Đô thị hóa nông thôn

Hiện nay, tốc độ đô thị hóa đang diễn ra khá nhanh ở nhiều địa phương, do vậy việc xây dựng NTM gắn với quá trình đô thị hóa là tất yếu. Đây cũng là yêu cầu mới đặt ra đối với Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM cho phù hợp thực tiễn phát triển.

Khởi sắc NTM

Sau gần 10 năm triển khai thực hiện, Chương trình XDNTM đã đạt được những kết quả tích cực, toàn diện. Đến tháng 6.2020, cả nước đã có 5.177 xã (58,2%) đạt chuẩn nông thôn mới (NTM), tăng 371 xã so với cuối năm 2019. Có 9 tỉnh, thành phố có 100% số xã đã được công nhận đạt chuẩn NTM; bình quân cả nước đạt 16,2 tiêu chí/xã. Có 127/664 đơn vị cấp huyện thuộc 45 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương (tăng 14 đơn vị cấp huyện so với cuối năm 2019) đã được Thủ tướng Chính phủ công nhận đạt chuẩn NTM (chiếm khoảng 19,1%).

Bộ mặt nông thôn ngày càng khang trang, xanh, sạch, đẹp hơn. Nhiều hạ tầng thiết yếu về giao thông, thủy lợi, văn hóa, y tế, giáo dục được quan tâm đầu tư, nâng cấp, xây dựng mới. Đời sống kinh tế nông thôn, nông dân phát triển. Cấu trúc lại cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao động tạo động lực không chỉ phát triển tại chỗ mà còn thúc đẩy các địa phương khác, vùng, ngành khác. Đời sống văn hóa, tinh thần, trật tự an toàn xã hội, an toàn môi trường được đảm bảo. Hệ thống chính trị ở cơ sở được củng cố, ngày càng vững mạnh, đây là nhân tố quyết định để thực hiện thành công việc xây dựng NTM.

Tại phiên họp BCĐ Trung ương thực hiện Chương trình MTQGXDNTM, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng nhấn mạnh "Xây dựng NTM đã thực sự là luồng gió mới, trở thành phong trào mạnh mẽ, rộng khắp trong cả nước, được hệ thống chính trị và đông đảo nhân dân nhiệt tình hưởng ứng, tích cực tham gia". 

Việc xây dựng NTM phải đặt trong mối liên kết, gắn chặt với quá trình đô thị hóa, công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Những vấn đề này không thể tách rời. Phát triển đô thị có vai trò hỗ trợ nông thôn, công nghiệp hỗ trợ cho nông nghiệp, nông dân. Đô thị, công nghiệp, dịch vụ phát triển giúp tạo nhiều việc làm, chuyển đổi cơ cấu lao động, giảm lao động nông thôn, giảm nông dân thì sẽ tăng diện tích đất canh tác trên đầu người. Từ đó, người dân sẽ có cơ sở để phát triển sản xuất, cuộc sống. Đồng thời, phát triển công nghiệp sẽ giúp tăng nhanh nguồn thu, từ đó có điều kiện để đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn. Ở chiều ngược lại, phát triển nông nghiệp, các vùng sản xuất sẽ hỗ trợ cho phát triển công nghiệp, dịch vụ và lao động khu vực đô thị.

"Không để phát triển NTM là hình thức, chỉ chú tâm các tiêu chí về điện, đường, trường, trạm... mà phải lấy phát triển kinh tế, thay đổi bộ mặt, đời sống nông thôn làm trung tâm. Trong đó phát huy vai trò động lực của hợp tác xã, doanh nghiệp về vốn đầu tư, phát triển lực lượng lao động, sản xuất và thị trường tiêu thụ", Phó Thủ tướng nói.

Sản xuất nông nghiệp theo hướng quy mô hàng hóa lớn, bền vững

Xây dựng NTM gắn với đô thị hóa nên trong sản xuất nông nghiệp, địa phương định hướng phát triển sản xuất nông nghiệp theo hướng quy mô hàng hóa lớn, bền vững. Theo đó, các địa phương quan tâm thu hút đầu tư các dự án cánh đồng lớn, chuỗi liên kết từ sản xuất đến tiêu thụ.

