Liêm chính và minh bạch chính là cốt lõi của quản trị kinh doanh

Theo khảo sát của VCCI, gần 70% doanh nghiệp tại Việt Nam thừa nhận phải chi hoa hồng hay chủ động hối lộ để được ưu tiên lợi ích, hơn 60% doanh nghiệp cho rằng chi phí không chính thức khá tốn kém cho DN và tạo ra môi trường kinh doanh không bình đẳng giữa các DN. Trong cuộc chạy đua kiếm tìm lợi nhuận bằng mọi giá, liệu giá trị của liêm chính và minh bạch có được coi trọng. Phóng viên Tạp chí Vietnam Business Forum đã có cuộc phỏng vấn với ông Nguyễn Quang Vinh, phó Tổng thư ký VCCI kiêm Tổng thư ký Hội đồng doanh nghiệp vì sự phát triển bền cũng Việt Nam (VBCSD) về vấn đề này. Hương Giang thực hiện.

Ông luôn cho rằng liêm chính và minh bạch mới chính là cốt lõi của quản trị kinh doanh, nhận định này liệu có thiếu thuyết phục đối với doanh nghiệp – tầng lớp luôn đặt lợi nhuận là mục đích chính của hoạt động kinh doanh hay không?

Hãy đừng đóng khung liêm chính và minh bạch trong khuôn khổ của giá trị đạo đức thuần túy bởi đây thực chất là sự kết hợp đầy thú vị giữa đạo đức và kinh doanh. Nó tạo nền tảng cho việc tạo dựng giá trị trong kinh doanh bởi nó đưa hoạt động doanh nghiệp vào một quy trình tuân thủ những giá trị đạo đức và chuẩn mực nhất định của một tổ chức, một quốc gia, và cao hơn nữa là quốc tế. Giờ đây, nền kinh tế phát triển đến mức cơ hội thực sự chỉ dành cho những doanh nghiệp có cái nhìn dài hạn theo đuổi giá trị phát triển bền vững mà thôi. Một khi DN xây dựng được cho mình bộ quy tắc ứng xử trong DN dựa trên nền tảng đạo đức, liêm chính và mình bạch trong kinh doanh đồng nghĩa đã tạo nên cho mình năng lực cạnh tranh vượt trội hơn, năng suất và hiệu quả sản xuất kinh doanh được gia tăng, quá trình đổi mới luôn được bảo đảm…

Mối nguy hại lâu dài của việc đánh mất sự liêm chính trong kinh doanh của DN sẽ là gì? Câu hỏi này nhiều khi không được các ông chủ DN đặt ra với chính mình, bởi họ còn quá bị áp lực vào bài toán lợi nhuận. Nhưng hệ quả của sự thiếu minh bạch và thiếu yếu tố thực hành liêm chính trong kinh doanh chính là các nguyên tắc vận hành của nền kinh tế bị phá vỡ và dần hình thành những thói quen kinh doanh bất chính, làm suy yếu năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp và của chính nền kinh tế. Và quan trọng hơn là tự gạt mình ra khỏi xu thế tất yếu của các luật chơi trên thị trường khu vực và quốc tế, nhất là khi Việt Nam đang đứng trước một cấp độ mới của hội nhập.

Nhiều doanh nghiệp đặt ra câu hỏi làm sao có thể cạnh tranh khi DN của họ làm ăn minh bạch, liêm chính còn đối tác thì không? Và liệu DN có thể nói không với tham nhũng khi mối lo về những đòn trả đũa ngầm là hoàn toàn có cơ sở?

Liêm chính, minh bạch là xu thế tất yếu. Nó không còn là vấn đề của một quốc gia đang phát triển mà ngay cả những nước phát triển cũng phải tính đến. Tham nhũng đã trở thành vấn nạn tiềm ẩn đối với toàn cầu, với hình thức và quy mô ngày một tinh vi, nghiêm trọng hơn. Vậy nên, Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) và các cuộc họp thượng đỉnh của Liên hợp quốc đều chú trọng đến vấn đề này. DN Việt cũng không thể đứng ngoài cuộc. Tham nhũng phải đến từ hai phía, doanh nghiệp là bên cung và quan chức là bên cầu. Khó khăn nhất là thuyết phục doanh nghiệp tham gia và ý thức về vai trò của mình trong phòng chống tham nhũng, để DN không tiếp tay cho tham nhũng.

