Từng bước khẳng định thương hiệu sản phẩm OCOP Hà Nội

Những năm qua, nhiều hợp tác xã (HTX) trên địa bàn thành phố Hà Nội chủ động, tích cực tham gia Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” (OCOP), góp phần nâng cao chất lượng sản phẩm, tăng khả năng cạnh tranh, mở rộng thị trường tiêu thụ, tạo động lực cho các HTX phát triển.

Trong đó, phát triển sản phẩm OCOP từ vùng chuyên canh của các hợp tác xã đang trở thành hướng đi tất yếu, mở ra cơ hội sản xuất theo chuỗi, gia tăng giá trị và tạo việc làm cho người dân nông thôn.

Những mô hình hiệu quả

Thông tin từ Văn phòng Điều phối chương trình xây dựng nông thôn mới thành phố Hà Nội, Chương trình OCOP từ khi được triển khai đến nay nhận được sự quan tâm của nhiều HTX trên địa bàn thành phố, đã có nhiều sản phẩm của các HTX được công nhận đạt chuẩn OCOP từ 3 sao trở lên, nhiều sản phẩm chất lượng cao, liên kết theo chuỗi giá trị gắn với tiêu thụ sản phẩm, đáp ứng nhu cầu thị trường, tạo ra nhiều việc làm, nâng cao thu nhập cho người dân, phục vụ hiệu quả Chương trình mục tiêu Quốc gia về xây dựng nông thôn mới ở địa phương.

Đến nay, Hà Nội hiện có hơn 1.330 hợp tác xã nông nghiệp đang hoạt động và hơn 3.300 sản phẩm OCOP đã được công nhận, trong đó phần lớn là thực phẩm có nguồn gốc từ nông sản địa phương. Đồng thời, thành phố có nhiều vùng chuyên canh quy mô lớn đã được hình thành như: 40.000ha lúa, 5.000ha rau an toàn, 7.220ha thủy sản và hệ thống chăn nuôi tập trung tại 76 xã. Đây là nền tảng quan trọng để các hợp tác xã xây dựng chuỗi sản xuất khép kín từ vùng nguyên liệu đến chế biến, tiêu thụ - hướng đi bền vững giúp nâng cao hiệu quả và ổn định đầu ra. Đến nay, 100% số xã trên địa bàn thành phố đã xây dựng mô hình sản xuất gắn với tiêu thụ sản phẩm chủ lực, áp dụng quy trình và chất lượng thống nhất giữa các khâu trong chuỗi.

Chuỗi sản xuất - tiêu thụ rau Văn Đức (huyện Gia Lâm) cung ứng rau an toàn cho siêu thị và bếp ăn tập thể; chuỗi sản phẩm tơ tằm của Công ty TNHH Dâu tằm tơ Mỹ Đức, với mô hình con tằm tự dệt chăn bông, khăn, gối...; chuỗi sản xuất gạo J02 chất lượng cao tại huyện Ứng Hòa, với 4.000ha thực hiện liên kết sản xuất - tiêu thụ… là những minh chứng cho thấy, thời gian qua, nhiều hợp tác xã trên địa bàn thành phố đã chủ động đầu tư xây dựng vùng chuyên canh trồng trọt, chăn nuôi, kết hợp với thế mạnh làng nghề để phát triển sản phẩm OCOP. Mô hình này không chỉ tạo ra sản phẩm chất lượng cao, mà còn nâng cao năng lực tổ chức sản xuất, gia tăng sức cạnh tranh, góp phần giải quyết việc làm và tăng thu nhập cho thành viên hợp tác xã.

Tuy nhiên, quá trình đô thị hóa và công nghiệp hóa đang làm thu hẹp diện tích các vùng chuyên canh. Quy hoạch vùng nguyên liệu thiếu ổn định cũng ảnh hưởng đến kế hoạch đầu tư dài hạn của hợp tác xã và doanh nghiệp liên kết. Hiện, chưa có nhiều cơ sở chế biến nông sản của Hà Nội được cung cấp đủ nguyên liệu từ nguồn tại chỗ, đa phần phải nhập nguyên liệu từ nhiều tỉnh, thành phố khác, làm tăng chi phí và rủi ro về chất lượng.

