Tiếp tục tìm giải pháp tăng khả năng hấp thụ vốn cho doanh nghiệp

Tín dụng chỉ mới có tín hiệu tăng trở lại từ tháng 6. Theo số liệu thống kê, tính đến cuối tháng 7, tăng trưởng tín dụng đạt khoảng 4,6%, giảm khoảng một nửa so với cùng kỳ năm ngoái (cùng thời điểm năm 2022, tăng trưởng tín dụng đạt 9,54%). Điều này cho thấy khả năng hấp thụ vốn tín dụng của doanh nghiệp đang rất hạn chế.

Triển khai đồng bộ nhiều giải pháp

Theo Ngân hàng nhà nước (NHNN), thời gian qua Chính phủ đã chỉ đạo sát sao trong việc triển khai đồng bộ nhiều chính sách hỗ trợ khá toàn diện, tác động lên cả về phía cung và cầu để hỗ trợ doanh nghiệp như các chính sách về miễn, giảm thuế, phí và lệ phí, hỗ trợ về tài chính và tín dụng, thúc đẩy xuất khẩu và bảo vệ chuỗi cung ứng... Với sự sát sao và quyết liệt của Chính phủ và sự vào cuộc kịp thời của các bộ, ngành đã từng bước tháo gỡ khó khăn, thách thức, khôi phục niềm tin trong cộng đồng doanh nghiệp.

Cụ thể, theo bà Hà Thu Giang, Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế -NHNN, đối với lĩnh vực bất động sản, NHNN đã chỉ đạo các tổ chức tín dụng tạo điều kiện thuận lợi cho các chủ đầu tư dự án bất động sản, nhà thầu xây dựng, người mua nhà và các đơn vị sản xuất cung cấp vật tư, vật liệu xây dựng tiếp cận tín dụng để tăng khả năng luân chuyển vốn và thanh khoản cho thị trường bất động sản; triển khai gói tín dụng 120.000 tỷ đồng từ nguồn vốn của các ngân hàng thương mại với lãi suất cho vay thấp hơn từ 1,5 - 2% lãi suất cho vay bình quân của các ngân hàng trên thị trường theo đúng chỉ đạo của Chính phủ đối với chủ đầu tư, người mua nhà ở xã hội, nhà ở công nhân, dự án cải tạo, xây dựng lại chung cư cũ.

Bên cạnh đó, chỉ đạo các ngân hàng thương mại triển khai Chương trình cho vay đối với lĩnh vực lâm sản, thủy sản với quy mô 15.000 tỷ đồng (cao hơn dự kiến đặt ra là 10.000 tỷ đồng) từ nguồn lực của chính ngân hàng thương mại với lãi suất cho vay bằng đồng Việt Nam thấp hơn tối thiểu từ 1 - 2%/năm so với mức lãi suất cho vay bình quân cùng kỳ hạn của ngân hàng cho vay.

Ngoài ra, có văn bản chỉ đạo các tổ chức tín dụng tập trung nguồn vốn đáp ứng nhu cầu sản xuất, kinh doanh trong một số ngành nông nghiệp chủ lực như lúa gạo, cà phê...;
ban hành chính sách cơ cấu lại thời hạn trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ theo Thông tư 02/2023/TT-NHNN quy định về việc tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài cơ cấu lại thời hạn trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ nhằm hỗ trợ khách hàng gặp khó khăn. để tạo điều kiện cho khách hàng được điều chỉnh kỳ hạn trả nợ, kéo dài thời gian trả nợ mà không bị chuyển nhóm nợ xấu, qua đó, khách hàng có điều kiện được tiếp cận các khoản vay mới phục vụ sản xuất kinh doanh, tiêu dùng góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế.

Theo bà Hà Thu Giang, tính đến cuối tháng 7/2023, lũy kế tổng giá trị nợ (gốc và lãi) được cơ cấu thời hạn trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ khoảng 96.000 tỷ đồng, với gần 97.000 lượt khách hàng được cơ cấu lại thời hạn trả nợ.

