Đảm bảo cân đối ngân sách

Năm 2014 qua đi, khép lại một năm kinh tế Việt Nam đầy biến động, cộng đồng doanh nghiệp vẫn gồng mình vượt khó. Tuy nhiên đây lại được đánh là một năm thành công của Việt Nam trong điều hành chính sách tài khóa linh hoạt đảm bảo an sinh xã hội và thúc đẩy kinh tế phát triển. Năm 2014 là năm đột phá của ngành Tài chính trong việc cải cách thủ tục hành chính, gắn với đẩy mạnh hiện đại hoá trong lĩnh vực thuế, hải quan. Tiêu biểu như rà soát, hệ thống hoá 645 thủ tục hành chính; đã rút ngắn được 290 giờ (tương ứng 54%) số giờ nộp thuế, cắt giảm được khoảng 10%-20% chi phí và 30% thời gian thông quan hàng XNK; có khoảng 95% số doanh nghiệp đã thực hiện khai thuế điện tử; đã thí điểm thực hiện nộp thuế điện tử ở 18 địa phương...;qua đó tác động tích cực, góp phần giảm thiểu thời gian, chi phí, tạo thuận lợi ở mức cao nhất cho doanh nghiệp, người nộp thuế, được cộng đồng doanh nghiệp đánh giá cao. Phóng viên Tạp chí Vietnam Business Forum đã có cuộc phỏng vấn Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng về cân đối ngân sách quốc gia và chặng đường sắp tới của ngành Tài chính, khi năm 2015 là kỷ niệm 70 năm thành lập. Lê Hiền thực hiện.

Xin Bộ trưởng cho biết bức tranh khái quát của nền tài chính Việt Nam năm 2014?

Năm 2014 tình hình KT-XH tiếp tục chuyển biến tích cực, song hoạt động sản xuất- kinh doanh (SX-KD) của nhiều doanh nghiệp còn khó khăn, ảnh hưởng đến việc thực hiện nhiệm vụ tài chính – ngân sách Nhà nước (NSNN) năm 2014. Nhờ tập trung triển khai quyết liệt và đồng bộ các giải pháp ngay từ đầu năm, nhiệm vụ tài chính - NSNN năm 2014 đã đạt được những kết quả khá toàn diện, thể hiện thu NSNN năm 2014 là tích cực, ước thực hiện vượt 10,6% (63,7 nghìn tỷ đồng) so dự toán, tăng 12,3% so với năm 2013, đảm bảo nguồn đáp ứng các nhiệm vụ chi, giữ bội chi NSNN trong phạm vi Quốc hội quyết định. Đồng thời, thực hiện tốt các giải pháp về thuế tháo gỡ khó khăn cho hoạt động SX-KD, đẩy mạnh sự phát triển của doanh nghiệp. Ngành Tài chính đã định kỳ tổ chức đối thoại với doanh nghiệp, để có những giải pháp kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho doanh nghiệp, thúc đẩy phát triển doanh nghiệp.

Năm 2014, ngành cũng đẩy mạnh thực hiện triệt để tiết kiệm, chống lãng phí qua việc quản lý chi NSNN chặt chẽ, tăng cường kỷ cương, kỷ luật tài chính. Đồng thời, tăng cường kiểm soát giá cả, thị trường, góp phần hoàn thành mục tiêu kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô. Quán triệt chủ trương quản lý giá theo cơ chế thị trường có sự điều tiết của Nhà nước đối với điện, than, xăng dầu, sữa, dịch vụ công theo lộ trình, đảm bảo mục tiêu kiểm soát lạm phát. Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tăng thấp, so với tháng 12/2013 tăng khoảng 2%, thấp nhất trong vòng 13 năm trở lại đây.

Bên cạnh đó, ngành cũng đảm bảo huy động vốn cho NSNN và cho đầu tư phát triển; từng bước cơ cấu nợ công theo hướng bền vững, đảm bảo khả năng trả nợ, nâng cao hiệu quả sử dụng vốn vay. Năm 2014 đã đặc biệt chú trọng thực hiện cơ cấu lại nợ công, phát hành trái phiếu Chính phủ kỳ hạn dài hơn, với lãi suất thấp hơn. Thực hiện phát hành 1 tỷ USD trái phiếu quốc tế kỳ hạn 10 năm với lãi suất 4,8%/năm để cơ cấu lại các khoản trái phiếu quốc tế cũ có lãi suất cao hơn (bình quân khoảng 6,8%/năm), qua đó tiết kiệm được chi phí, giãn áp lực bố trí nguồn trả nợ cho các năm 2016-2020.

