Thái Nguyên – kho tàng văn hóa phong phú

Thái Nguyên không chỉ nổi tiếng với khu Gang thép – KCN luyện kim lớn nhất Việt Nam với vai trò đi đầu trong công cuộc xây dựng và phát triển đất nước XHCN. Những giá trị văn hóa mới hình thành trong kỷ nguyên độc lập dân tộc, cùng những giá trị văn hóa truyền thống lâu đời, đã làm Thái Nguyên trở thành trung tâm văn hóa của Việt Bắc.

Bảo tàng các dân tộc Việt Nam tại Thái Nguyên

Thái Nguyên là vùng đất trung du miền núi, địa hình không phức tạp, chủ yếu là đồi núi thấp xen kẽ thung lũng đồng ruộng, có dãy núi Ngân Sơn, Bắc Sơn chạy theo hướng Tây Bắc – Đông Nam, phía Tây có núi Tam Đảo là cao nhất (1500m), những ngọn đồi bát úp nối nhau, có hàng ngàn suối lạch chi lưu của hệ thống sông Cầu, sông Thương chảy qua. Khí hậu mát mẻ, nguồn nước dồi dào, rừng cây xanh tốt, cảnh sắc tươi đẹp với những thắng cảnh nổi tiếng như hang Phượng Hoàng, suối Mỏ Gà, động Linh Sơn, thác Khuôn Tát, hồ Núi Cốc…Thái Nguyên đã hấp dẫn con người về đây sinh sống.

Chùa Hang Đồng Hỷ

Hiện tại, Thái Nguyên đã có gần 2 triệu dân của 8 dân tộc anh em Kinh, Tày, Nùng, Sán dìu, H’mông, Sán chay, Hoa và Dao, làm nên vùng đất văn hóa phong phú với những điệu hát then, hát sli, hát lượn, những tiếng khèn, đàn tính, kèn môi, cùng đặc sản cơm lam, trám đen, rau rừng, những lễ hội với nghi thức muôn màu. Thái Nguyên có nhiều làng nghề nổi tiếng, như Bờ Đậu với bánh chưng; thôn Thù Lâm với nghề mây tre đan; xóm Toàn Thắng, vùng Tân Cương với nghề trồng và chế biến chè. Đặc sản trà Thái nổi tiếng vị ngon, có ảnh hưởng tới văn hóa trà trong đời sống người Việt. Di sản văn hóa ngàn đời còn để lại trên mỗi địa danh tâm linh, như Chùa Hang, Chùa Phủ Liễn, Chùa Sơn Dược, núi Văn núi Võ, đền Đuổm, đền Mẫu phố Cò, đền Xương Rồng, đình Quyên Hóa, đình Bảo Nang, đình Vân Trai… làm cho Thái Nguyên có nền văn hóa đa sắc.

Định Hóa có địa hình độc đáo, có vị trí chiến lược đặc biệt, đã trở thành “thủ đô kháng chiến” trong cuộc chiến thần thánh chống thực dân Pháp (1946-1954). ATK Định Hóa -Thái Nguyên, nằm trong quần thể di tích lịch sử cách mạng “Chiến khu Việt Bắc”, được Chính phủ đánh giá “là quần thể di tích quan trọng bậc nhất của dân tộc Việt Nam ở thế kỷ XX”.

Chùa Phù Liễn

Theo thống kê các di tích lịch sử văn hóa, danh lam thắng cảnh của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Thái Nguyên, hiện nay tỉnh có 780 di tích, trong đó có 36 di tích được xếp hạng cấp quốc gia và 61 di tích đã được xếp hạng cấp tỉnh. Bà Mầu Thị Yến, phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Thái Nguyên cho biết “UBND tỉnh Thái Nguyên rất chú ý đến phát triển dịch vụ du lịch, nhằm phát huy thế mạnh của địa phương có nhiều di tích lịch sử văn hóa, danh lam thắng cảnh có giá trị. Định hướng phát triển kinh tế-xã hội Thái Nguyên tới 2015 đã chú trọng phát triển Du lịch dần trở thành một ngành kinh tế mũi nhọn”.

Cùng với sự quan tâm Nhà nước và các cấp các ngành, Sở VH-TT-DL Thái Nguyên đã có nhiều cố gắng xây dựng phương án quản lý, huy động sự đóng góp của mọi tầng lớp xã hội giữ gìn, tôn tạo những di sản quý giá trên địa bàn tỉnh. Năm 2009, tỉnh đã cấp kinh phí trên 3 tỷ đồng trùng tu tôn tạo 6 di tích lịch sử; Huy động đóng góp xã hội được gần 20 tỷ đồng xây dựng tu bổ các khu di tích ATK Định Hóa, di tích Bác Hồ về thăm Hùng Sơn, di tích Đài Thanh niên xung phong, nơi thành lập Đội cứu quốc quân 2 ở Khuôn Mánh, tôn tạo trùng tu di tích Đền Đuổm, đền Mẫu Phố Cò, đình Quyên Hóa, đình Bảo Nang, đền Đồng Tâm, đền Đồng Thụ, đình Vân Trai, chùa Sơn Dược, chùa Hồng Long, chùa Phù Liễn, đền Xương Rồng... Trước đó, năm 2007, TP Hà Nội đã cùng các lực lượng xã hội đóng góp xây dựng Nhà tưởng niệm Hồ Chủ tịch trên đỉnh đèo De, xã Khuôn Tát, Định Hóa, hàng năm thu hút hàng trăm ngàn người tới thăm viếng.

