“Tiếp sức” cho thanh long VietGAP

Gần đây trên địa bàn tỉnh Bình Thuận, mô hình sản xuất thanh long theo tiêu chuẩn VietGAP ngày càng phát triển theo hướng quy mô và chất lượng hơn. VietGAP chính là “chìa khóa” để đưa thanh long Bình Thuận ra thế giới nhiều hơn với giá cao hơn.

Vươn xa

Theo bà Đào Thị Kim Dung - Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu phát triển cây thanh long Bình Thuận, trên cơ sở xác định rõ sản xuất thanh long sạch là sự sống còn của nông dân, từ năm 2009 Trung tâm đã phối hợp với các địa phương triển khai Chương trình sản xuất thanhlong theo tiêu chuẩn VietGAP; vận động, tổ chức tập hợp, xây dựng, hướng dẫn quy chế và tổ chức hoạt động các tổ, nhóm nông dân liên kết sản xuất thanh long theo tiêu chuẩn VietGAP. Mục tiêu của Chương trình hướng tới hình thành vùng sản xuất thanh long an toàn đáp ứng yêu cầu về vệ sinh an toàn thực phẩm phục vụ cho tiêu thụ nội địa và xuất khẩu, giữ vững thương hiệu và chất lượng “thanh long Bình Thuận”; tổ chức hệ thống thu mua sản phẩm đạt tiêu chuẩn VietGAP phục vụ xuất khẩu.

Đến nay, qua hơn 2 năm triển khai thực hiện, diện tích thanh long VietGAP trên địa bàn tỉnh phát triển nhanh với 4.169ha (tính đến tháng 7/2011), chiếm 30,58% so với diện tích sản xuất thanh long của toàn tỉnh. Đã có 202 tổ hợp tác và hơn 5.212 hộ sản xuất thanh long được cấp chứng nhận sản phẩm theo tiêu chuẩn VietGAP, tạo thêm sức cho thanh long Bình Thuận phát triển và vươn xa hơn. Các tổ, nhóm liên kết được Trung tâm hướng dẫn xây dựng quy chế, tổ chức hoạt động theo sự điều hành của nhóm trưởng, nhóm phó, kiểm soát viên nội bộ do nông dân tự bầu và thực hiện đầy đủ, đúng cam kết các quy trình kỹ thuật trồng thanh long VietGAP; bên cạnh đó, có sự tham gia giám sát của chính quyền và các tổ chức đoàn, hội tại địa phương. Kết quả, các tổ, nhóm liên kết sản xuất thanh long theo tiêu chuẩn VietGAP đã dần từ bỏ thói quen lạm dụng phân bón, hóa chất trên thanh long. Các cửa hàng, đại lý kinh doanh thuốc bảo vệ thực vật cam kết không vi phạm các quy định của Nhà nước trong hoạt động kinh doanh thuốc bảo vệ thực vật. Bên cạnh đó, tỉnh Bình Thuận cũng đã có nhiều văn bản chỉ thị nghiêm cấm lạm dụng chất kích thích, thuốc tăng trưởng, các loại hóa chất không được sử dụng trên quả thanh long. Đồng thời chỉ đạo các ngành chức năng tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật trong sản xuất, hướng dẫn quy trình sản xuất thanh long sạch, hướng người dân đến mô hình sản xuất thanh long an toàn.

Không chỉ nhà vườn tham gia thực hiện, để bảo đảm nguồn gốc xuất xứ trái thanh long, giữ vững thương hiệu của mình, các doanh nghiệp thu mua sơ chế thanh long trên địa bàn cũng được Trung tâm tư vấn, hướng dẫn và triển khai xây dựng nhà xưởng, thực hiện các quy trình sơ chế, xử lý, đóng gói thanh long theo tiêu chuẩn VietGAP. Theo đó, các doanh nghiệp này đã liên kết với địa phương và các tổ, nhóm sản xuất kiểm tra chặt chẽ quy trình sản xuất, ký kết hợp đồng tiêu thụ thanh long đạt tiêu chuẩn VietGAP. Hạn chế được tình trạng tư thương, doanh nghiệp… gom hàng rãi rác từ các nhà vườn không rõ nguồn gốc xuất xứ để tiêu thụ, làm ảnh hưởng đến chất lượng, thương hiệu thanh long Bình Thuận.