Bên cạnh những kết quả nổi bật đạt được nêu trên, vẫn còn những tồn tại, hạn chế, cần khắc phục trong thời gian tới. Đáng chú ý, diễn biến hoạt động sản xuất - kinh doanh của doanh nghiệp; buôn lậu, gian lận thương mại, chuyển giá và thất thu ngân sách đã giảm nhưng chưa đạt kết quả mong muốn; nợ đọng thuế còn lớn. Cơ cấu chi NSNN đã bộc lộ những tồn tại, hạn chế; tỷ trọng chi thường xuyên trong tổng chi NSNN tăng nhanh để thực hiện các chủ trương, Nghị quyết của Đảng và Nhà nước về cải cách tiền lương và các chính sách an sinh xã hội (ASXH) trong thời gian vừa qua; do đó phải giảm chi đầu tư và bố trí chi trả nợ thấp hơn yêu cầu. Trong khi đó, việc bố trí, sử dụng kinh phí dàn trải, lãng phí, thiếu hiệu quả, sai quy định, vượt tiêu chuẩn, định mức chi vẫn còn xảy ra ở một số địa bàn, đơn vị. Cơ chế huy động các nguồn lực ngoài ngân sách cho đầu tư phát triển (hợp tác công - tư - PPP,...) còn bất cập. Tái cơ cấu DNNN đã đạt được kết quả bước đầu, song vẫn còn chậm so với mục tiêu yêu cầu đề ra

Ông bà ta có câu "khéo ăn thì no, khéo co thì ấm". Cân đối thu - chi ngân sách luôn là một chủ đề nóng đối với mỗi quốc gia. Việt Nam đang trong giai đoạn đầu tư, phát triển mạnh mẽ, là người đứng đầu ngành Tài chính, xin Bộ trưởng cho biết quan điểm của mình và hướng giải quyết vấn đề này như thế nào?

Thu - chi NSNN cân bằng là vấn đề hết sức quan trọng, là "nguyên tắc vàng" và là mục tiêu không chỉ Việt Nam, mà các nước đều hướng tới để có nền tài chính quốc gia lành mạnh, đảm bảo cân đối vĩ mô, thúc đẩy tăng trưởng và giảm nợ công. Luật Ngân sách nhà nước đã quy định về nguyên tắc cân đối NSNN, trường hợp còn bội chi thì số bội chi phải nhỏ hơn số chi đầu tư phát triển, tiến tới cân bằng thu, chi ngân sách. Chiến lược tài chính đến năm 2020 đã đặt ra mục tiêu giảm dần bội chi NSNN.

Thời gian qua, bối cảnh kinh tế phát triển không thuận lợi, hoạt động SX-KD còn khó khăn, tồn kho lớn, kết hợp với việc thực hiện nhiều chính sách ưu đãi về thuế, giảm tỷ lệ động viên, dẫn đến giảm thu ngân sách trong ngắn hạn; trong khi đó nhu cầu tăng chi lớn để thực hiện Nghị quyết của Đảng và Quốc hội về 3 khâu đột phá chiến lược phát triển kinh tế, thực hiện chính sách tiền lương và các chính sách ASXH, thì bội chi NSNN là cần thiết; song việc buộc phải duy trì bội chi NSNN ở mức cao, dẫn đến áp lực tăng nhanh của nợ công, đã xuất hiện các yếu tố ảnh hưởng đến an toàn nợ công và an ninh tài chính quốc gia.

Trong thời gian tới cần tiếp tục bám sát mục tiêu giảm dần bội chi NSNN. Về lâu dài cần phấn đấu tiến tới cân bằng thu chi ngân NSNN. Để thực hiện mục tiêu này, cần đẩy mạnh phát triển SX-KD, thúc đẩy tăng trưởng, tạo nguồn thu ổn định, vững chắc cho NSNN; đồng thời đẩy mạnh cơ cấu lại NSNN, sắp xếp các nhiệm vụ chi theo thứ tự ưu, có trọng tâm, trọng điểm; triệt để tiết kiệm, chống lãng phí, nâng cao hiệu quả sử dụng NSNN.

Việt Nam bước vào một giai đoạn phát triển mới thì mức độ công khai thông tin cho công chúng cần phải cao hơn nữa. Với Dự thảo Luật Ngân sách nhà nước sửa đổi thì vấn đề minh bạch thông tin được thể hiện như thế nào?

Có thể nói rằng, thời gian qua, việc công khai, minh bạch trong lĩnh vực tài chính - ngân sách đã được các cơ quan, đơn vị quan tâm, chú trọng hơn; nội dung công khai, phạm vi công khai, hình thức công khai... ngày càng mở rộng, minh bạch, dễ hiểu và phù hợp hơn với các nhóm đối tượng. Tuy nhiên, cũng còn ở một số cơ quan, đơn vị việc thực hiện công khai tài chính chỉ mang tính hình thức; công khai nhưng chưa minh bạch; công khai số liệu nhưng không kèm theo các thuyết minh, giải thích; hình thức công khai không phù hợp với các đối tượng tiếp nhận thông tin... do đó tác dụng của việc công khai còn hạn chế.