Động Linh Sơn

Di tích lịch sử văn hóa, danh thắng ở Thái Nguyên là những tài nguyên tinh thần to lớn, nhưng ngành du lịch còn chưa phát triển có tính chuyên nghiệp, nên những viên ngọc quý vẫn đứng rời rạc, chưa phát huy được giá trị kinh tế. UBND tỉnh Thái Nguyên đang tích cực phối hợp với các cấp các ngành, các địa phương theo tinh thần chỉ đạo của Chính phủ để hoàn thành việc lập quy hoạch khu di tích lịch sử cách mạng ATK liên hoàn gồm các tỉnh Thái Nguyên, Bắc Kạn, Tuyên Quang; đầu tư kinh phí để trùng tu, tôn tạo những di tích cách mạng quan trọng như: Nơi ở và làm việc của Chủ tịch Hồ Chí Minh ở ATK Định Hoá, Đại Từ, Phú Lương. Hiện nay, Hồ Núi Cốc đã hình thành một trung tâm du lịch, hàng năm thu hút hàng triệu lượt khách, nay tỉnh đang hoàn chỉnh xây dựng quy hoạch khu du lịch Hồ Núi Cốc trở thành khu du lịch trọng điểm Quốc gia; cùng với các tỉnh Vĩnh Phúc, Thủ đô Hà Nội xây dựng khu du lịch Tam Đảo; nâng cấp, tôn tạo khu di tích khảo cổ học Thần Sa... Với phương châm xã hội hóa trùng tu, tôn tạo các di tích lịch sử văn hóa, danh lam thắng cảnh, Thái Nguyên có chính sách thu hút nhiều nguồn lực, các thành phần kinh tế đầu tư vào các dự án du lịch, phát triển Du lịch địa phương theo hướng chuyên nghiệp, bền vững.

Hang động suối mỏ gà

Làm phong phú thêm cho văn hóa Thái Nguyên, là sự ra đời của một loạt các trường dạy nghề, trường Trung cấp – Cao đằng và các trường Đại học danh tiếng, vào những năm 60 của thế kỷ trước. Hiện Thái Nguyên có tới 6 trường Đại học, 11 trường Cao đẳng và Trung học chuyên nghiệp, 9 trung tâm dạy nghề, trở thành một trung tâm giáo dục đào tạo nguồn nhân lực lớn thứ 3 của cả nước. Mạng lưới giáo dục đào tạo rộng lớn, có tác động không nhỏ tới môi trường văn hóa của Thái Nguyên ngày càng văn minh.

Thái Nguyên là địa phương có phong trào thể thao có thứ hạng. Đội bóng đá nam Thái Nguyên đã nổi tiếng trong giải hạng A quốc gia những năm 70,80,90 thế kỷ trước. Nhiều năm nay, Thái Nguyên là địa điểm được chọn tổ chức nhiều giải thi đấu thể thao quốc gia, như giải bóng đá nữ, giải bóng đá thiếu niên – nhi đồng… Tháng 8 vừa qua, Thái Nguyên đăng cai tổ chức vòng chung kết giải Bóng đá nhi đồng toàn quốc Cúp YAMAHA, với sự góp mặt của 16 đội, và trên 300 VĐV. Đây là một giải thể thao được cả nước yêu mến. Ngoài ra, Thái Nguyên còn tổ chức giải bóng đá các câu lạc bộ tỉnh Thái Nguyên lần 2, tranh cúp Nhiệt điện Cao Ngạn – TKV, với sự tham gia của 11 đội thuộc các ngành trong tỉnh.

Năm du lịch quốc gia 2007 với chủ đề “Về thủ đô gió ngàn, chiến khu Việt Bắc”, đã tô đẹp hình ảnh Thái Nguyên và chiến khu Việt Bắc như một vùng hội tụ sắc màu văn hóa của nhiều dân tộc. Tiếp theo ngày “Tuần Văn hóa - Du lịch Thái Nguyên” tổ chức tháng 5/2010 vừa qua; UBND tỉnh cùng Sở VH-TT-DL Thái Nguyên đang gấp rút chuẩn bị cho “Lễ hội trà quốc tế” diễn ra ở Thái Nguyên vào năm 2011. “Lễ hội trà quốc tế” không những góp phần quảng bá hình ảnh quê hương Thái Nguyên anh hùng, giàu đẹp, đang trên đà phát triển, mà thiết thực xây dựng ngành Du lịch Thái Nguyên trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, góp sức xây dựng Thái Nguyên thành một trong những trung tâm Kinh tế- Văn hóa-Giáo dục đào tạo của vùng Đông Bắc và cả nước.