Bảo tồn, phát triển bền vững các giá trị Vườn Quốc gia Cát Bà

Vườn quốc gia (VQG) Cát Bà được thành lập ngày 31/3/1986, theo Quyết định số 79-CT của Hội đồng Bộ trưởng (nay là Thủ tướng Chính phủ), là VQG đầu tiên trong cả nước có đủ cả hệ sinh thái rừng và biển. Trải qua gần bốn thập kỷ nỗ lực, công tác bảo tồn thiên nhiên và phát triển bền vững có nhiều kết quả rõ nét và cũng là dấu ấn nổi bật nhất của Vườn.

Đoàn công tác của Đại sứ quán Cộng hòa Séc hợp tác để xây dựng và tìm nguồn tài trợ cho một số dự án về nghiên cứu bảo tồn đa dạng sinh học, phát triển du lịch sinh thái tại VQG Cát Bà. Ảnh: VQG Cát Bà

Địa chỉ đỏ về hợp tác quốc tế

Chặng đường gần 40 năm qua, Vườn đã thực hiện tốt nhiệm vụ bảo vệ và phát triển bền vững tài nguyên thiên nhiên trên 17.362,96ha được giao quản lý. Công tác bảo tồn, phát huy giá trị cũng đạt được nhiều kết quả, tính đa dạng sinh học của Vườn cũng tăng lên với trên 4.000 loài động, thực vật; trong đó có nhiều loài đặc hữu, quý, hiếm nằm trong sách đỏ của Việt Nam và thế giới.

Năm 2004, Quần đảo Cát Bà (tâm điểm là VQG Cát Bà) được UNESCO công nhận là Khu dự trữ sinh quyển thế giới, tiêu biểu cho các hệ sinh thái biển - đảo nhiệt đới, cận nhiệt đới điển hình của châu Á.

Để góp phần tạo nên thành quả này, những năm qua, Vườn đã thực hiện thành công gần 20 đề tài, dự án cấp bộ, thành phố và cơ sở nhằm bảo tồn và phát triển nguồn gen động, thực vật.

Đặc biệt, có 14 tổ chức phi chính phủ phối hợp đầu tư, nâng cao năng lực quản lý, lãnh đạo nhằm phát triển bền vững nguồn tài nguyên thiên nhiên trên huyện đảo, cụ thể: Dự án bảo tồn Voọc Cát Bà do Vườn thú Münster và Vườn thú Leipzig - (CHLB Đức) tài trợ; Dự án Bảo tồn đa dạng sinh học - Vườn quốc gia Cát Bà của Tổ chức bảo vệ động vật quốc tế (FFI); Dự án: Chương trình phát triển tổng hợp cho việc bảo tồn Đa dạng sinh học loài Voọc Cát Bà của Quỹ Australia vì nhân dân châu Á - Thái Bình Dương (AFAP); Dự án “Nâng cao sức đề kháng và hồi phục trước biến đổi khí hậu và tai biến môi trường của các khu dự trữ sinh quyển biển và ven biển ở Việt Nam thông qua tăng cường quản lý tài nguyên thiên nhiên và phát triển sinh kế bền vững cho cộng đồng” do Trung tâm bảo tồn sinh vật biển và phát triển cộng đồng (MCD) và khoa sinh thái học hệ thống - đại học Stockholm Thuỵ Điển thực hiện;...

Tính riêng từ tháng 4/2024 đến tháng 4/2025, Vườn đã đón, làm việc với 08 đoàn trong nước và quốc tế đến tham quan, khảo sát, thảo luận, nghiên cứu, hợp tác. Đơn cử như: Đoàn công tác do Tiến sĩ Ralpl Schõnfelder - Đại diện Vườn thú Leipzig (Đức) tại Việt Nam, đồng thời là Giám đốc Trung tâm cứu hộ linh trưởng nguy cấp tại VQG Cúc Phương dẫn đầu, đến thảo luận các vấn đề liên quan đến quá trình thẩm định và phê duyệt Văn kiện Dự án Bảo tồn Vọoc Cát Bà giai đoạn 2024 - 2028 và kiểm tra hoạt động của Dự án trong Khu bảo tồn Vọoc Cát Bà; Đoàn do bà Nikola Sichlerova, Bí thư thứ nhất, Tham tán thương mại Đại sứ quán Cộng hòa Séc tại Hà Nội đến tham quan, khảo sát, thảo luận hợp tác để xây dựng và tìm nguồn tài trợ cho một số dự án về nghiên cứu bảo tồn đa dạng sinh học, phát triển du lịch sinh thái tại VQG Cát Bà;…