Dẫu vậy, được trao trách nhiệm trong phòng, chống tham nhũng cũng đồng nghĩa với việc DN cần có được điểm tựa để không đơn độc khi thực hành liêm chính và minh bạch. Thể chế nào doanh nghiệp ấy, nhưng cũng chính doanh nghiệp góp phần tạo dựng thể chế. Từng DN phát triển trên nền tảng trung thực và chính trực sẽ tạo nên quốc gia phát triển mạnh mẽ.

Theo khảo sát, có tới 57% doanh nghiệp không muốn đưa hoa hồng, nhưng nếu không chủ động hối lộ sẽ bị đối xử bất bình đẳng. Họ sẽ phải trông cậy vào đâu khi rất ít cơ quan, tổ chức có đủ quyền hạn và năng lực để có thể ngăn chặn tham nhũng, thực thi liêm chính và minh bạch?

Cách đây 10 năm khi đưa vấn đề vai trò của DN trong phòng chống tham nhũng, người ta nhìn tôi như người ngoài hành tinh. Rõ ràng, những lý luận này quá mới ở VN nên phải tìm cách truyền thông thích hợp. Điều ấy tôi đã lường được khi đi tìm hiểu vấn đề này ở Anh, Đức từ cả chục năm trước. Trách nhiệm liêm chính, minh bạch, phòng chống tham nhũng không chỉ thuộc về DN. Rõ ràng, cần tới cơ chế phân vai rõ ràng cho các cơ quan quản lý. Và để tạo nên bước chuyển trong tư duy cho doanh nghiệp, VCCI đã tích cực phối hợp chặt chẽ với các cơ quan quản lý Nhà nước để đưa ra các giải pháp thực hiện Nghị quyết của Chính phủ về cải thiện môi trường kinh doanh và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia. VCCI lựa chọn giải pháp giúp DN đổi mới nhận thức, giúp họ hiểu rằng nếu hành động tập thể, họ không đơn độc. Đây cũng là tinh thần cơ bản, là cái hồn của Đề án 12 thúc đẩy thực hiện liêm chính trong kinh doanh. Đề án được Chủ tịch VCCI Vũ Tiến Lộc đặt tên tại Diễn đàn đối thoại lần thứ 12 về vai trò của DN trong phòng chống tham nhũng do VCCI và Thanh tra Chính phủ đồng tổ chức vào năm 2013. Hiện tại, Đề án 12 được VCCI giao cho Văn phòng Doanh nghiệp vì sự Phát triển Bền vững triển khai. Đề án đã có những kết quả tích cực từ cái cách hành chính tại các khâu thu thuế, thủ tục hải quan…

Nhìn ngược trở lại thời điểm 2005, VCCI đã nhận thức rõ tầm quan trọng của liêm chính và minh bạch trong kinh doanh, chủ động tìm giải pháp để thực thi vấn đề này. Đến năm 2007, VCCI đã hợp tác với LHQ để thành lập Mạng lưới Hiệp ước toàn cầu VN nhằm hỗ trợ DN tuân thủ 10 nguyên tắc của LHQ, trong đó có nguyên tắc phòng chống tham nhũng. Chính vì những nỗ lực bền bỉ suốt 10 năm qua, VCCI được Chính phủ giao phối hợp với ĐSQ Anh, Hiệp hội DN Anh tại Việt Nam, Diễn đàn DN Việt Nam tổ chức Hội thảo ngày 30-07 vừa rồi với sự tham dự của Thủ tướng Anh David Cameron, Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, ông Vũ Tiến Lộc – Chủ tịch VCCI và đại diện cấp cao của gần 200 doanh nghiệp.

Quan trọng nhất, muốn chữa được căn bệnh không lớn được của DN Việt, đòn bẩy  quan trọng là vai trò của Chính phủ và DN trong việc chung sức kiến tạo môi trường kinh doanh minh bạch, tăng năng lực cạnh tranh quốc gia và DN. Và không thể thiếu điểm tựa từ chính những nỗ lực phát huy nội lực của DN qua việc vun tạo những giá trị bền vững. Một khi khớp được đòn bẩy và điểm tựa thì sẽ có được lớp lớp DN Việt vươn ra tầm khu vực và thế giới.