Đến nay sản phẩm thanh long Bình Thuận đã có mặt tại 14 quốc gia, vùng lãnh thổ trên thế giới, góp phần nâng cao kim ngạch xuất khẩu và mang lại nguồn ngoại tệ hàng chục triệu USD mỗi năm cho tỉnh nhà. Quan trọng hơn, việc đẩy mạnh sang trồng thanh long VietGAP bước đầu đã làm thay đổi tập quán sản xuất truyền thống của người dân, từng bước chuyển sang hình thức sản xuất mang tính hàng hóa, chất lượng cao phù hợp với xu thế phát triển chung của thế giới. Đồng thời tạo môi trường thuận lợi cho việc ứng dụng các tiến bộ mới vào sản xuất, góp phần nâng cao đới sống vật chất, tinh thần cho người dân vùng nông thôn.

Chú trọng hình thành mạng lưới thu mua

Mặc dù Chương trình sản xuất thanh long theo tiêu chuẩn VietGAP trên địa bàn tỉnh Bình Thuận đã đạt được những thành công nhất định nhưng thực tế hiện nay cho thấy, quá trình sản xuất thanh long VietGAP vẫn gặp nhiều hạn chế và trở ngại. Qua thống kê cho thấy 4.169ha thanh long VietGAP trong tổng số 13.404 ha thanh long của tỉnh là con số còn rất khiêm tốn; thêm vào đó số hộ và doanh nghiệp trồng, thu mua thanh long theo tiêu chuẩn VietGAP trên địa bàn tỉnh còn quá ít. Các nước nhập khẩu (đặc biệt là Trung Quốc) chưa có đòi hỏi về sản phẩm hàng hóa an toàn nên doanh nghiệp trong tỉnh chưa quan tâm, do đó chưa có sự phân biệt rõ ràng giữa sản phẩm làm theo VietGAP và không làm theo VietGAP, ảnh hưởng lớn đến tâm lý của người sản xuất. Quan trọng hơn, trình độ nhận thức của nông dân không đồng đều và có giới hạn, thị trường trôi nổi... đang là một thách thức lớn đối với nhà vườn và doanh nghiệp thu mua thanh long theo tiêu chuẩn VietGAP.

Ông Nguyễn Ngọc Hưng – Phó Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Bình Thuận cho biết việc sản xuất thanh long theo tiêu chuẩn VietGAP là yếu tố sống còn không chỉ đối với người trồng thanh long mà với cả thương hiệu “thanh long Bình Thuận” vốn là niềm tự hào của tỉnh nhà. Chính vì vậy tỉnh Bình Thuận đề ra mục tiêu phấn đấu đến cuối năm 2011, đưa diện tích sản xuất thanh long trên địa bàn tỉnh đạt tiêu chuẩn VietGAP lên 7.000 ha. Song song đó, định hướng của UBND tỉnh trong thời gian tới phải ưu tiên, dồn sức, tập trung phát triển thanh long theo hướng an toàn VietGAP để bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm, phục vụ cho tiêu dùng và xuất khẩu. Để đạt được tiêu chuẩn trên rất cần sự nỗ lực, chung tay góp sức giữa “bốn nhà” - nhà vườn, doanh nghiệp, nhà khoa học và nhà quản lý; trong đó doanh nghiệp thu mua đóng vai trò rất quan trọng đến sự tồn tại và phát triển thanh long VietGAP.

Ngoài ra Bình Thuận cũng đang tính đến việc tập hợp, tổ chức hình thành mạng lưới thu mua sản phẩm thanh long VietGAP, tổ chức thu gom tiêu thụ sản phẩm thanh long VietGAP đã được chứng nhận; đồng thời tạo điều kiện giúp nhà vườn liên kết với doanh nghiệp tạo ra sản phẩm thanh long đạt chuẩn, đáp ứng thị trường tiêu thụ nội địa cũng như xuất khẩu, chắp cánh cho thương hiệu thanh long Bình Thuận vươn xa hơn.

Trần Tùng