Hà Nội xây dựng nông thôn mới toàn diện và bền vững

Hà Nội những năm qua đã chứng kiến sự chuyển mình mạnh mẽ ở khu vực nông thôn. Không chỉ tăng trưởng về kinh tế, nâng cao thu nhập, nông thôn Thủ đô còn khẳng định bước tiến vững chắc về văn hóa, an ninh và chất lượng cuộc sống.

Nâng cao thu nhập người dân

Bức tranh nông thôn Hà Nội năm 2024 nổi bật với thu nhập bình quân đầu người đạt 73,8 triệu đồng/năm, trong đó nhiều xã cán mốc 80 - 90 triệu đồng. Đây là kết quả của việc cơ cấu lại sản xuất nông nghiệp, đẩy mạnh các mô hình kinh tế mới và sự bùng nổ của sản phẩm OCOP.

Hà Nội tập trung phát triển kinh tế nông thôn gắn với thế mạnh làng nghề, bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống

Theo ông Ngọ Văn Ngôn, Phó Chánh Văn phòng chuyên trách Văn phòng Điều phối Chương trình xây dựng nông thôn mới (NTM) Thành phố Hà Nội, tổng kinh phí Thủ đô đã huy động thực hiện chương trình xây dựng NTM giai đoạn từ năm 2021-2024 là 86.807/71.830 tỷ đồng, đạt 120,8% so với mục tiêu. Trong đó, ngân sách Thành phố 36.687 tỷ đồng; ngân sách huyện 43.842 tỷ đồng; ngân sách xã 2.264 tỷ đồng; vốn huy động ngoài ngân sách 4.012 tỷ đồng. Trong xây dựng NTM, Thành phố đặc biệt quan tâm đến nâng cao chất lượng đời sống cả về vật chất lẫn tinh thần của nhân dân.

Sự khác biệt nằm ở việc Hà Nội đã tận dụng lợi thế “đất trăm nghề” với 1.350 làng nghề, trong đó 337 làng nghề truyền thống được công nhận. Các sản phẩm thủ công từ Bát Tràng, Vạn Phúc, Phú Vinh,… đã vươn tới hơn 40 thị trường quốc tế, tạo nguồn thu lớn, đồng thời giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống.

Hà Nội cũng đang dẫn đầu cả nước về chương trình OCOP với 3.317 sản phẩm đạt chuẩn, không chỉ khẳng định chất lượng mà còn từng bước mở rộng ra thị trường quốc tế. Việc Bát Tràng và Vạn Phúc được Hội đồng Thủ công Thế giới công nhận là “Thành phố sáng tạo thủ công toàn cầu” năm 2024 chính là minh chứng cho giá trị và tầm vóc quốc tế của sản phẩm nông thôn Hà Nội.

Thành quả rõ nét nhất là công tác giảm nghèo. Năm 2021, Hà Nội vẫn còn 4.463 hộ nghèo (0,21%), đến năm 2023 chỉ còn 690 hộ (0,03%). Kết thúc năm 2024, Thành phố không còn hộ nghèo, về đích sớm một năm so với kế hoạch giai đoạn 2021 - 2025 và vượt 182% so với chỉ tiêu giao. Hiện nông thôn Hà Nội chỉ còn 9.570 hộ cận nghèo, chiếm tỷ lệ 0,77%. Đây là minh chứng thuyết phục cho hiệu quả của chính sách “4 đẩy mạnh” trong giảm nghèo và xây dựng NTM.

Song hành cùng phát triển kinh tế, đời sống văn hóa ở nông thôn Hà Nội được nâng lên rõ rệt. 100% thôn, tổ dân phố đã có hương ước, quy ước; các nếp sống văn minh trong các lễ cưới, lễ tang, lễ hội được triển khai sâu rộng, góp phần giữ gìn bản sắc và giảm thiểu hủ tục. 99,1% thôn có nhà văn hóa, trở thành nơi sinh hoạt cộng đồng, nơi gắn kết tình làng nghĩa xóm và rèn luyện sức khỏe.

Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” được các cấp phát triển sâu rộng, đạt được sự đồng thuận cao trong nhân dân, làm nền tảng vững chắc cho việc xây dựng thôn, tổ dân phố văn hoá, tạo động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. Hiện toàn Thành phố có 99,1% thôn có nhà văn hóa; 95% gia đình được công nhận và giữ vững danh hiệu gia đình văn hóa; 95,4% thôn, làng được công nhận và giữ vững danh hiệu thôn, làng văn hóa.

Hà Nội còn đẩy mạnh du lịch nông thôn gắn với làng nghề, nông nghiệp sinh thái và du lịch văn hóa. Khách quốc tế đến trải nghiệm làm gốm tại Bát Tràng hay dệt lụa ở Vạn Phúc đã trở thành hình ảnh quen thuộc, góp phần đưa nông thôn Hà Nội đến gần hơn với thế giới.

Phát triển hài hòa đô thị - nông thôn

Việc hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM cấp thành phố không phải là điểm kết thúc mà chỉ là khởi đầu cho giai đoạn mới. Trong bối cảnh Hà Nội đang vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, với những xã, phường mới có quy mô lớn hơn, bài toán đặt ra là phải tiếp tục kiến tạo nông thôn hiện đại, bền vững và hài hòa với phát triển đô thị.

Trong giai đoạn tới, Hà Nội tập trung phát triển kinh tế nông thôn gắn với thế mạnh làng nghề, bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống, đẩy mạnh du lịch sinh thái - trải nghiệm - tâm linh, đồng thời ưu tiên nguồn lực đầu tư hạ tầng theo hướng “sáng - xanh - sạch - đẹp - hiện đại”. Đặc biệt, chuyển đổi số sẽ là trụ cột trong xây dựng NTM kiểu mẫu: Từ nông nghiệp thông minh, thương mại điện tử đến quản lý hành chính.

Song song với đó, Hà Nội tiếp tục lan tỏa những điển hình tiên tiến, nhân rộng cách làm hay, đồng thời thẳng thắn phê phán và khắc phục những điểm yếu còn tồn tại. Bài học rút ra là xây dựng NTM chỉ bền vững khi mỗi người dân thấy rõ quyền lợi, trách nhiệm và vai trò của mình trong sự thay đổi.

Một thập kỷ qua, xây dựng NTM đã làm thay đổi căn bản diện mạo ngoại thành Hà Nội. Nhưng thành công lớn hơn chính là sự chuyển biến về tư duy từ chỗ chú trọng sản xuất nông nghiệp thuần túy, nay nhiều địa phương đã biết phát triển kinh tế đa ngành, gắn nông nghiệp với dịch vụ, du lịch và thương mại.

Quan hệ sản xuất ở nông thôn chuyển dịch theo hướng hợp tác, liên kết; cơ cấu kinh tế chuyển dịch hợp lý; hạ tầng xã hội - văn hóa - y tế - giáo dục ngày càng hoàn thiện. Đặc biệt, khối đại đoàn kết toàn dân được củng cố, lòng tin của người dân đối với Đảng và Nhà nước ngày càng được nâng cao.

Từ thành công này, Hà Nội đang kiến tạo tầm nhìn mới: Xây dựng nông thôn kiểu mẫu - nơi kết hợp hài hòa giữa công nghệ và truyền thống, hiện đại và bản sắc, kinh tế phát triển và văn hóa bền lâu. Đó cũng là cách Hà Nội đóng góp vào mục tiêu chung của cả nước: Đưa nông thôn Việt Nam trở thành không gian sống văn minh, giàu bản sắc, thân thiện môi trường và phát triển bền vững.

Minh Ngọc (Vietnam Business Forum)