Giao thoa giữa bản sắc truyền thống và hiện đại

Miến dong làng So được làm từ nguyên liệu 100% bột củ dong riềng nguyên chất, nổi tiếng với sợi miến thơm ngon và dai mềm. Miến làng So có hương vị khác biệt so với các nơi khác nhờ được làm hoàn toàn từ củ cây dong riềng mọc nhiều ở khu vực ven bờ bãi sông Đáy. Cùng với đó là nguồn nước ngọt được thẩm thấu từ mạch nước ngầm qua lớp đá ong giúp miến có độ trắng, trong.

Miến dong làng So đã đăng ký kinh doanh đầy đủ mã số mã vạch, thương hiệu, nhãn hiệu, an toàn thực phẩm, công bố chất lượng sản phẩm trên toàn quốc theo đúng quy định và được khách hàng gần xa tín nhiệm, ủng hộ. Năm 2020, sản phẩm miến làng So được UBND TP. Hà Nội chính thức công nhận là sản phẩm OCOP 4 sao. Sản phẩm miến dong làng So những năm qua thường xuyên xuất hiện tại các hội chợ, triển lãm trưng bày giới thiệu sản phẩm lớn của ngành nông nghiệp và ngành công thương. Miến làng So đã có mặt trên các tỉnh thành cả nước, thậm chí khách hàng tại thị trường châu Á (Nhật Bản, Hàn Quốc), châu Âu (Đức) đón nhận nhiệt tình.

Ông Dương Đình Khôi, Giám đốc Công ty TNHH Sản xuất Thương mại và Xuất nhập khẩu Dương Kiên cho biết: Nguyên liệu làm miến của làng So được trồng trên vùng đất sạch Mộc Châu (Sơn La) không bị ô nhiễm, không có tạp chất, giống dong riềng phải được lựa chọn có chất lượng cao, trong quá trình chăm bón không dùng phân hóa học, toàn bộ phân bón cho cây đều là phân hữu cơ. Quá trình sản xuất đều diễn ra trong một quy trình khép kín nghiêm ngặt và tuân thủ theo 3 nguyên tắc, đó là: không phẩm màu; không hoá chất và không chất bảo quản. Bên cạnh đó, toàn bộ quá trình trồng chăm sóc, công ty đều yêu cầu bà con nông dân chỉ được dùng phân bón hữu cơ và quá trình này được cán bộ kỹ thuật công ty kiểm tra và giám sát. Mẫu nguyên liệu và sản phẩm đều được chúng tôi đem đi kiểm tra nhằm đảm bảo các tiêu chuẩn, quy chuẩn về an toàn thực phẩm không chỉ cho thị trường xuất khẩu của doanh nghiệp mà còn cả thị trường nội địa.

Từ khi miến dong làng So được công nhận sản phẩm OCOP 4 sao khách hàng tìm về đặt hàng ngày càng nhiều, sản lượng tăng  trung bình 30%/năm. Những đơn hàng lớn từ các tỉnh, thành phố đến tới tấp, khiến cơ sở phải làm việc hết công suất để kịp giao cho khách.

Ông Phí Đình Huệ  chủ hộ kinh doanh thương hiệu “Miến dong xưa”chia sẻ: Hiện hầu hết các cơ sở sản xuất miến ở làng So đều đã có máy móc để thay thế con người làm những công đoạn thủ công xưa, bắt đầu từ công đoạn đánh bột, quấy, tráng bánh, sấy và cắt. Riêng công đoạn phơi miến vẫn phụ thuộc thời tiết. Bởi miến có ngon thì phải được phơi nắng, gió để giữ được hương vị thơm ngon tự nhiên. Do vậy, cánh đồng dành để phơi miến của làng không cho phép phương tiện giao thông cơ giới đi vào để tránh phát tán bụi đường, đồng thời hệ thống kênh, mương nước sạch được đào và dẫn xung quanh các khu vực phơi miến nhằm tạo môi trường sạch và hút bụi trong không khí.

Với quy trình làm miến tỉ mỉ từng khâu, bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm, nên giá bán sản phẩm miến của cơ sở kinh doanh Phí Đình Huệ cao gấp 2-3 lần sản phẩm cùng loại trên thị trường. Nhờ cách làm miến theo cách thức cổ truyền, bảo đảm an toàn thực phẩm, thu hút được nhiều khách hàng đang tìm kiếm sản phẩm đậm chất xưa nên mỗi năm, cơ sở tiêu thụ được hàng chục tấn miến...Đặc biệt, thiết kế bao bì đựng miến có phong cách riêng, giúp “Miến dong xưa” trở thành sự lựa chọn để làm quà biếu của những xa quê hoặc dịp Tết đến, xuân về. Bằng cả tâm, sức, gia đình ông Huệ đã sản xuất ra sản phẩm “Miến dong xưa” đạt OCOP 4 sao, góp phần cung cấp cho thị trường mặt hàng nông sản chất lượng, được người tiêu dùng ưa chuộng, tin tưởng sử dụng.

Làng So không chỉ nổi tiếng với miến dong mà còn có ngôi đình cổ kính - Di tích Quốc gia Đặc biệt đình So. Đình này được xếp hạng Di tích Quốc gia Đặc biệt vào năm 2018 bởi Thủ tướng Chính phủ. Sự kết hợp giữa di tích lịch sử và đặc sản ẩm thực tạo nên một điểm đến hấp dẫn cho du khách. Chính quyền địa phương đã nhận ra tiềm năng du lịch của vùng đất này và đang nỗ lực phát triển du lịch gắn với bảo tồn di sản văn hóa. Các hoạt động như lễ hội truyền thống hàng năm vào tháng 2 âm lịch không chỉ thu hút du khách mà còn giúp quảng bá rộng rãi về đặc sản miến dong.

Bên cạnh việc bảo tồn di sản văn hóa và phát triển du lịch, người dân làng So cũng đang áp dụng các mô hình nông nghiệp sinh thái hiện đại để nâng cao giá trị gia tăng cho sản phẩm nông nghiệp nói chung và đặc biệt cho ngành nghề làm miến nói riêng.

HTX Nông nghiệp Xứ Đoài đã triển khai mô hình nuôi trùn quế cải tạo bã dong riềng thành phân bón cho nho và sen. Đây không chỉ giúp cải thiện môi trường mà còn tạo ra nguồn nguyên liệu sạch cho việc sản xuất miến dong. Ngoài ra, HTX cũng đang phát triển mô hình sen gắn với du lịch sinh thái theo chuỗi trên diện tích 8,5 ha. Mô hình này kết hợp giữa trồng sen lấy củ (một nguyên liệu quan trọng trong việc làm miến) với phát triển du lịch sinh thái, tạo ra một hệ sinh thái bền vững.

Làng So đang chứng minh rằng việc giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống có thể đi đôi với sự phát triển hiện đại. Miếng miến dong đơn giản đã trở thành cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa truyền thống và đổi mới. Với sự kết hợp giữa bảo tồn di sản văn hóa (đình So), phát triển đặc sản (miến dong) và áp dụng mô hình nông nghiệp sinh thái hiện đại, Làng So đang trên con đường trở thành một điểm đến hấp dẫn về mặt văn hóa - du lịch - nông nghiệp bền vững tại Thủ đô Hà Nội.

Ngọc Minh (Vietnam Business Forum)