Hà Nội thúc đẩy sản phẩm OCOP tại các vùng chuyên canh

Năm 2025 là năm Hà Nội cùng các địa phương trên cả nước nỗ lực hoàn thành mục tiêu của cả giai đoạn 2021-2025. Một trong những nhiệm vụ trọng tâm của Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP) là tập trung phát triển sản phẩm OCOP đặc trưng gắn với xây dựng vùng nguyên liệu nông sản thế mạnh của địa phương theo hướng an toàn, truy xuất được nguồn gốc.

Nâng tầm giá trị nông sản Thủ đô

Định hướng phát triển sản xuất nông nghiệp trong giai đoạn mới phải gắn với quy mô hàng hóa lớn, thu hút đầu tư chế biến để có đầu ra bền vững. Theo đó, các địa phương trên địa bàn tỉnh đã tập trung quy hoạch, hình thành nhiều vùng chuyên canh cây trồng cho hiệu quả kinh tế cao như: sầu riêng, xoài, thanh long ruột đỏ, hồ tiêu, ca cao… Trong đó, không thiếu những vùng chuyên canh đạt chuẩn VietGAP, GlobalGAP, sản xuất theo hướng hữu cơ, ứng dụng công nghệ cao, được cấp mã số vùng trồng đạt chuẩn xuất khẩu.

 Gắn với chương trình xây dựng nông thôn mới, các địa phương đã huy động, tập trung nguồn lực đầu tư về cơ sở hạ tầng như: đường giao thông, điện, nước phục vụ sản xuất. Qua đó, hình thành được những vùng trồng nông sản thế mạnh của địa phương theo quy mô hàng hóa lớn. Trong đó, phát triển sản phẩm OCOP từ vùng chuyên canh của các hợp tác xã đang trở thành hướng đi tất yếu, mở ra cơ hội sản xuất theo chuỗi, gia tăng giá trị và tạo việc làm cho người dân nông thôn.

Chuỗi sản xuất - tiêu thụ rau Văn Đức (huyện Gia Lâm) cung ứng rau an toàn cho siêu thị và bếp ăn tập thể; chuỗi sản phẩm tơ tằm của Công ty TNHH Dâu tằm tơ Mỹ Đức, với mô hình con tằm tự dệt chăn bông, khăn, gối...; chuỗi sản xuất gạo J02 chất lượng cao tại huyện Ứng Hòa, với 4.000ha thực hiện liên kết sản xuất - tiêu thụ… là những minh chứng cho thấy, thời gian qua, nhiều hợp tác xã trên địa bàn thành phố đã chủ động đầu tư xây dựng vùng chuyên canh trồng trọt, chăn nuôi, kết hợp với thế mạnh làng nghề để phát triển sản phẩm OCOP. Mô hình này không chỉ tạo ra sản phẩm chất lượng cao, mà còn nâng cao năng lực tổ chức sản xuất, gia tăng sức cạnh tranh, góp phần giải quyết việc làm và tăng thu nhập cho thành viên hợp tác xã.

Theo Văn phòng Điều phối Chương trình xây dựng nông thôn mới thành phố, Hà Nội hiện có hơn 1.330 hợp tác xã nông nghiệp đang hoạt động và hơn 3.300 sản phẩm OCOP đã được công nhận, trong đó phần lớn là thực phẩm có nguồn gốc từ nông sản địa phương. Đồng thời, thành phố có nhiều vùng chuyên canh quy mô lớn đã được hình thành như: 40.000ha lúa, 5.000ha rau an toàn, 7.220ha thủy sản và hệ thống chăn nuôi tập trung tại 76 xã. Đây là nền tảng quan trọng để các hợp tác xã xây dựng chuỗi sản xuất khép kín từ vùng nguyên liệu đến chế biến, tiêu thụ - hướng đi bền vững giúp nâng cao hiệu quả và ổn định đầu ra. Đến nay, 100% số xã trên địa bàn thành phố đã xây dựng mô hình sản xuất gắn với tiêu thụ sản phẩm chủ lực, áp dụng quy trình và chất lượng thống nhất giữa các khâu trong chuỗi.

Tuy nhiên, quá trình đô thị hóa và công nghiệp hóa đang làm thu hẹp diện tích các vùng chuyên canh. Quy hoạch vùng nguyên liệu thiếu ổn định cũng ảnh hưởng đến kế hoạch đầu tư dài hạn của hợp tác xã và doanh nghiệp liên kết. Hiện, chưa có nhiều cơ sở chế biến nông sản của Hà Nội được cung cấp đủ nguyên liệu từ nguồn tại chỗ, đa phần phải nhập nguyên liệu từ nhiều tỉnh, thành phố khác, làm tăng chi phí và rủi ro về chất lượng.

