Thương về Ra Mai

Từ trụ sở xã Trọng Hóa (Minh Hóa) đi sâu vào vào trung tâm của dải Trường Sơn chừng hơn hai chục cây số có một bản nhỏ mang cái tên Ra Mai. Chạy xe qua khúc cua tay áo, anh tài xế của UBND huyện Minh Hóa chỉ tay vào những ngôi nhà sàn nhỏ nằm nép mình bên sườn núi bảo: Ra Mai city đó.

À thì ra cái bản nhỏ của đồng bào người Khùa nằm tít trong thung sâu của đại ngàn Trường Sơn là đây. Người Khùa như những anh em MaCoong, Vân Kiều, Trì đều nằm trong cái gia đình nhỏ mang tên Bru - Vân Kiều, họ là những chủ nhân lâu đời nhất của dải Trường Sơn.

Bản nhỏ chỉ có chừng 60 nóc nhà (có 10 hộ theo chương trình tái định cư mới chuyển về). Mấy năm về trước, Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết khi ấy còn là Bí thư Thành ủy Thành Phố Hồ Chí Minh, về thăm Ra Mai đã vận động cộng đồng doanh nghiệp thành phố xây cất 50 ngôi nhà dành tặng bà con.

Cuộc sống ở Ra Mai giờ tốt hơn trước nhiều rồi. Đàn ông vẫn lên rừng kiếm củi, kiếm gỗ, đàn bà vẫn vào làm rẫy làm nương nhưng con trẻ giờ đã có cái trường cái lớp khang trang mà học cho đặng cái chữ. Cô giáo miền xuôi có khi là từ thành phố Đồng Hới lên ấy chứ, miệt mài cõng cái chữ cho con em người Khùa. Rồi đêm về ánh điện thắp sáng, nước sạch về tới tận trung tâm bản. Thế thì cái sự hài hước của anh tài xế xem ra lại thành đúng. Tôi có vào nhà của anh Hồ Si. Bên bếp lửa đang hong nồi cơm độn cùng ngô sắn, anh bảo: “Mình mới về bản mà, nhà cửa chưa có gì, nhưng mình có ít gỗ rồi, sắp tới Nhà nước lại hỗ trợ nữa, mình sẽ làm cái nhà cho nó khang trang hơn, nhưng mái thì vẫn lợp lá cọ thôi". Hồ Si có bốn đứa con đang theo học ở trường của bản, ngày nghỉ, hoặc có khi ham chơi quá, mấy đứa trẻ mang theo cái ná tự chế ra con suối, con khe bắn cá. Vợ thì đi làm rẫy, Si nhìn xa xa bảo: nhìn cái đụn khói lên kia kìa, vợ mình làm rẫy ở đó.

Người Khùa thích tụ tập anh em uống rượu, nghe nói cứ 5kg gạo thì cất được 8 chai 0,75 lít rượu đồ nhậu chẳng cần gì nhiều, đại khái là rừng, là suối cho cái gì thì ăn cái đấy. Nhưng cũng vì lý do đó mà lãnh đạo huyện, xã trăn trở băn khoăn nhiều lắm, gạo thì nhà nước cấp (15kg/người/tháng), bà con mình lại đem ra nấu rượu rồi lại đói lại sắn với ngô thôi.

Ông Cao Thanh Bình, Chủ tịch xã Trọng Hóa tâm sự: "Làm sao cho bà con mình hiểu đây, chớ quẩn quanh mãi thì sao thoát khỏi đói nghèo được". Ra Mai, nơi nhiều báo chí mất công lùng sục, nơi nhiều bài viết nói về cái nghèo của bà con có biết chăng dân bản nghèo cũng là bởi núi cao hơn mắt người nhìn. Chừng làm cho cái rẫy lên xanh mấy mùa, cho con gà, con heo chạy trong bản thì Ra Mai hết nghèo”.

Phan Quang