Nguồn nhân lực: “Chìa khóa vàng” để Phú Thọ hút dòng vốn đầu tư mới

Với quy mô dân số trên 4 triệu người, lực lượng lao động gần 1,9 triệu, Phú Thọ đang coi phát triển nhân lực chất lượng cao là trụ cột để bứt phá, thu hút các tập đoàn lớn và thích ứng với làn sóng công nghiệp mới.

Lợi thế lao động dồi dào nhưng thiếu kỹ năng cao

Sau sáp nhập, tỉnh Phú Thọ mới hình thành có diện tích hơn 9.361 km², dân số trên 4 triệu người, đứng thứ 11 toàn quốc. Đây là quy mô đủ lớn để tạo lợi thế cạnh tranh về nguồn nhân lực trong vùng trung du và miền núi phía Bắc. Lực lượng lao động của tỉnh hiện đạt gần 1,9 triệu người, chiếm 47% dân số, là nền tảng cho các ngành công nghiệp, dịch vụ và chuyển đổi số trong giai đoạn tới.

Hiện nay, tỷ lệ người từ 15 tuổi trở lên có việc làm ở Phú Thọ đạt hơn 50% dân số, tương ứng 574.703 lao động đang làm việc tại 23.258 doanh nghiệp. Trong đó, khu vực doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) và dân doanh chiếm tuyệt đại đa số, với hơn 559.000 lao động; khu vực nhà nước chỉ khoảng 9.000 người.

Tỷ lệ lao động qua đào tạo đạt 73,3%, song chỉ 34,6% có bằng cấp, chứng chỉ. Điều này cho thấy chất lượng nhân lực vẫn chưa theo kịp nhu cầu của thị trường, đặc biệt trong bối cảnh tỉnh định hướng phát triển các ngành có hàm lượng công nghệ cao. Năng suất lao động bình quân đạt 212,2 triệu đồng/người/năm, tăng 5,8%/năm, phản ánh nỗ lực nhưng vẫn còn dư địa lớn để bứt phá.

Cơ cấu lao động đã dịch chuyển tích cực: nông – lâm – ngư nghiệp chỉ còn 13,2%, công nghiệp chiếm 53% và dịch vụ 33,8%. Tuy vậy, thực tế cho thấy, mỗi năm các doanh nghiệp trên địa bàn cần khoảng 40.000 lao động, trong đó 30.400 người chưa qua đào tạo. Thiếu hụt lao động kỹ thuật và trung cấp nghề khiến nhiều doanh nghiệp FDI phải tuyển lao động phổ thông để đáp ứng sản xuất giản đơn, nhất là các lĩnh vực dệt may, da giày, điện tử, vật liệu xây dựng.

Đặc biệt, những ngành công nghệ mới như bán dẫn, trí tuệ nhân tạo, logistics, năng lượng xanh – vốn là hướng đi của Phú Thọ trong thu hút đầu tư – vẫn chưa có chương trình đào tạo cụ thể. Cơ chế khuyến khích doanh nghiệp tham gia vào hoạt động giáo dục nghề nghiệp còn thiếu, khiến cung – cầu lao động chưa khớp nhau, tạo sức ép cho thị trường nhân lực địa phương.

Chiến lược phát triển nhân lực chất lượng cao

Trước thực trạng đó, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Phú Thọ đã ban hành Nghị quyết chuyên đề về phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao giai đoạn 2025–2030, tầm nhìn 2045, xác định đây là “đòn bẩy chiến lược” để đưa Phú Thọ trở thành trung tâm công nghiệp và dịch vụ hiện đại của vùng.

Theo Nghị quyết, mục tiêu đến năm 2030 là chuẩn hóa ít nhất 70% chương trình đào tạo nghề và đại học theo chuẩn quốc gia, quốc tế, hình thành 50.000 lao động chất lượng cao trong các ngành mũi nhọn như công nghiệp chế biến – chế tạo, công nghệ số, y tế, du lịch, năng lượng xanh.

Tỉnh cũng đặt chỉ tiêu đào tạo và bồi dưỡng 5.000 kỹ sư, kỹ thuật viên về trí tuệ nhân tạo, 80% lực lượng lao động được trang bị kỹ năng số cơ bản, 50% sinh viên tốt nghiệp đạt chuẩn ngoại ngữ quốc tế. Đến năm 2030, tỷ lệ lao động có bằng cấp, chứng chỉ đạt 75%, tỷ lệ thất nghiệp thành thị giảm còn dưới 2,5%, đồng thời tạo mới khoảng 250.000 việc làm, trong đó hơn 50% là việc làm có kỹ năng.

