Xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu ở Hà Nội: Những “hành trình” đến với phát triển bền vững

Không dừng lại ở mục tiêu đạt chuẩn nông thôn mới, Hà Nội đang từng bước nâng tầm chất lượng sống ở khu vực ngoại thành thông qua xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu.

Diện mạo nông thôn mới Hà Nội

Theo Văn phòng Điều phối Chương trình xây dựng nông thôn mới thành phố Hà Nội, đến nay, Hà Nội đã ban hành quyết định công nhận 109 xã đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu (chiếm 28,5% tổng số xã) và vượt 29 xã so với mục tiêu Chương trình số 04 của Thành ủy đề ra. Những miền quê của Hà Nội đang chuyển mình mạnh mẽ với kết cấu hạ tầng hiện đại; cảnh quan sáng, xanh, sạch, đẹp; đời sống văn hóa cộng đồng phong phú. Hà Nội đang kiến tạo những vùng quê văn minh, đậm bản sắc Thủ đô.

Nhiều cách làm hay

Tại xã Đại Áng huyện Thanh Trì nơi có nghề làm nón lá thôn Vĩnh Thịnh, nghề may mặc ở Vĩnh Trung... cùng hệ thống di tích lịch sử, văn hóa đa dạng với nhiều đình, chùa, văn chỉ ở các thôn được xã bảo tồn, tôn tạo, khai thác giá trị trong thu hút khách du lịch. Chính vì thế, trong xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu, du lịch cũng là lĩnh vực xã đã đạt kết quả tốt. Phó Chủ tịch UBND xã Đại Áng Nguyễn Văn Hưng cho biết, xã đã triển khai mô hình thôn thông minh ở cả 4/4 thôn. Các thôn này có nhiều cơ sở sản xuất, kinh doanh, hộ gia đình thực hiện giới thiệu, quảng bá, tiếp thị và bán các sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ bằng hình thức thương mại điện tử. Đại Áng hiện có hơn 2.000 lao động làm việc tại các cơ sở thương mại, dịch vụ, công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp; thu nhập bình quân của người dân tăng qua các năm và xã không còn hộ nghèo. Ngay sau khi được công nhận là xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao năm 2022, Đảng ủy xã đã tổ chức họp bàn, ra nghị quyết, tập trung nâng cao chất lượng các tiêu chí, phấn đấu về đích xã nông thôn mới kiểu mẫu. Với phương châm “làm đến đâu, chắc đến đó”, xã Đại Áng đã xây dựng kế hoạch, xác định lộ trình cụ thể gắn với từng phần việc và thời gian hoàn thành đối với từng thôn; phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng thành viên, thường xuyên bám sát cơ sở, lắng nghe những ý kiến, nguyện vọng của người dân để giải quyết kịp thời những khó khăn trong quá trình thực hiện. Cùng với đó, xã thực hiện tốt phương châm “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra và dân hưởng thụ”; tuân thủ nguyên tắc dân chủ, công khai, minh bạch trong mọi công việc. Nhờ đó, ý thức cộng đồng, ý thức của người dân được nâng cao, phát huy dân chủ theo đúng tinh thần, nội dung thực hiện xây dựng nông thôn mới.

Không chỉ ở Thanh Trì, nhiều huyện như: Đan Phượng, Đông Anh, Gia Lâm, Mê Linh, Sóc Sơn… cũng đang hình thành những vùng nông thôn mới kiểu mẫu với hạ tầng đồng bộ, dịch vụ thiết yếu như y tế, giáo dục, thương mại không thua kém nội đô. Người dân được tiếp cận các dịch vụ hiện đại trong không gian sống trong lành, văn hóa cộng đồng được gìn giữ và phát huy.

Theo ông Ngọ Văn Ngôn, Phó Chánh Văn phòng Thường trực Văn phòng Điều phối Chương trình xây dựng nông thôn mới thành phố Hà Nội, xác định xây dựng NTM kiểu mẫu thực chất, bền vững, đầu tư có trọng tâm, trọng điểm, Hà Nội đã tập trung chỉ đạo kiên trì, thực hiện hoàn thành từng nhiệm vụ, tiêu chí theo phương châm: "dễ làm trước, khó làm sau". Đồng thời đẩy mạnh và nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền, vận động, tạo sự đồng thuận cao trong toàn xã hội; thường xuyên động viên các tầng lớp nhân dân tích cực tham gia xây dựng NTM kiểu mẫu. Ngoài chính sách hỗ trợ của thành phố, của huyện, các địa phương đã tranh thủ và huy động được nhiều nguồn lực để xây dựng NTM kiểu mẫu; thực hiện tốt việc lồng ghép nguồn vốn từ các chương trình, dự án, sự đóng góp của hợp tác xã, doanh nghiệp đóng trên địa bàn để tạo ra nguồn lực tổng hợp. Đặc biệt, các địa phương tích cực huy động nguồn lực trong nhân dân để xây dựng NTM kiểu mẫu, tạo hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ trong toàn xã hội. Tập trung triển khai thực hiện có hiệu quả các cơ chế, chính sách hỗ trợ của Nhà nước, huy động tối đa nguồn lực để tạo đột phá; chú trọng đầu tư, hỗ trợ phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập và mức sống của người dân.

