“Vật lộn” với giấy phép xây dựng

Theo kết quả thăm dò ý kiến của Ngân hàng Thế giới (WB) về môi trường đầu tư, kinh doanh tại Việt Nam năm 2015 thì Việt Nam đang đứng thứ 3 trong số các quốc gia ASEAN-6 về chỉ số xin giấy phép xây dựng, sau Singapore và Thái Lan. Đây được xem là những nỗ lực rất đáng tự hào của các ban ngành trong thời gian qua.

Công tác quản lý nhiều bất cập

Tuy nhiên, khi so với các nước trên thế giới, Việt Nam vẫn đang có một vị trí khá khiêm tốn khi xếp vị trí thứ 22. Theo đánh giá của các chuyên gia WB, tại Việt Nam, những quy định về cấp giấy phép xây dựng mới chỉ dừng lại ở mức cạnh tranh trung bình tốt. Báo cáo này của WB được lấy mẫu từ việc xây dựng một công trình nhà kho tại TP HCM với diện tích hơn 1.300m2 cao 3 tầng. Báo cáo cho thấy, điểm yếu nhất của thủ tục cấp giấy phép xây dựng vẫn là thời gian thực hiện. Theo đó, thời gian để được cấp phép xây dựng tại Việt Nam đang khá dài so với các nước trong ASEAN-6, đặc biệt là gấp 4 lần so với Singapore, 2 lần so với Brunei và Indonesia.

Cụ thể, tại Việt Nam, các danh nghiệp đang phải bỏ ra 114 ngày để hoàn tất thủ tục cấp giấy phép xây dựng, trong khi tại Singapore vấn đề này chỉ mất 26 ngày, Malaysia là 74 ngày, Brunei là 89 ngày. Việc cấp giấy phép xây dựng không chỉ lâu mà còn khá cao so với các nước trong khu vực. Hiện nay phí cấp phép xây dựng theo tài sản tại Việt Nam đang cao gấp 7 lần so với Singapore và Brunei, gấp 3 lần so với Thái Lan.

Hiện nay, tại Sigapore, các doanh nghiệp khi đăng ký cấp giấy phép xây dựng đều có thể đăng ký trực tuyến và thanh toán qua mạng mà không cần phải đến tận các cơ quan liên quan. Điều này đã rút ngắn thời gian thực hiện thủ tục, đồng thời tiết kiệm được chi phí một cách tối đa.

Theo TS. Nguyễn Đình Cung, Viện trưởng Viện nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương, hiện nay giữa Việt Nam và các nước khác như Sigapore, Thái Lan còn có nhiều điểm khác nhau về công tác quản lý nhà nước đối với các công trình xây dựng nên các thủ tục con trong cấp phép xây dựng cũng khác nhau. Ví dụ tại Việt Nam các doanh nghiệp phải chờ khoảng 30 ngày để thực hiện việc đăng ký quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất tại Sở Tài nguyên môi trường sau khi xây dựng xong công trình và phải mất phí đăng ký, lệ phí trước bạ trong khi Singapore và Thái Lan không có thủ tục này.

Bên cạnh đó, các chuyên gia cũng cho biết thêm, riêng thủ tục đấu nối nguồn cấp nước và thoát nước cho công trình xây dựng tại Việt Nam cũng đã mất khoảng 16 ngày của doanh nghiệp cùng với đó là phải tiếp khá nhiều đoàn kiểm tra khiến cho việc phát sinh chi phí là khá nhiều. Trong khi tại nhiều quốc gia, công việc này các doanh nghiệp chỉ cần đăng ký qua mạng với bên cấp thoát nước là sẽ được giải quyết trong vòng khoảng 5 ngày.

Phân tích của WB cho thấy, theo quy định của luật pháp Việt Nam, các công trình xây dựng mới phải được cơ quan cảnh sát phòng cháy chữa cháy thẩm duyệt thiết kế phòng cháy, chữa cháy và kết quả thẩm duyệt là căn cứ để xem xét, phê duyệt dự án và cấp giấy phép xây dựng. Thời gian để thực hiện thủ tục thẩm duyệt thiết kế phòng cháy, chữa cháy 30 ngày là quá dài và doanh nghiệp phải thực hiện thủ công tại cơ quan cảnh sát phòng cháy, chữa cháy.

Về vấn đề này, TS. Nguyễn Đình Cung cho biết, theo quy định mới của Nghị định 79/2014 thì hiện nay, thời gian thẩm duyệt thiết kế về phòng cháy chữa cháy cho các công trình nhóm A là không quá 15 ngày và các công trình nhóm B, C là không quá 10 ngày. Tuy nhiên, trong thực tế có thể dài hơn bởi vấn đề còn nằm ở người thực thi.

Ông Olin McGill, Chuyên gia quốc tế về phát triển môi trường kinh doanh của WB cho rằng, Việt Nam vẫn cần phải điều chỉnh, tiếp tục rút ngắn thời gian thẩm duyệt thiết kế phòng cháy, chữa cháy và đưa ra quy định trong thời gian nhất định cơ quan chức năng không đưa ra kết quả thẩm định thì đương nhiên thiết kế được chấp nhận.

Qua cửa 4 cơ quan quản lý và 10 bước thực hiện

Các chuyên gia cũng kiến nghị Bộ Xây dựng nghiên cứu trình Chính phủ phương án sửa đổi Nghị định 64/2012 về phần cấp giấy phép xây dựng. Theo đó, cần rút ngắn thời gian cấp giấy phép xuống dưới 15 ngày (ngày làm việc) với công trình, dưới 10 ngày đối với nhà ở riêng lẻ tại đô thị và 5 ngày đối với nhà ở nông thôn. UBDN các tỉnh cần chỉ đạo Công ty cấp nước thống nhất về quy trình đấu nối nguồn cấp nước, đấu nối trực tuyến, giảm thời gian đấu nối xuống dưới 15 ngày.

Chuyên gia của WB cũng cho rằng, đối với thủ tục đăng ký quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất, nếu không cần thiết thì nên loại bỏ. Nếu trong trường hợp phải giữ lại thì cần giảm thời gian thực hiện thủ tục xuống khoảng 23 ngày thay vì 30 ngày như hiện nay vì các giấy tờ liên quan đã được doanh nghiệp nộp từ giai đoạn làm thủ tục xin giấy phép xây dựng.

Tiến sĩ Nguyễn Đình Cung cho biết, một doanh nghiệp muốn có được tờ giấy phép xây dựng phải thông qua 4 cơ quan quản lý là công an phòng cháy chữa chay, ngành xây dựng, tài nguyên môi trường và chính quyền địa phương, đồng thời trải qua 10 bước thực hiện  thủ tục từ xin thẩm duyệt thiết kế phòng cháy chữa cháy đến đăng ký quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất, cùng với đó là hàng loạt các giấy phép con.

Ông Cung dẫn chứng, khi đăng ký quyền sở hữu công trình xây dựng trên đất doanh nghiệp phải có sơ đồ công trình, điều này là không cần thiết vì để được giấy phép xây dựng doanh nghiệp đã phải nộp bản thiết kế, sơ đồ công trình rồi. Đã đến lúc cần thống nhất 1 đầu mối cấp giấy phép xây dựng, người dân chỉ cần nộp hồ sơ tại đó còn lại những thủ tục hành chính giữa các cơ quan quản lý Nhà nước thì các cơ quan tự kiểm tra trên hệ thống.

Lương Tuấn