Cách nào để giảm chi phí vận tải?

Chi phí vận tải hàng hóa và hành khách bằng đường bộ luôn có tác động rất lớn đến giá thành các loại hàng hóa dịch vụ khác, trong đó giá cước vận tải hàng hóa chiếm tỷ trọng lớn trong chi tiêu của ngân sách Nhà nước. Giá cước vận tải ô tô nói chung không phụ thuộc loại giá dịch vụ được nhà nước quản lý. Giá cước được các DN tự kê khai giá theo hướng dẫn của Bộ Tài chính, do vậy giá cước vận tải thường xuyên biến động, thậm chí không phù hợp với giá thành gây ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động của toàn xã hội.

Tại hội thảo "Chi phí Vận tải tại Việt Nam" do Bộ Giao thông Vận tải tổ chức vừa qua tại Hà Nội, theo đại diện Tổng cục đường bộ, cả nước hiện có khoảng 11000 DN, HTX kinh doanh vận tải, trong đó có 8.000 DN, HTX kinh doanh vận tải hàng hóa và 3.000 DN, HTX kinh doanh vận tải hành khách, ngoài ra còn có một số lượng lớn hộ kinh doanh cá thể.

Đa số các đơn vị vận tải có quy mô nhỏ, thậm chí nhiều đơn vị vận tải chỉ có 1 đến 2 xe ô tô. Do có quy mô quá nhỏ nên các đơn vị này không xây dựng được thương hiệu, hoạt động chủ yếu dựa vào một số lượng nhỏ khách hàng quen, thường có tính mùa vụ và bị động theo nhu cầu của nhóm khách hàng đó nên các đơn vị vận tải nhỏ thường không chủ động được phương án kinh doanh dẫn đến việc khai thác phương tiên vận tải không hiệu quả.

Bên cạnh đó, các đơn vị vận tải nhỏ thường không tổ chức được mạng lưới kinh doanh, không có kênh thông tin để giao tiếp với khách hàng nên đối với vận tải hàng hóa thì không thực hiện được vận chuyển hai chiều dẫn đến lãng phí1 chiều do xe ô tô phải chạy rỗng; đối với vận tải hành khách thì hệ số lợi dụng trọng tải thấp dẫn đến hiệu quả hoạt động không cao.

Theo Hiệp hội vận tải ô tô, hiện tại giá cước vận tải hành khách bằng ô tô theo tuyến cố định, hợp đồng và vận tải khách du lịch ở Việt Nam cao hơn giá cước tại Lào, Campuchia, Thái Lan khoảng 20%, nhưng thấp hơn giá cước tại Trung Quốc.

Theo thông tin từ các đơn vị vận tải hàng hóa lớn tại Hải Phòng, TP.HCM hiện nay hầu hết các đơn vị này thực hiện hợp đồng vận tải hàng hóa theo thỏa thuận với chủ hàng theo từng thời điểm và không căn cứ vào giá thành. Thực tế cho thấy giá cước vận chuyển tại VN hiện tại không ổn định và so với mặt bằng đời sống ở VN thì giá cước hiện nay là cao, đặc biệt trong thời gian vừa qua, giá cước vận tải luôn biến động có xu hướng tăng.

Thứ trưởng Bộ GTVT Lê Đình Thọ cho biết, cho đến thời điểm này chưa có con số thống kê chính thức về giá trị vận tải trong GDP hàng năm. Hiện nay, những số liệu nghiên cứu khoa học đáng tin cậy về chi phí vận tải ở Việt Nam còn ít và hầu như chưa được công bố, sử dụng nhiều trong quá trình xây dựng cơ chế, chính sách cũng như hoạch định các quy hoạch, chiến lược.

Giảm giá cước vận tải là một trong những yêu cầu cần thiết để giảm giá thành các hàng hóa dịch vụ khác, bảo đảm an sinh xã hội. Theo Hiệp hội vận tải ô tô VN, để giảm chi phí vận tải đường bộ, Việt Nam cần có chính sách hợp lý trong việc quy định mức thuế nhập khẩu với xe ô tô kinh doanh vận tải, khi giá xe ô tô phù hợp với khu vực sẽ có tác động tích cực đến giá thành vận tải; đồng thời, cần có quy định điều kiện kinh doanh chặt chẽ hơn để tổ chức lại các đơn vị vận tải, trên cơ sở đó các đơn vị vận tải có quy mô phù hợp sẽ tổ chức lại sản xuất phù hợp với điều kiện của đơn vị mình để giảm chi phí đầu vào.

Theo Tổng cục đường bộ, Việt Nam có thể xây dựng “ sàn giao dịch vận tải hàng hóa” làm công cụ trao đổi thông tin giữa người vận tải và người thuê vận tải nhằm minh bạch thị trường vận tải, khắc phục tình trạng vận tải hàng hóa theo 1 chiều, tăng hiệu quả hoạt động vận tải giảm chi phí, giảm số lượng xe ô tô tải hoạt động trên đường.

Ngoài ra, có thể xây dựng “ Hệ thống bến xe hàng, các đầu mối thu gom và phân phối hàng hóa” có quy mô tại các đô thị lớn, các trung tâm sản xuất hoặc tiêu thụ hàng hóa nhằm gom các khối lượng hàng hóa nhỏ lẻ cần vận chuyển đường dài liên tỉnh thành khối lượng lớn để vận chuyển bằng các phương tiện vận tải cỡ lớn. Khi hệ thống đầu mối thu gom hàng được đầu tư và hoạt động hiệu quả, sẽ triệt tiêu lực lượng vận tải hàng hóa đường dài bằng xe ô tô tải nhỏ, làm giảm chi phí vận tải trên một đơn vị sản lượng vận tải, giảm mật độ giao thông trên các tuyến đường quốc lộ huyết mạch.

Đặc biệt, theo đại diện Tổng cục đường bộ, Việt Nam cần đầu tư nâng cấp hạ tầng giao thông đường bộ để rút ngắn quãng đường vận chuyển, tăng vận tốc chuyển nhằm tăng năng suất vận chuyển hàng hóa và hành khách…