Tuy nhiên, theo TS Nguyễn Minh Thảo, Trưởng Ban Nghiên cứu Môi trường Kinh doanh và Năng lực cạnh tranh, Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương (CIEM), hiện vẫn có những "điểm nghẽn" trong khả năng hấp thụ vốn tín dụng của nền kinh tế. Nguyên nhân là do vẫn còn một số hạn chế tồn tại như gói hỗ trợ lãi suất 2% không hiệu quả. Doanh nghiệp khó tiếp cận được vốn từ các Quỹ phát triển Doanh nghiệp nhỏ và vừa, Quỹ bảo lãnh tín dụng Doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Bên cạnh đó, mức đóng bảo hiểm xã hội cao (32% tiền lương của người lao động, trong đó doanh nghiệp đóng 21,5% và người lao động đóng 10,5%), chi phí nguyên vật liệu đầu vào, chi phí logistics tăng cao… Doanh nghiệp đang bị chậm hoàn thuế tiêu thụ đặc biệt, (trong đó doanh nghiệp xuất khẩu gỗ bị chậm hoàn thuế với con số lên tới hàng nghìn tỷ đồng). Môi trường kinh doanh tiềm ẩn nhiều rủi ro, không những không cải thiện mà còn tạo thêm rào cản và gánh nặng chi phí cho doanh nghiệp…

Cần nhanh chóng đưa ra các giải pháp hiệu quả để tháo gỡ khó khăn

Trước tình hình đó, việc tháo gỡ khó khăn cho sản xuất, kinh doanh, duy trì và khôi phục sức khỏe của khu vực doanh nghiệp là ưu tiên hàng đầu, trong đó, sự suy giảm khả năng tiếp cận và hấp thụ vốn là vấn đề được đặc biệt quan tâm, cần nhanh chóng đưa ra các giải pháp, chính sách hiệu quả để tháo gỡ.

Để khơi thông dòng tài chính cho doanh nghiệp, TS. Nguyễn Minh Thảo cho rằng, cần tiếp tục hạ lãi suất để doanh nghiệp dễ dàng hơn trong tiếp cận vốn vay; tiếp tục áp dụng các hỗ trợ về cho phép cơ cấu lại nợ, mua lại trái phiếu, các gói tín dụng; phục hồi các kênh huy động vốn khác như: chứng khoán, trái phiếu doanh nghiệp. Mặt khác, có các giải pháp hạ thấp các điều kiện để doanh nghiệp tiếp cận được vốn từ các quỹ phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa, quỹ bảo lãnh tín dụng doanh nghiệp nhỏ và vừa; triển khai hiệu quả các gói hỗ trợ về giảm, hoãn, giãn thuế. Đặc biệt, kiến nghị Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam giảm phí công đoàn; Bộ Tài chính (Tổng cục Thuế) chỉ đạo và giám sát công tác hoàn thuế, đảm bảo hoàn thuế đúng hạn cho doanh nghiệp; coi trọng cải cách thể chế môi trường kinh doanh, giảm chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp.

Ngoài ra, theo TS. Nguyễn Minh Thảo, tiếp tục triển khai hiệu quả các gói hỗ trợ người lao động: Hỗ trợ tiền thuê nhà, cho vay ưu đãi hỗ trợ tạo việc làm thông qua Ngân hàng Chính sách xã hội; triển khai hiệu quả gói hỗ trợ giảm thuế GTGT 2%...