Để hiện thực hóa, Phú Thọ đang hoàn thiện hạ tầng dữ liệu nhân lực và xây dựng sàn giao dịch việc làm số ứng dụng trí tuệ nhân tạo, dự kiến đạt trên 100.000 lượt giao dịch/năm. Từ năm 2026, công tác dự báo cung – cầu nhân lực sẽ được thực hiện định kỳ, làm cơ sở hoạch định chính sách và định hướng đào tạo phù hợp với yêu cầu của doanh nghiệp.

Hệ thống giáo dục đại học và nghề nghiệp trên địa bàn cũng đang được đầu tư đồng bộ. Hiện Phú Thọ có 5 trường đại học (2 thuộc tỉnh, 3 thuộc bộ, ngành Trung ương) và 43 cơ sở giáo dục nghề nghiệp, gồm 20 cao đẳng, 12 trung cấp và 11 trung tâm giáo dục nghề nghiệp. Mỗi năm, các cơ sở này đào tạo khoảng 100.000 học viên, sinh viên, trong đó riêng năm 2024 tuyển mới 77.000 học viên nghề và hơn 12.000 sinh viên đại học.

Tỉnh khuyến khích mở rộng mô hình “đào tạo kép”, gắn kết cơ sở đào tạo với doanh nghiệp, vừa học vừa làm, đảm bảo người học có kỹ năng thực hành và cơ hội việc làm ngay sau tốt nghiệp. Đây được coi là giải pháp nền tảng giúp Phú Thọ nâng chất lượng lao động trong ngắn hạn, đồng thời từng bước hình thành hệ sinh thái nhân lực bền vững.

Doanh nghiệp và chính quyền cùng hành động

Bên cạnh định hướng chiến lược, tỉnh Phú Thọ còn triển khai nhiều giải pháp cụ thể để kết nối doanh nghiệp và thị trường lao động, đặc biệt là khối doanh nghiệp FDI – động lực chính của tăng trưởng.

Tại Hội nghị hợp tác cung ứng lao động với Hiệp hội Doanh nghiệp Hàn Quốc (KORCHAM) tổ chức ngày 28/8/2025, lãnh đạo tỉnh cho biết nhu cầu tuyển dụng cuối năm 2025 dự kiến vượt 40.000 lao động, riêng 26 doanh nghiệp Hàn Quốc đang hoạt động tại Phú Thọ cần 4.930 lao động, chủ yếu trong các ngành sản xuất truyền thống.

Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp phản ánh tình trạng thiếu ổn định nhân sự và “nhảy việc”, do chính sách đãi ngộ và môi trường làm việc giữa các doanh nghiệp chưa đồng đều. Các Trung tâm Dịch vụ việc làm và đơn vị cung ứng lao động còn hoạt động rời rạc, thiếu liên kết trong tuyển chọn và tạo nguồn.

Trước những vấn đề đó, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Khắc Hiếu khẳng định, tỉnh sẽ đẩy mạnh kết nối doanh nghiệp – chính quyền, hình thành cơ chế hợp tác lâu dài, bền vững với các hiệp hội nhà đầu tư nước ngoài. Sở Nội vụ được giao chủ trì tham mưu chiến lược nhân lực và hỗ trợ tuyển dụng, trong khi Ban Quản lý các khu công nghiệp và Trung tâm Xúc tiến đầu tư phối hợp chặt chẽ với doanh nghiệp trong thực thi quy định lao động, đảm bảo môi trường làm việc hài hòa.

Đây được coi là bước đi quan trọng giúp Phú Thọ chủ động đáp ứng yêu cầu nhân lực của nhà đầu tư, vừa tháo gỡ khó khăn trước mắt, vừa tạo niềm tin cho doanh nghiệp gắn bó lâu dài với địa phương. Trong bối cảnh cả nước đang bước vào giai đoạn tăng trưởng dựa trên đổi mới sáng tạo và công nghệ, chiến lược “đặt con người vào trung tâm phát triển” của Phú Thọ được xem là hướng đi đúng. Đây cũng là thông điệp gửi tới nhà đầu tư: Phú Thọ không chỉ có vị trí thuận lợi, hạ tầng sẵn sàng, mà còn cam kết cung cấp nguồn nhân lực chất lượng – yếu tố quyết định cho thành công lâu dài.

Lê Hiền (Vietnam Business Forum)