Vì sao các gói kích cầu bất động sản thất bại?

Hàng loạt gói kích cầu thị trường bất động sản (BĐS) đã ra đời trong suốt hơn một năm qua, nhưng những kỳ vọng mà nó mang lại vẫn chưa làm cho người dân cũng như các cơ quan quản lý cảm thấy hài lòng. Thậm chí với gói tín dụng 30.000 tỷ đồng dành cho người có thu nhập thấp đến thời điểm hiện tại vẫn có quá nhiều vấn đề.

Thủ tục “hành là chính”

Cùng với việc đẩy mạnh giải ngân gói tín dụng hỗ trợ lãi suất 5%/năm dành cho người có thu nhập thấp thì Chính phủ Việt Nam cũng đã ban hành Nghị định về một số giải pháp tháo gỡ khó khăn cho sản xuất – kinh doanh, hỗ trợ thị trường, giải quyết nợ xấu, trong đó mở rộng đối tượng, thời gian cho vay đối với hộ gia đình và cá nhân lên 15 năm. Tuy nhiên, đến thời điểm này, số lượng người tiếp cận được nguồn vốn vay này vẫn còn rất hạn chế, điều này xuất phát từ những ràng buộc được nhiều người đánh giá là quá “chặt chẽ”. Chỉ có 5 ngân hàng thương mại có vốn nhà nước được giải ngân nguồn vốn này, trong khi các chủ đầu tư thì rất khó tiếp cận nguồn vốn…

Hiện gói tín dụng 30.000 tỷ mới chỉ giải ngân được hơn 10%. Cụ thể, theo Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam - ông Nguyễn Văn Bình, tính đến ngày 20/9, mới có 7.823 doanh nghiệp và cá nhân tiếp cận được nguồn vốn vay với tổng số vốn cam kết cho vay đạt 5.900 tỷ đồng, trong đó đã giải ngân được 3.200 tỷ đồng. Số vốn cam kết cho hộ gia đình và cá nhân vay là 3.100 tỷ đồng, giải ngân được hơn 2.000 tỷ đồng. Riêng tại TP. HCM, đến ngày 30/9, doanh số cho vay đạt 709,03 tỷ đồng với 1.194 khách hàng. Dư nợ đạt 688,23 tỷ đồng. Trong đó, 344,44 tỷ đồng dành cho 1.192 cá nhân và 343 tỷ đồng cho 2 doanh nghiệp.

Để thúc đẩy việc giải ngân gói tín dụng trên, UBND TP HCM đã có kiến nghị ổn định lãi suất cho vay hỗ trợ nhà ở 3%/năm đối với khách hàng mua, thuê, thuê mua nhà ở xã hội với thời gian cho vay 15 năm. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cho rằng, vấn đề không phải nằm ở lãi suất mà là sản phẩm có đáp ứng được yêu cầu của người cần mua hay không. Nếu các sản phẩm không phù hợp thì lãi suất về 0% cũng chẳng ích gì.

Bên cạnh những vướng mắc về lãi suất và sản phẩm thì thủ tục hành chính phức tạp cũng là một trong những nguyên nhân. Lãnh đạo một chi nhánh BIDV cho biết, để được duyệt giải ngân, người dân cần phải chứng minh được tình trạng nhà ở, thu nhập cũng như khả năng trả nợ…; có xác nhận của cơ quan, chính quyền địa phương. Những thủ tục này mất nhiều thời gian, thậm chí đối với nhiều trường hợp là không khả thi, đặc biệt là đối với những lao động tự do.

Về vấn đề này, BIDV đã nhiều lần làm việc với chủ đầu tư để giải quyết những bất cập trên, nhưng tình hình vẫn chưa có sự cải thiện nào. Trong khi đó, về nguyên tắc, các ngân hàng thương mại phải luôn đặt điều kiện về an toàn vốn lên hàng đầu, dù đối tượng cho vay có thuộc nguồn vốn 30.000 tỷ đồng hay không.