TP Hà Nội là địa phương xuất hiện nhiều mô hình sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, góp phần nâng cao hiệu quả, giá trị canh tác. Theo Sở NN&PTNT Hà Nội cho biết thành phố có 164 mô hình ứng dụng nông nghiệp công nghệ cao (tăng 29 mô hình so với năm 2019) tại các huyện Mê Linh, Gia Lâm, Thường Tín, Ứng Hòa... Tuy các mô hình này quy mô còn nhỏ, song cho hiệu quả kinh tế lớn, chiếm 25% tổng giá trị sản xuất nông nghiệp toàn . Các mô hình sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao mặc dù quy mô còn nhỏ, nhưng đã đem lại hiệu quả kinh tế cao, phù hợp với thực tế của Hà Nội và đang khẳng định được vị thế.

 Bên cạnh đó việc dồn điền, đổi thửa được đã  tạo thuận lợi hình thành những vùng sản xuất nông nghiệp tập trung quy mô lớn, giảm ngày công lao động, tiết kiệm chi phí vật tư, phân bón… Cùng với đó, công tác cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho các hộ sau dồn điền, đổi thửa cũng được TP đặc biệt quan tâm với số lượng 618.000 giấy/622.861 giấy (đạt gần 99,3%). Đáng chú ý, TP đã chuyển đổi được hơn 40.227ha đất lúa sang các mô hình sản xuất. Cụ thể, chuyển đổi sang trồng lúa chất lượng cao hơn 15.600ha, cây ăn quả gần 7.400ha, rau an toàn gần 3.000ha, chăn nuôi xa khu dân cư hơn 700ha, nuôi trồng thủy sản 6.900ha… Đây là kết quả quan trọng tạo đà cho Hà Nội hình thành 6 vùng sản xuất nông nghiệp chuyên canh tập trung mang lại hiệu quả kinh tế cao.

Ngoài việc khuyến khích sản xuất ứng dụng công nghệ cao, TP Hà Nội cũng đang đẩy mạnh việc thực hiện các mô hình liên kết trong sản xuất nông nghiệp. Đến nay, Hà Nội đã có 139 mô hình liên kết trong sản xuất nông nghiệp, trong đó huyện Ứng Hòa có 24 mô hình, Gia Lâm 22 mô hình, Đông Anh có 14 mô hình... Các mô hình liên kết hiện nay đã tạo ra chuyển biến tích cực, giúp người dân phát triển sản xuất bền vững, bảo đảm đầu ra cho nông sản và tạo ra những sản phẩm nông nghiệp có thương hiệu. Qua việc liên kết giúp người dân nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống.

Giai đoạn 2020 - 2025, TP phấn đấu xây dựng nền nông nghiệp phát triển toàn diện theo hướng hiện đại, bền vững, sản xuất hàng hóa quy mô lớn, năng suất, chất lượng, hiệu quả và khả năng cạnh tranh cao, bảo đảm vững chắc an ninh lương thực. Theo đó, Hà Nội tiếp tục hỗ trợ các DN và người dân tích tụ, tập trung đất đai, đầu tư sản xuất, từ đó hình thành vùng sản xuất nông nghiệp tập trung, chuyên canh, đáp ứng nhu cầu phục vụ chế biến.

Giám đốc Sở NN&PTNT Hà Nội Chu Phú Mỹ cho biết, trong thời gian tới, Sở tiếp tục rà soát các cơ chế, chính sách, từ đó xây dựng, bổ sung, hoàn thiện chính sách cho vùng sản xuất nông nghiệp tập trung. Đặc biệt là chính sách hỗ trợ đầu tư về cơ sở hạ tầng, liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị, ứng dụng cơ giới hóa, tự động hóa vào sản xuất. Cùng với đó, tăng cường công tác dự báo thị trường và chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, phòng tránh thiên tai, dịch bệnh để bảo vệ sản xuất nông nghiệp.

Minh Ngọc (Vietnam Business Forum)