Nông thôn mới Hà Nội: Rút ngắn khoảng cách nông thôn - đô thị

Thực hiện Chương trình số 04-CTr/TU trong giai đoạn 2021-2025, dấu ấn đặc biệt đối với khu vực nông thôn Hà Nội, đó là kinh tế bứt phá mạnh mẽ. Những chuyển mình rõ nét trong phát triển kinh tế đã tác động đến các tiêu chí trong xây dựng nông thôn mới nâng cao, kiểu mẫu, mang đến nhiều đổi thay tích cực cho các địa phương.

Ý Đảng lòng dân

Thực hiện Nghị quyết số 26-NQ/TƯ ngày 5-8-2008 Hội nghị lần thứ bảy, Ban Chấp hành Trung ương khóa X về nông nghiệp, nông dân, nông thôn và Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới, Thành ủy Hà Nội đã xác định phát triển nông nghiệp, nông dân, nông thôn, trong đó xây dựng nông thôn mới là nhiệm vụ chính trị trọng tâm, xuyên suốt.

Vì vậy, từ Đại hội XV Đảng bộ thành phố Hà Nội (nhiệm kỳ 2010-2015) đến Đại hội XVI (nhiệm kỳ 2015-2020), Ban Thường vụ Thành ủy xác định “Phát triển nông nghiệp, xây dựng nông thôn mới, nâng cao đời sống nông dân” là nhiệm vụ quan trọng và được xây dựng thành một trong những chương trình công tác lớn, trọng tâm của toàn khóa đó là Chương trình số 02-CTr/TU.

Bước sang Đại hội XVII (nhiệm kỳ 2020-2025), Thành ủy Hà Nội ban hành 10 Chương trình công tác toàn khóa, trong đó vấn đề “tam nông” tiếp tục được đặt ra trong Chương trình số 04-CTr/TU về “Đẩy mạnh thực hiện hiệu quả Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới gắn với cơ cấu lại ngành Nông nghiệp và phát triển kinh tế nông thôn, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nông dân giai đoạn 2021-2025”.

Để chỉ đạo thực hiện, trong cả 3 giai đoạn trên, Thành ủy Hà Nội đều thành lập Ban Chỉ đạo chương trình do đồng chí Phó Bí thư Thường trực Thành ủy làm Trưởng ban Chỉ đạo (từ tháng 12-2024, chương trình do Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch UBND thành phố làm Trưởng ban).

Xác định công tác tuyên truyền để người dân hiểu và đồng thuận là nhiệm vụ hàng đầu, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội Nguyễn Xuân Đại cho biết, ngay sau khi Trung ương triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, Thành ủy Hà Nội đã chỉ đạo các cơ quan thông tin, truyền thông của thành phố chủ động, tích cực, tập trung tuyên truyền sâu, rộng chương trình của Trung ương và Thành ủy về mục đích, ý nghĩa, tầm quan trọng của xây dựng nông thôn mới đến các tầng lớp nhân dân Thủ đô. Thông qua đó đã tạo sự chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức và hành động trong cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân.

Từ chỗ cho rằng “xây dựng nông thôn là một dự án của Nhà nước”, người dân đã hiểu “xây dựng nông thôn mới bằng nhiều nguồn lực, trong đó nguồn lực trong dân là chủ yếu”, xóa bỏ tư tưởng trông chờ, ỷ lại. Hằng năm, thành phố đã tổ chức các lớp tập huấn cho đội ngũ cán bộ làm công tác xây dựng nông thôn mới các cấp, từ huyện, thị xã, cho tới lãnh đạo các xã, thôn...

Đặc biệt, trong suốt những năm qua, thành phố luôn quan tâm, bố trí nguồn lực lớn cho phát triển nông thôn ngay cả trong những thời điểm khó khăn về nguồn vốn. Kết quả, giai đoạn 2010-2024, Hà Nội đã huy động được hơn 183.000 tỷ đồng đầu tư xây dựng nông thôn mới. Trong đó, giai đoạn 2010-2020, Hà Nội huy động được gần 97.000 tỷ đồng; giai đoạn 2021-2024 là hơn 86.800 tỷ đồng. Trong đó, nguồn vốn huy động ngoài ngân sách nhà nước là 4.012,7 tỷ đồng, chiếm 4,6%.

Từ thực tiễn, Bí thư Huyện ủy Đan Phượng Trần Đức Hải cho biết, những năm qua, từ sự đồng thuận của người dân, Đan Phượng đã thu hút được nguồn lực lớn xây dựng nông thôn mới. Đặc biệt trong giai đoạn 2016-2020, nhân dân đã sôi nổi hiến đất, góp công để xây dựng các tuyến đường ngõ xóm và giao thông nội đồng, thực hiện phong trào xây dựng “đường có hoa, nhà có số, phố có tên”. Đến giai đoạn 2021-2025, nhân dân tiếp tục xã hội hóa để thực hiện phong trào sáng, xanh, sạch, đẹp, an toàn, làng quê văn minh, hiện đại…

Ban Chỉ đạo chương trình đã duy trì nền nếp, thực hiện nghiêm túc việc giao ban định kỳ hằng quý; thành lập các đoàn và tổ chức nhiều đợt kiểm tra công tác triển khai thực hiện tại các địa phương. Cùng với đó, các sở, ban, ngành thành phố căn cứ chỉ đạo của Thành ủy đã tập trung chỉ đạo, xây dựng chương trình, kế hoạch hằng năm, bám sát cơ sở để hướng dẫn thực hiện, bảo đảm hoàn thành mục tiêu đề ra.