PGS.TS. Phạm Thế Anh, Trưởng khoa Kinh tế học, Đại học Kinh tế Quốc dân cho rằng, để tăng cường khả năng tiếp cận và hấp thụ vốn của khu vực doanh nghiệp, cần khuyến khích đầu tư tư nhân thông qua việc tiếp tục hạ lãi suất cho vay (giảm chi phí vốn, tăng khả năng tiếp cận vốn trên thị trường chứng khoán, kích thích được tiêu dùng nhờ sự hồi phục của thị trường tài sản); sử dụng tín dụng thuế đầu tư ngắn hạn. Tiếp tục đẩy nhanh đầu tư công, trong đó, tập trung vào các dự án cơ sở hạ tầng, tránh dàn trải; phát triển nhà ở xã hội đáp ứng nhu cầu thực; bổ sung/xây dựng mới các trường học công đáp ứng đủ nhu cầu xã hội.

Đồng thời, kích thích tiêu dùng thông qua trợ cấp an sinh xã hội cho hộ nghèo và người bị mất việc; nâng mức thu nhập chịu thuế/giảm thuế suất thu nhập cá nhân; giảm thuế giá trị gia tăng (GTGT) hàng thiết yếu nội địa.

Ông Đỗ Viết Chiến, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Bất động sản Việt Nam cho rằng, có 3 vấn đề cần tập trung giải quyết là: pháp lí, nguồn vốn và thủ tục hành chính. Trong đó, khó khăn về pháp lí là rào cản lớn nhất do sự chồng chéo giữa các văn bản pháp luật, chưa đáp ứng nhu cầu phát triển của thực tiễn… gây khó khăn, vướng mắc trong thực hiện. Theo thống kê, khoảng 70% khó khăn, vướng mắc của doanh nghiệp bất động sản là vấn đề pháp lí.

“Trong bối cảnh hiện nay, việc hạ lãi suất liệu có thể giải quyết được vấn đề hay không khi niềm tin của nhà đầu tư, đặc biệt nhà đầu tư trong nước trở nên thận trọng hơn bao giờ hết? Vấn đề ở đây là phải có giải pháp mang tính tổng thể, giải quyết được căn nguyên của các khó khăn thách thức, có như vậy mới tạo lập được thị trường, khai thác được tiềm năng, đảm bảo hỗ trợ tăng cường khả năng tiếp cận và hấp thụ vốn của doanh nghiệp trong lĩnh vực bất động sản, hướng đến góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế”, ông Chiến phản ánh.

Theo Phó Thống đốc Thường trực NHNN Đào Minh Tú,  một số giải pháp trước mắt để giải quyết khó khăn là các ngân hàng thương mại tiếp tục hạ lãi suất cho vay và tiết kiệm, tuy nhiên, phải đảm bảo an toàn về mặt tài chính cho các ngân hàng thương mại; cắt giảm thủ tục tiếp cận tín dụng, kích thích các doanh nghiệp vay vốn, bởi lúc này phải chia sẻ với doanh nghiệp. Bản chất của ngân hàng thương mại cũng là một doanh nghiệp, huy động tiền của người dân để cho vay, vì vậy, các ngân hàng thương mại phải bảo toàn được nguồn vốn và đảm bảo thanh khoản hệ thống.

Ngoài ra, tiếp tục thực hiện chính sách cơ cấu, giãn, hoãn lại nợ, Thông tư 02/2023/TT-NHNN quy định về việc tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài cơ cấu lại thời hạn trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ nhằm hỗ trợ khách hàng gặp khó khăn đã được Thống đốc NHNN ban hành ngày 23/4/2023, tùy điều kiện thực tế sẽ có điều chỉnh Thông tư 02/2023/TT-NHNN cho phù hợp; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ trong sản phẩm, dịch vụ ngân hàng để giảm chi phí cho doanh nghiệp; tích cực đối thoại với doanh nghiệp, chính quyền địa phương, các bộ, ngành tăng cường trao đổi để có thể hỗ trợ doanh nghiệp vượt qua khó khăn.

Phó Thống đốc Đào Minh Tú cho biết, trong thời gian gian tới, NHNN sẽ tiếp tục điều hành chính sách tiền tệ linh hoạt, hợp lí, hiệu quả, phù hợp với điều kiện Việt Nam.

Quỳnh Chi (Vietnam Business Forum)