Vườn cũng nghiên cứu và ban hành các cơ chế, chính sách cụ thể đầu tư cho công tác bảo tồn đa dạng sinh học; thường xuyên tổ chức tập huấn, hội thảo để nâng cao năng lực quản lý cho cán bộ; tăng nguồn kinh phí đầu tư; hỗ trợ máy móc, thiết bị phục vụ công tác quản lý đa dạng sinh học,…

Vườn quốc gia Cát Bà nằm trong Quần đảo Cát Bà là một phần của Di sản thiên nhiên thế giới “Vịnh Hạ Long - Quần đảo Cát Bà” (ảnh: Internet

Bảo vệ và phát huy giá trị di sản

Tháng 9/2023, Quần đảo Cát Bà - TP.Hải Phòng cùng vịnh Hạ Long - Quảng Ninh được UNESCO công nhận Di sản thiên nhiên thế giới, là bảo tàng địa chất, chứa đựng những di sản với giá trị nổi bật toàn cầu. Vịnh Lan Hạ nằm trong Quần đảo Cát Bà với cảnh sắc thiên nhiên hoang sơ, hơn 100 bãi cát vàng cùng những bãi san hô đa sắc màu là thành viên Hiệp hội các vịnh đẹp nhất thế giới từ năm 2020.

TP.Hải Phòng đã thành lập Ban Chỉ đạo Quản lý Di sản thiên nhiên thế giới Vịnh Hạ Long - Quần đảo Cát Bà, trong đó chú trọng đến công tác bảo vệ hệ sinh thái tại VQG Cát Bà để phát huy giá trị di sản thiên nhiên thế giới được UNESCO công nhận. Cùng với đó, tiếp tục ban hành nhiều giải pháp quan trọng nhằm đẩy mạnh công tác tuyên truyền khu Di sản thiên nhiên thế giới Vịnh Hạ Long - Quần đảo Cát Bà, quảng bá phát triển du lịch theo hướng liên kết vùng,…

Thành phố đang khẩn trương xây dựng Đề án chuyển đổi xanh. Là một trong những “mắt xích” quan trọng của ngành du lịch, đảo Cát Bà được kỳ vọng sẽ trở thành hòn đảo du lịch xanh với những dịch vụ lữ hành chất lượng. Đặc biệt, việc Quần đảo Cát Bà cùng với vịnh Hạ Long được công nhận là Di sản thiên nhiên thế giới cũng đặt ra những yêu cầu trong phát triển thương hiệu du lịch Cát Bà, với mục tiêu hướng đến là xây dựng Cát Bà trở thành “Điểm đến xanh với nhiều trải nghiệm mới”.

TP.Hải Phòng cũng đưa ra nhiều giải pháp để Cát Bà trở thành hình mẫu du lịch xanh hàng đầu cả nước, hài hòa giữa bảo tồn và phát triển. Theo đó, xây dựng, quản lý quy hoạch phát triển đảo Cát Bà trên cơ sở tuân thủ nguyên tắc phát triển bền vững, lấy triết lý xanh làm chủ đạo. Thiết kế hạ tầng cơ sở theo hướng nâng cao quy mô, công suất và cập nhật các công nghệ sử dụng năng lượng tái tạo, với tầm nhìn dài hạn.

Đồng thời, xây dựng hệ sinh thái đồng bộ các sản phẩm theo Bộ tiêu chí du lịch xanh. Đặc biệt chú trọng tới chuỗi các sản phẩm du lịch cao cấp nghỉ dưỡng và chăm sóc sức khỏe, du lịch golf, du lịch sinh thái biển gắn với hoạt động học tập, bảo vệ tài nguyên môi trường. Quảng bá hình ảnh và định vị thương hiệu “Điểm đến xanh” qua các kênh truyền thông hiện đại; hệ thống sự kiện quy mô lớn,... Ứng dụng công nghệ thông minh trong quản lý, bảo vệ và khai thác giá trị di sản và phát triển du lịch số.

Hiện trên địa bàn huyện Cát Hải đang triển khai Dự án Khu du lịch, dịch vụ thương mại Vịnh trung tâm Cát Bà với mục tiêu đưa Cát Bà thành đảo du lịch không khí thải carbon đầu tiên ở Việt Nam. Ngoài ra, Tập đoàn Sun Group tiếp tục xây mới tuyến cáp treo Phù Long - Cát Bà, tạo nên hệ thống cáp treo kết nối thẳng từ đảo Cát Hải đến trung tâm thị trấn Cát Bà. Khi dự án hoàn thành, người dân, du khách có thể di chuyển từ nội thành Hải Phòng sang thẳng trung tâm đảo Cát Bà bằng cáp treo nhanh chóng, giảm thiểu khí thải ra môi trường.

Ngọc Tùng (Vietnam Business Forum)