Thúc đẩy liên kết chuỗi giá trị bền vững

Ông Nguyễn Mạnh Quyền, Phó Chủ tịch UBND Thành phố, Phó trưởng ban Thường trực Ban Chỉ đạo Chương trình 04-Ctr/TU của Thành ủy Hà Nội, Chủ tịch Hội đồng đánh giá, phân hạng sản phẩm OCOP thành phố Hà cho biết. “Các sản phẩm OCOP của Hà Nội phải thực sự là những sản phẩm đặc trưng, tiêu biểu nhất cho văn hóa và lợi thế của từng địa phương nhưng phải gắn với mục tiêu nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững. Muốn vậy, khi xem xét đánh giá, phân hạng các sản phẩm OCOP phải tính đến yêu cầu quy hoạch các vùng chuyên canh và chọn lọc công nghệ phù hợp. Ưu tiên các sản phẩm hữu cơ, các sản phẩm sản xuất theo chuỗi giá trị, các sản phẩm bảo vệ môi trường sinh thái, gắn kết với du lịch và dịch vụ. Nhằm thúc đẩy quá trình này, Hà Nội đã ban hành nhiều chính sách khuyến khích doanh nghiệp, hợp tác xã và hộ nông dân hợp tác chặt chẽ từ sản xuất đến chế biến và tiêu thụ. Hiện tại, Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội đang tăng cường kết nối vùng - miền trong cung ứng nguyên liệu, thông qua ký kết hợp tác giữa Thủ đô với các tỉnh có lợi thế về nông nghiệp, bảo đảm nguồn cung ổn định, chất lượng, có truy xuất nguồn gốc rõ ràng.

Dù vậy, số lượng chuỗi liên kết thực sự bền vững vẫn còn hạn chế, vùng nguyên liệu phục vụ liên kết còn manh mún, thiếu đồng bộ… Để phát triển bền vững sản phẩm OCOP từ vùng chuyên canh, nhiều ý kiến cho rằng, Hà Nội cần triển khai đồng bộ các giải pháp, như: Quy hoạch lại vùng nguyên liệu phù hợp với điều kiện từng địa phương, ưu tiên các vùng trồng dâu nuôi tằm, cây nguyên liệu cho thủ công mỹ nghệ (mây, tre, song, giang). Đồng thời, đẩy mạnh ứng dụng khoa học, kỹ thuật để cải thiện giống cây trồng, nâng cao năng suất, chất lượng.

Hà Nội cũng cần đầu tư hạ tầng bảo quản, vận chuyển, kiểm định nguyên liệu tại các vùng chuyên canh và làng nghề. Hình thành các trung tâm giao dịch nguyên liệu tập trung để giảm chi phí trung gian, bảo đảm chất lượng đầu vào minh bạch. Bên cạnh đó, hỗ trợ hợp tác xã nâng cao năng lực quản trị, mở rộng sản xuất và liên kết hiệu quả với doanh nghiệp theo chuỗi giá trị. Chính sách hỗ trợ cần linh hoạt theo đặc thù từng ngành, tạo động lực để doanh nghiệp đầu tư vào vùng nguyên liệu.

Phát triển sản phẩm OCOP từ vùng chuyên canh của các hợp tác xã không chỉ là hướng đi phù hợp với chủ trương của Đảng và Nhà nước về phát triển nông nghiệp bền vững, mà còn là giải pháp căn cơ để nâng cao thu nhập, đời sống người dân nông thôn Hà Nội. Tuy nhiên, để thực sự khai thác hiệu quả tiềm năng này, rất cần sự vào cuộc quyết liệt, đồng bộ và lâu dài từ chính quyền, doanh nghiệp, hợp tác xã và người dân. Khi “gốc rễ” là vùng nguyên liệu được củng cố, “trái ngọt” OCOP chắc chắn sẽ lan tỏa mạnh mẽ hơn trên thị trường trong nước và quốc tế.

Đình Bảo (Vietnam Business Forum)