Gian lận xuất xứ trên thương mại điện tử ngày càng phức tạp

Theo thống kê của Nielsen Việt Nam và Tập đoàn Miniwatts Marketing năm 2019, 85% dân số Việt Nam đang sử dụng Internet, xếp thứ 13 trong 20 quốc gia có số dân sử dụng Internet nhiều nhất thế giới. Với tốc độ tăng trưởng khoảng 30%/năm, dự báo năm 2020 doanh thu TMĐT tại Việt Nam sẽ đạt khoảng 15 tỷ USD. TMĐT đang là “mảnh đất” màu mỡ, khiến nhiều đối tượng lợi dụng để kinh doanh các loại hàng giả, kém chất lượng, không rõ nguồn gốc, thậm chí hàng cấm.

TMĐT phát triển mang lại nhiều lợi ích, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, người tiêu dùng mua sắm tiện lợi với giá rẻ hơn, giúp doanh nghiệp đa dạng kênh phân phối, tiếp cận thị trường, giảm chi phí… Tuy nhiên, chính yếu tố trực tuyến đã và đang tạo ra những thách thức cho cơ quan kiểm tra, kiểm soát.

Ông Trần Hữu Linh - Tổng Cục trưởng Tổng cục Quản lý thị trường (QLTT)- Bộ công thương cho biết, do tính chất của TMĐT người mua và người bán không gặp nhau, dẫn đến việc không cần cửa hàng, không biết kho hàng nằm ở đâu. Đáng lưu ý, địa điểm hoạt động kinh doanh online nằm lẫn trong nhà dân, khu chung cư, nên lực lượng chức năng gặp nhiều khó khăn trong việc tiếp cận, kiểm tra, xử lý. Ngay cả khi kiểm tra, xác minh được kho hàng, cũng khó xác minh chủ kho hàng ấy.

Ngoài ra, khi xử lý các vụ TMĐT, phải có chứng cứ cụ thể, nhưng hiện nay, 99% các giao dịch trên mạng không có hóa đơn, chứng từ. Bên cạnh đó, kinh doanh qua mạng xã hội như facebook chưa được kiểm soát hiệu quả, nhất là đối với các mạng xã hội chưa có đại diện pháp luật tại Việt Nam. Tình trạng kinh doanh hàng giả, kém chất lượng, không rõ nguồn gốc, hàng vi phạm quyền sở hữu trí tuệ được bày bán công khai trên các website, sàn giao dịch TMĐT, mạng xã hội đến mức báo động, gây ảnh hưởng đến xã hội và niềm tin của người tiêu dùng.

Thời gian gần đây, các cơ quan chức năng liên tăng cường  mối trinh sát, theo dõi các đường dây, vận chuyển, tàng trữ hàng giả, hàng cấm, hàng không rõ nguồn gốc, xuất xứ và hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ để mua bán, kinh doanh trên sàn TMĐT hoặc lợi dụng mạng xã hội để bán hàng vi phạm pháp luật. Nhiều vụ việc đã bị phát hiện và xử lý. Đơn cử, tại Lào Cai, TP Hà Nội, cá nhân đã có hành vi sử dụng mạng xã hội facebook để bán hàng hóa giả mạo nhãn hiệu và không rõ nguồn gốc, xuất xứ. Hay lực lượng QLTT TP. Hồ Chí Minh đã tạm giữ hơn 7.600 sản phẩm tại Hệ thống Ansan Cosmetics có dấu hiệu kinh doanh hàng hóa nhập lậu, hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc, xuất xứ và có những vi phạm về TMĐT…

Theo lãnh đạo Tổng cục Hải quan để xử lý triệt để gian lận trên TMĐT, cần xác định đúng bản chất, cá nhân hiện diện trên môi trường trực tuyến và sự tham gia của nhiều đơn vị như QLTT, an ninh mạng, đội chống buôn lậu, kiểm tra sau thông quan….sớm có quy định tăng trách nhiệm của các chủ sàn giao dịch TMĐT với người bán hàng trên đó và cung cấp thông tin đầy đủ hơn.

Hiền Lê (Vietnam Business Forum)