Kinh tế nông thôn khởi sắc

Thực hiện Chương trình số 04-CTr/TU trong giai đoạn 2021-2025, dấu ấn đặc biệt đối với khu vực nông thôn Hà Nội, đó là kinh tế bứt phá mạnh mẽ. Những chuyển mình rõ nét trong phát triển kinh tế đã tác động đến các tiêu chí trong xây dựng nông thôn mới nâng cao, kiểu mẫu, mang đến nhiều đổi thay tích cực cho các địa phương.

Tại xã Phùng Xá (huyện Thạch Thất) - nơi có làng nghề sản xuất cơ kim khí nổi tiếng cả nước, nhịp sống của người dân quanh năm sôi động. Người dân Phùng Xá sản xuất các mặt hàng từ đơn giản, như dây thép, cửa hoa, cửa xếp, bản lề, tôn ép đến các sản phẩm đòi hỏi kỹ thuật cao như các chi tiết máy xẻ gỗ, máy đột dập, máy cán nóng, nồi hơi…

Theo Bí thư Đảng ủy xã Phùng Xá Nguyễn Doãn Tuyến cho biết, xã có hơn 3.600 hộ dân thì có 208 doanh nghiệp và hơn 1.200 hộ sản xuất, thương mại, thu hút hàng nghìn lao động trong và ngoài xã tới làm việc… Trong đó, 20% số doanh nghiệp này có doanh thu từ vài chục tỷ đồng cho đến hàng trăm tỷ đồng/năm. Nghề phát triển nên thu nhập bình quân của các hộ dân ở Phùng Xá rất cao, đạt 115 triệu đồng/người/năm, đây là mức thu nhập dẫn đầu các xã khu vực nông thôn thành phố...

Trong khi đó, tại xã Trung Châu (huyện Đan Phượng), cùng với sản xuất nông nghiệp, những năm gần đây, ngành nghề rất phát triển. Theo Bí thư Đảng ủy xã Trung Châu Đỗ Văn Đang, toàn xã có hơn 600 hộ phát triển ngành nghề và riêng sản xuất giá đỗ có hơn 100 hộ tham gia, mỗi hộ tạo việc làm cho khoảng 5 lao động. Hiện mỗi ngày Trung Châu đưa ra thị trường khoảng 100 tấn giá đỗ. Doanh thu của 1 hộ làm giá đỗ có thể đạt 15-20 triệu đồng/ngày. Nhờ phát triển nghề, Trung Châu không có ai thất nghiệp, thu nhập bình quân của xã năm 2024 ước đạt 90 triệu đồng/người...

Theo đánh giá của Văn phòng Điều phối Chương trình Xây dựng nông thôn mới thành phố Hà Nội, lũy kế từ năm 2019 đến nay, thành phố đã đánh giá được 3.317 sản phẩm OCOP (Chương trình mỗi xã một sản phẩm), trong đó có 6 sản phẩm 5 sao, 22 sản phẩm tiềm năng 5 sao, 1.571 sản phẩm 4 sao và 1.718 sản phẩm 3 sao. Ngoài ra, trên địa bàn thành phố cũng có 1.336 hợp tác xã, 1.574 trang trại, khoảng 500 làng có nghề, 70 cụm công nghiệp đang hoạt động, góp phần tạo việc làm, nâng cao thu nhập cho người dân…

Năm 2024 khép lại, thu nhập bình quân khu vực nông thôn trên địa bàn thành phố đạt khoảng 73,8 triệu đồng, tăng 18,8 triệu đồng/người/năm so với năm 2020. Nhiều địa phương có thu nhập bình quân cao, điển hình như các huyện: Hoài Đức, Đan Phượng đạt 86 triệu đồng/người/năm, Đông Anh đạt hơn 85,8 triệu đồng/ người/năm, Gia Lâm đạt 83 triệu đồng/người/năm... Đến hết năm 2024, thành phố không còn hộ nghèo theo chuẩn nghèo giai đoạn 2022-2025, về đích trước 1 năm so với kế hoạch. Đa số hộ gia đình ở nông thôn có nhà kiên cố, khang trang; khoảng cách giữa khu vực nội thành và ngoại thành được kéo gần hơn.

Bên cạnh đó, những mô hình “thôn thông minh”, hướng tới “xã thông minh” là những khác biệt trong thực hiện Chương trình số 04-CTr/TU của Thành ủy so với các giai đoạn trước. Vai trò chủ thể của người dân trong sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của Thủ đô được khẳng định vững chắc, khu vực nông thôn đang ngày càng văn minh, hiện đại.

Minh Ngọc (Vietnam Business Forum)