Từ năm 2021, Hà Nội xác định giai đoạn xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu sẽ đi vào chiều sâu, lấy chuyển đổi số làm một trong những trụ cột. Nhiều địa phương tập trung đầu tư, ứng dụng chuyển đổi số không chỉ trong quản lý hành chính mà còn mở rộng sang nhiều lĩnh vực: Nông nghiệp thông minh, giáo dục, y tế, thương mại điện tử, an sinh xã hội... Trong lĩnh vực nông nghiệp, nhiều xã ứng dụng công nghệ tưới tiêu tự động, giám sát độ ẩm đất, truy xuất nguồn gốc nông sản… giúp nông dân tối ưu chi phí, nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm. Một số hợp tác xã tại các huyện Sóc Sơn, Mê Linh, Phúc Thọ đã ứng dụng công nghệ truy xuất nguồn gốc sản phẩm bằng mã QR, đưa nông sản lên sàn thương mại điện tử như: Postmart, Voso... góp phần nâng cao giá trị sản phẩm và mở rộng thị trường tiêu thụ.

Hướng đến phát triển bền vững

Nói về quá trình triển khai xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu của Hà Nội, Phó Chánh Văn phòng chuyên trách Văn phòng Điều phối Chương trình xây dựng nông thôn mới thành phố Ngọ Văn Ngôn cho biết, Hà Nội không xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu chỉ để “có thêm danh hiệu” mà hướng đến mục tiêu lớn hơn: Tạo dựng nơi sống lý tưởng cho người dân. Ở đó, người già được chăm sóc y tế tại chỗ, được tham gia câu lạc bộ dưỡng sinh, văn nghệ; trẻ em có sân chơi, thư viện, lớp học khang trang; người lao động có cơ hội việc làm tại chỗ thông qua các mô hình sản xuất gắn với OCOP (Chương trình mỗi xã một sản phẩm), du lịch cộng đồng, dịch vụ…

Hà Nội cũng là địa phương đầu tiên xây dựng và triển khai bộ tiêu chí nông thôn mới kiểu mẫu riêng phù hợp với đô thị đặc biệt, gắn nông thôn với phát triển đô thị sinh thái, phát triển vùng ven đô bền vững. Từ một xã thuần nông, xã Hồng Vân (huyện Thường Tín) vươn lên, trở thành điểm sáng nhờ kết hợp phát triển làng nghề truyền thống với du lịch trải nghiệm. Dịp cuối tuần, nơi đây thu hút hàng trăm lượt du khách tham quan. Hoạt động này góp phần gia tăng thu nhập và giữ gìn bản sắc văn hóa làng quê. Sự kết hợp hài hòa giữa công nghệ và giá trị truyền thống đang giúp nông thôn Hà Nội phát triển bền vững. Những vùng đất thuần nông trước đây nay trở thành không gian sống hấp dẫn với hạ tầng tốt, dịch vụ tiện ích đầy đủ, môi trường trong lành.

Hà Nội không chỉ làm tốt nhiệm vụ, mà còn tiên phong định hình chuẩn mực mới cho nông thôn Việt Nam trong tương lai: Hiện đại - văn minh - bền vững. Đặc biệt, Hà Nội luôn chú trọng yếu tố văn hóa - con người trong xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu. Các phong trào như: Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa; xây dựng gia đình văn hóa; giữ gìn thôn, xóm, ngõ sáng, xanh, sạch, đẹp, an toàn… được triển khai sâu rộng, góp phần nâng cao tinh thần tự quản, đoàn kết và trách nhiệm cộng đồng.

Theo Văn phòng Điều phối Chương trình xây dựng nông thôn mới thành phố Hà Nội, đến nay, thành phố đã có 109 xã đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu, vượt chỉ tiêu cả giai đoạn 2021-2025. Mặc dù năm 2025, thành phố không đặt thêm chỉ tiêu mới do sắp xếp lại đơn vị hành chính cấp xã, xây dựng chính quyền địa phương 2 cấp, nhưng kết quả này cho thấy năng lực tổ chức, sáng tạo và quyết tâm cao của thành phố.

Hành trình xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu ở Hà Nội không chỉ là bài toán về đầu tư hạ tầng, mà còn là câu chuyện chuyển biến toàn diện về tư duy, cách làm, lối sống. Mỗi miền quê kiểu mẫu hôm nay đều là kết quả của sự nỗ lực bền bỉ từ chính quyền, người dân và cả cộng đồng. Hà Nội đang dần khẳng định “hình mẫu” của cả nước trong xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu văn minh, giàu bản sắc, thân thiện môi trường và phát triển bền vững.

Đình Bảo (Vietnam Business Forum)