Nhân rộng mô hình liên kết sản xuất

Xây dựng chuỗi liên kết trong cung ứng và tiêu thụ nông sản được xác định là “chìa khóa” mở ra cánh cửa tái cơ cấu ngành nông nghiệp, đồng thời cũng là động lực góp phần xây dựng thành công nông thôn mới, thúc đẩy kinh tế-xã hội phát triển. Hà Nội cũng đã hình thành nhiều vùng sản xuất tập trung với những sản phẩm đặc sản nổi tiếng. Tuy nhiên, các giống cây đặc sản này đang đối mặt với nguy cơ suy thoái. Do đó, việc bảo vệ và phát triển các giống cây đặc sản là giải pháp quan trọng để tạo ra sản phẩm OCOP chất lượng cao.

Nhằm thúc đẩy quá trình này, Hà Nội đã ban hành nhiều chính sách khuyến khích doanh nghiệp, hợp tác xã và hộ nông dân hợp tác chặt chẽ từ sản xuất đến chế biến và tiêu thụ. Hiện tại, Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội đang tăng cường kết nối vùng - miền trong cung ứng nguyên liệu, thông qua ký kết hợp tác giữa Thủ đô với các tỉnh có lợi thế về nông nghiệp, bảo đảm nguồn cung ổn định, chất lượng, có truy xuất nguồn gốc rõ ràng.

Dù vậy, số lượng chuỗi liên kết thực sự bền vững vẫn còn hạn chế, vùng nguyên liệu phục vụ liên kết còn manh mún, thiếu đồng bộ… Để phát triển bền vững sản phẩm OCOP từ vùng chuyên canh, nhiều ý kiến cho rằng, Hà Nội cần triển khai đồng bộ các giải pháp, như: Quy hoạch lại vùng nguyên liệu phù hợp với điều kiện từng địa phương, ưu tiên các vùng trồng dâu nuôi tằm, cây nguyên liệu cho thủ công mỹ nghệ (mây, tre, song, giang). Đồng thời, đẩy mạnh ứng dụng khoa học, kỹ thuật để cải thiện giống cây trồng, nâng cao năng suất, chất lượng.

Sản phẩm mây, tre đan làng Phú Vinh, Hà Nội

Hà Nội cũng cần đầu tư hạ tầng bảo quản, vận chuyển, kiểm định nguyên liệu tại các vùng chuyên canh và làng nghề. Hình thành các trung tâm giao dịch nguyên liệu tập trung để giảm chi phí trung gian, bảo đảm chất lượng đầu vào minh bạch. Bên cạnh đó, hỗ trợ hợp tác xã nâng cao năng lực quản trị, mở rộng sản xuất và liên kết hiệu quả với doanh nghiệp theo chuỗi giá trị. Chính sách hỗ trợ cần linh hoạt theo đặc thù từng ngành, tạo động lực để doanh nghiệp đầu tư vào vùng nguyên liệu.

Phát triển sản phẩm OCOP từ vùng chuyên canh của các hợp tác xã không chỉ là hướng đi phù hợp với chủ trương của Đảng và Nhà nước về phát triển nông nghiệp bền vững, mà còn là giải pháp căn cơ để nâng cao thu nhập, đời sống người dân nông thôn Hà Nội. Tuy nhiên, để thực sự khai thác hiệu quả tiềm năng này, rất cần sự vào cuộc quyết liệt, đồng bộ và lâu dài từ chính quyền, doanh nghiệp, hợp tác xã và người dân. Khi “gốc rễ” là vùng nguyên liệu được củng cố, “trái ngọt” OCOP chắc chắn sẽ lan tỏa mạnh mẽ hơn trên thị trường trong nước và quốc tế.

Với tiềm năng sẵn có và sự hỗ trợ từ chính quyền, Hà Nội có nhiều cơ hội để phát triển mạnh mẽ nông sản OCOP. Ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, mở rộng vùng nguyên liệu, nâng cao chất lượng sản phẩm, kết nối với thị trường tiêu thụ... là những yếu tố quan trọng góp phần thúc đẩy chương trình OCOP, nâng cao thu nhập cho người dân và phát triển kinh tế nông nghiệp bền vững.

Ngọc Đan (Vietnam Business Forum)