Đông về lượng nhưng ít về chất

Đến thời điểm này, BIDV đã phê duyệt cho vay 16 dự án nhà ở xã hội và nhà ở thương mại chuyển đổi công năng sang nhà ở xã hội, với tổng số tiền cam kết đạt trên 4.200 tỷ đồng. Trong đó, NHNN xác nhận cho BIDV đăng ký nguồn giải ngân gần 1.500 tỷ đồng đối với 13 dự án. So với quý II năm nay, đến cuối quý III/2014, cam kết cho vay tín dụng của BIDV tăng 160% và dư nợ cho vay tăng 114%. Hết ngày 30/9 vừa qua, BIDV đã ký hợp đồng cam kết cho vay đối với 2.586 hộ gia đình và cá nhân với số tiền 1.160 tỷ đồng. Còn đối với tổ chức, BIDV cam kết cho vay 16 dự án với số tiền hơn 3.070 tỷ đồng, đã giải ngân cho 10 dự án với dư nợ cho vay 700 tỷ đồng.

Theo đánh giá của một số lãnh đạo ngân hàng, tiến độ giải ngân diễn ra chậm một phần là do nguồn cung các căn hộ đáp ứng được yêu cầu của người dân quá ít. Bên cạnh đấy, thông tin xác nhận của chính quyền địa phương ở nhiều xã, phường không đầy đủ hoặc chính xác theo yêu cầu khiến cho hồ sơ vay của khách hàng bị tắc lại. Bản thân các ngân hàng đã chủ động giải quyết những bất cập trên bằng nhiều cách khác nhau. BIDV thì đã xúc tiến việc ký hợp đồng với nhiều chủ đầu tư dự án hỗ trợ khách hàng mua nhà để ở.

Vietcombank cũng đã kết hợp với nhiều chủ đầu tư để đẩy mạnh cho cá nhân vay mua nhà thuộc gói vốn 30.000 tỷ đồng. Khoảng 300 khách hàng mua căn hộ EHome từ chủ đầu tư Nam Long đã được Vietcombank chấp thuận cho vay theo diện này.

Ông Nguyễn Hoàng Minh, Phó giám đốc Ngân hàng nông nghiệp TP. HCM cho rằng, tình trạng vướng mắc từ các địa phương trong khâu xác nhận tình trạng nhà ở hoặc thu nhập cho người dân có nhu cầu vay vốn mua nhà với lãi suất thấp là có thực. NHNN Thành phố đã có kiến nghị với UBND Thành phố chỉ đạo các quận, huyện nhanh chóng tìm ra biện pháp tháo gỡ, tạo thuận lợi cho khách hàng có đủ điều kiện tiếp cận vốn vay, tránh tình trạng vốn ngân hàng nằm chờ chỉ vì những khó khăn về thủ tục, giấy tờ.

TS. Trần Du Lịch, Thành viên Hội đồng tư vấn chính sách tài chính tiền tệ quốc gia cho biết, tiến độ giải ngân gói vốn này khó có thể đẩy nhanh vì gói tín dụng ưu đãi lãi suất 30.000 tỷ đồng cũng có hạn chế về sản phẩm và phía ngân hàng còn thận trọng khi cho vay, nên xét duyệt khả năng trả nợ rất kỹ lưỡng.

Trong thời gian qua, không chỉ có gói tín dụng 30.000 tỷ đồng được đưa ra nhằm hỗ trợ thị trường mà Ngân hàng thương mại cổ phần Xây dựng Việt Nam (VNCB) cũng tung ra hàng loạt các gói tín dụng như 50.000 tỷ đồng hay 70.000 tỷ đồng, nhưng hiệu quả của những gói này đến đâu có lẽ chỉ có VNCB mới biết.

Hay sản phẩm tín dụng liên kết 4 nhà mà NHNN đưa ra mới đây cũng có mục tiêu góp phần tháo gỡ khó khăn cho thị trường bất động sản, đẩy mạnh tiêu thụ hàng tồn kho căn hộ, tồn kho vật liệu xây dựng. Thế nhưng, chỉ sau gần 2 tháng đưa ra, sản phẩm liên kết 4 nhà đã sớm bị chìm.

Mới đây, một gói tín dụng hỗ trợ khác về mua nhà ở cho cán bộ, công chức, viên chức và lực lượng vũ trang dự kiến sắp triển khai. Thống đốc NHNN Nguyễn Văn Bình đã thông qua chủ trương về gói tín dụng này. Gói hỗ trợ này hướng đến những người có thu nhập trung bình khá trở lên (với tổng thu nhập khoảng 25 triệu đồng/tháng) vay để mua căn hộ chung cư cao cấp, trung cấp và nhà liền kề, lãi suất 6 - 7,5%/năm, tối đa 10 năm. Hy vọng gói tín dụng mới này sẽ có hiệu quả.

Lương Tuấn