Để khắc phục, dự thảo Luật NSNN (sửa đổi) đã trình Quốc hội, đã bổ sung quy định cụ thể về nội dung công khai (dự toán, quyết toán và kết quả kiểm toán quyết toán NSNN,... bao gồm công khai số liệu kèm theo thuyết minh, giải trình; công khai thủ tục NSNN); đối tượng công khai (ngân sách các cấp, các đơn vị dự toán ngân sách, các tổ chức được NSNN hỗ trợ, cơ quan thu ngân sách, cơ quan tài chính và cơ quan KBNN...); đồng thời, bổ sung quy định các đối tượng có trách nhiệm phải thực hiện công khai theo quy định, mà không thực hiện công khai đầy đủ, đúng hạn thì sẽ bị xử lý theo quy định của pháp luật.

Năm 2015, ngành có thực hiện siết chặt hơn kỷ luật chi tiêu ngân sách khi mà nhiều chuyên gia kinh tế trong và ngoài nước cho rằng Việt Nam khá lỏng lẻo trong quản lý chi tiêu công?

Thời gian tới, chúng ta cần tổ chức thực hiện tốt Luật Đầu tư công. Ngành tài chính sẽ Chính phủ trình Quốc hội sửa đổi Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí. Đồng thời đang nghiên cứu sửa đổi, bổ sung Luật NSNN hiện hành theo hướng tăng cường trách nhiệm của thủ trưởng đơn vị sử dụng ngân sách; tăng cường công khai, minh bạch và trách nhiệm báo cáo, giải trình của các Bộ, ngành, địa phương trong việc quản lý, sử dụng NSNN. Trong năm 2015 và các năm tới, Bộ Tài chính sẽ phối hợp với các Bộ, ngành, địa phương tiếp tục đẩy mạnh việc thực hiện các biện pháp cần thiết để nâng cao hơn nữa việc chấp hành kỷ cương, kỷ luật trong quản lý tài chính - NSNN.

Xin Bộ trưởng cho biết những ưu tiên trong cân đối ngân sách năm 2015 khi mà Việt Nam đang đứng trước áp lực trả nợ ngắn hạn ngày càng tăng, trần nợ công tăng sát trần cho phép?

Trong bối cảnh cân đối NSNN còn nhiều khó khăn, áp lực trả nợ ngắn hạn ngày càng tăng, trần nợ công tăng sát trần cho phép, ngành Tài chính đã xác định mục tiêu NSNN năm 2015 là huy động, phân phối, quản lý, sử dụng có hiệu quả các nguồn lực tài chính quốc gia, từng bước cơ cấu lại NSNN, đảm bảo an ninh tài chính, góp phần tích cực giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, đảm bảo nền kinh tế phát triển bền vững và tăng trưởng hợp lý, giải quyết tốt các vấn đề xã hội, quốc phòng - an ninh trong tình hình mới. Để thực hiện mục tiêu này, Chính phủ đã trình Quốc hội thông qua dự toán NSNN năm 2015, trong đó: dự toán thu NSNN là tích cực (tăng 8,8% so ước thực hiện năm 2014), dự toán chi NSNN bố trí trên nguyên tắc chặt chẽ, triệt để tiết kiệm, cắt giảm tối đa kinh phí tổ chức hội nghị hội thảo, chi công tác nước ngoài, chi lễ hội, lễ kỷ niệm, lễ khởi công, khánh thành; không mua xe công (trừ xe chuyên dùng theo quy định của pháp luật),...;đồng thời tiếp tục đẩy mạnh cơ cấu lại ngân sách, rà soát, xác định thứ tự ưu tiên để bố trí có trọng tâm, trọng điểm, phù hợp với khả năng nguồn lực; bội chi NSNN là 5,0% GDP, thấp hơn so với năm 2014 (5,3% GDP).

Trong quá trình điều hành, chủ động các giải pháp điều hành trong bối cảnh giá dầu thô giảm mạnh; tăng cường quản lý chi NSNN, chi trong phạm vi dự toán được giao, chủ động xử lý các nhiệm vụ đột xuất phát sinh về khắc phục hậu quả thiên tai, dịch bệnh, đảm bảo quốc phòng, an ninh. Kiểm soát chặt chẽ để giảm bội chi NSNN.

Xin cảm ơn Bộ trưởng!