Phát triển cà phê theo hướng bền vững

Cây cà phê được du nhập vào trồng tại Đắk Lắk từ rất sớm và mảnh đất này đặc biệt phù hợp với việc canh tác cà phê. Địa danh Buôn Ma Thuột (Đắk Lắk) được nhiều người ví như một "thủ phủ cà phê" của Việt Nam.

Năng suất và sản lượng tăng mạnh

Đối với Đắk Lắk, cây cà phê là loại cây công nghiệp phát triển nhanh. Nếu như năm 1975 Đắk Lắk có trên 3.700 ha cà phê, thì đến năm 1985 có 15 ngàn ha, năm 1990 diện tích cà phê đã tăng lên 76.000 ha và đến nay toàn tỉnh Đắk Lắk có khoảng 180.000 ha, với sản lượng bình quân hằng năm đạt 430 ngàn tấn cà phê nhân xô; cà phê qua chế biến rang xay đạt trên 15.000 tấn và trên 1.000 tấn cà phê hoà tan.

Cùng với việc tăng nhanh về diện tích, nhờ áp dụng các biện pháp kỹ thuật thâm canh đã làm năng suất và sản lượng cà phê ở Đắk Lắk tăng mạnh. Những năm trước 1990, năng suất bình quân 1 ha cà phê kinh doanh chỉ đạt 8 – 9 tạ nhân, đến năm 1994 năng suất bình quân đạt 18,5 tạ/ha, hiện nay bình quân đạt 25-28 tạ/ha; cá biệt ở một số vùng sản xuất đã cho năng suất bình quân đạt 35-40 tạ/ha, vườn cà phê một số hộ gia đình đạt trên 50 tạ/ha.

Sự phát triển quá nhanh cà phê ở Đắk Lắk về diện tích, năng suất, sản lượng đã đem lại lợi ích to lớn cho sự phát triển kinh tế – xã hội của tỉnh Đắk Lắk và người trồng cà phê. Tuy nhiên, nó cũng đặt ra những vấn đề bức xúc cần giải quyết như: diện tích cà phê phát triển ồ ạt khiến quy hoạch sử dụng đất bị phá vỡ, mất cân bằng về đất đai, rừng giảm mạnh ảnh hưởng đến môi trường sinh thái, chất lượng giống bộc lộ nhiều nhược điểm, hệ thống quan hệ sản xuất và công tác quản lý còn bất cập….ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững của cây cà phê.

Gắn với phát triển du lịch, bảo vệ môi trường

Hiện nay, cùng với quá trình hội nhập và sự phát triển nhanh chóng của kinh tế thị trường, sản phẩm cà phê của Việt Nam nói chung và Đắk Lắk nói riêng chịu sự tác động sâu sắc theo quy luật cung – cầu và giá trị. Giá cà phê trên thị trường liên tục biến động không theo chu kỳ, thời tiết bất lợi, giá vật tư, xăng, dầu, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật tăng cao. Mặt khác, giá cà phê thường bị chi phối mạnh bởi các nhà đầu cơ trục lợi, làm cho nhiệm vụ sản xuất và tiêu thụ cà phê của tỉnh vốn đã khó khăn lại càng khó khăn hơn, gây rất nhiều khó khăn cho hoạt động sản xuất, chế biến và kinh doanh cà phê trên địa bàn tỉnh.

Với quan điểm phát triển cà phê bền vững, nghị quyết về phát triển cà phê bền vững trong thời kỳ mới của Tỉnh ủy Đắk Lắk năm 2008 xác định: “phải đảm bảo năng suất, sản lượng, chất lượng, hiệu quả cao trong sản xuất, chế biến và tiêu thụ theo phương hướng ổn định lâu dài; giải quyết hài hoà lợi ích về kinh tế – xã hội, gắn với bảo vệ môi trường và giữ vững trật tự an toàn xã hội”.

Theo đó, phát triển cà phê bền vững được thể hiện trong các lĩnh vực như: Diện tích sản xuất phù hợp, năng suất cao, chất lượng tốt được người tiêu dùng ưa chuộng, có uy tín trong kinh doanh, thị trường ngày càng mở rộng, thu lợi nhuận cao; góp phần phát triển thành thị, nông thôn, môi trường xã hội lành mạnh, văn minh, giảm nghèo đói, giải quyết việc làm, tăng thu nhập, nâng cao đời sống vật chất, văn hoá, tinh thần, sức khoẻ, làm giàu chính đáng và đảm bảo an ninh nông thôn…; quan hệ sản xuất phải được tổ chức với các hình thức phù hợp, tính cộng đồng và tương trợ ngày càng cao, xác định rõ trách nhiệm và lợi ích của “bốn Nhà”: Nhà nước – Nhà khoa học – Nhà nông – Nhà doanh nghiệp; sử dụng hợp lý các nguồn tài nguyên đất, nước và bảo vệ môi trường sinh thái ngày càng tốt hơn. Phát triển ngành cà phê bền vững phải nằm trong mối tương quan chung với các ngành và lĩnh vực kinh tế – nền văn hoá – xã hội của tỉnh, của khu vực, của cả nước cũng như trên thế giới.

Định hướng của Đắk Lắk là sản xuất cà phê phải theo tiêu chí của thương hiệu “Cà phê Buôn Ma Thuột”, ổn định về năng suất, sản lượng, chất lượng; phát triển cà phê phải gắn chặt với phát triển kinh tế văn hoá – xã hội, du lịch, bảo vệ môi trường.

Duy Hanh