Việt Nam kết nối Cơ chế một cửa ASEAN

Ngày 08/9/2015, tại trụ sở Tổng cục Hải quan đã diễn ra lễ công bố chính thức thực hiện Cơ chế một cửa quốc gia (NSW) và kết nối kỹ thuật Cơ chế một cửa Asean (ASW). Như vậy, cùng với Indonesia, Malaysia và Thái Lan, Việt Nam trở thành một trong 4 quốc gia đầu tiên trong khu vực Đông Nam Á kết nối ASW.

Hướng tới việc thành lập Cộng đồng kinh tế ASEAN vào cuối năm 2015, trụ cột tiên phong trong ba trụ cột của Cộng đồng ASEAN, các quốc gia ASEAN đã triển khai hàng loạt các biện pháp cụ thể trong đó có việc tập trung triển khai thiết lập và thực hiện Cơ chế một cửa ASEAN, công cụ thuận lợi hóa thương mại và góp phần đưa ASEAN trở thành một cơ sở sản xuất và một thị trường chung.  

Bên cạnh cam kết hội nhập khu vực, xuất phát từ nhu cầu nội tại về phát triển kinh tế, tạo thuận lợi cho môi trường đầu tư và kinh doanh, đảm bảo vị thế của Việt Nam trong hội nhập kinh tế quốc tế và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, Chính phủ Việt Nam đã xác định cần nhanh chóng cải cách các thủ tục hành chính trong tất cả các lĩnh vực coi đây là một trong nhiệm vụ hàng đầu của Chính phủ trong giai đoạn hội nhập. Trong đó, việc thực hiện thành công Cơ chế một cửa quốc gia như là một công cụ chính của các cơ quan chính phủ trong tạo thuận lợi cho thương mại và vận tải quốc tế cũng như sớm kết nối Cơ chế một cửa ASEAN đã được các cấp Lãnh đạo Chính phủ quan tâm theo dõi sát sao và có những chỉ đạo hết sức quyết liệt.

Đánh giá tổng kết quá trình thực hiện NSW và ASW, Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan Nguyễn Ngọc Túc cho biết, yếu tố tiên quyết đem đến sự thành công và tính bền vững trong triển khai NSW của Việt Nam là sự quyết tâm chính trị của toàn bộ hệ thống các cơ quan nhà nước dưới sự ủng hộ mạnh mẽ và chỉ đạo quyết liệt từ cấp cao nhất của Chính phủ cho tới các cấp thừa hành. Với mục tiêu cao nhất tạo điệu kiện thuận lợi cho thương mại và đầu tư của Việt Nam đồng thời cũng giúp các nhà quản lý tốt hơn khi chuyển sang phương thức phi giấy tờ. Từ đó sẽ có những hoạch định chính sách được chính xác và hiệu quả hơn dựa trên một nguồn văn bản đã có sẵn.

Yếu tố thứ hai quan trọng không kém là đã thành lập được một Ban chỉ đạo quốc gia với sự góp mặt của lãnh đạo Chính phủ và lãnh đạo cấp cao của các Bộ, ngành. Từ đó có đủ thẩm quyền để đề ra những quyết sách, định hướng mang tính chiến lược cũng như kịp thời tháo gỡ vướng mắc ở những thời điểm mang tính đột phá nhằm đảm bảo biến quyết tâm chính trị thành hành động cụ thể, thiết thực của từng Bộ, ngành.

Bên cạnh đó, cũng phải kể đến cơ quan tham mưu giúp việc cho Ban chỉ đạo có đủ nguồn lực kèm theo cơ chế huy động nguồn lực linh hoạt từ các Bộ, ngành tham gia xuyên suốt trong toàn bộ quá trình từ khâu chuẩn bị cho tới các bước triển khai thực tế. Nhờ đó đảm bảo triển khai đúng kế hoạch đề ra.

 Những yếu tố góp phần làm nên thành công còn có nỗ lực của các Bộ, ngành; nguồn lực tài chính đầy đủ và cơ chế đầu tư phù hợp; kế hoạch truyền thông hiệu quả với hoạt động tuyên truyền rộng khắp, đào tạo, tập huấn, hỗ trợ… đầy đủ, kịp thời dành cho cộng đồng.

Tính đến ngày 27/8/2015, có 1.936 doanh nghiệp đã thực hiện khai báo thủ tục cảng biển trên Cổng thông tin một cửa quốc gia (trong đó có 246 hãng vận tải và đại lý vận tải, 1.690 doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực logistics và giao nhận) với tổng số 9.435 hồ sơ (4.989 nhập cảnh, 4.426 xuất cảnh, 20 quá cảnh). Về thủ tục cấp giấy chứng nhận xuất xứ (C/O) mẫu D, hiện có 1.647 hồ sơ đã được xử lý trên Cổng thông tin một cửa quốc gia. Từ 25/5/2015 (ngày bắt đầu kết nối Cục Đăng kiểm Việt Nam thuộc nhóm thủ tục do Bộ Giao thông vận tải quản lý) tới 27/8/2015, đã có 165 bộ hồ sơ đăng ký kiểm tra chất lượng cho mô tô, xe máy, động cơ, xe đạp điện được thực hiện cho 56 doanh nghiệp thông qua Cơ chế một cửa quốc gia.

Theo công bố của Cục Đăng kiểm Việt Nam, khi áp dụng thực hiện Cơ chế một cửa quốc gia, doanh nghiệp sẽ rút ngắn được khoảng 4/5 thời gian làm thủ tục. Đối với thủ tục hành chính của các Bộ, ngành, khi triển khai thực hiện theo Cơ chế một cửa quốc gia, mặc dù chưa có số liệu đo cụ thể song mục tiêu đề ra là sẽ rút ngắn được khoảng từ 15% - 30% thời gian thực hiện thủ tục hành chính hoặc nhiều hơn. Bên cạnh đó, khi triển khai đầy đủ dịch vụ công trực tuyến cấp độ 4 trên Cơ chế một cửa quốc gia, ước tính hầu hết bộ hồ sơ do doanh nghiệp phải nộp/xuất trình sẽ được đơn giản hóa và điện tử tử hóa; qua đó giảm thời gian và chi phí cho chuẩn bị chứng từ, hồ sơ thực hiện thủ tục hành chính.

Về lợi ích lâu dài đối với doanh nghiệp, đây là vừa là bước tập dượt vừa là cơ hội để chuyển đổi phương thức hoạt động sang môi trường điện tử, đào tạo nguồn lực để có thể sẵn sàng cho quá trình hội nhập hướng ra các thị trường mà ở đó, môi trường kinh doanh và hành chính chủ yếu là môi trường phi giấy tờ. Sau nữa, các cơ quan nhà nước sẽ có được cơ sở dữ liệu về chứng từ hành chính điện tử để sẵn sàng trao đổi với các cơ quan hành chính nhà nước thuộc các thị trường xuất khẩu của Việt Nam, qua đó mở ra cơ hội đơn giản hóa các hồ sơ, chứng từ áp dụng cho các mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam, tạo lợi thế cạnh tranh cho hàng xuất khẩu.