Bình Phước: Thủ phủ điều của Việt Nam

Với diện tích khoảng 164.000ha, sản lượng trung bình 1,2 - 1,5 tấn/ha, cây điều được xem là cây “xóa đói giảm nghèo” tại tỉnh Bình Phước. Từ hiệu quả của cây trồng chủ lực này, hàng chục ngàn hộ gia đình trên địa bàn tỉnh không chỉ thoát đói nghèo mà còn vươn lên làm giàu chính đáng.

Cây làm giàu

Bình Phước là một trong những tỉnh có diện tích trồng điều lớn nhất nước. Dễ trồng, không kén đất, chịu đựng khô hạn tốt, vốn đầu tư cũng như công chăm sóc không nhiều…, cây điều đã trở thành cây giúp nông dân Bình Phước xóa đói giảm nghèo, có nguồn thu nhập ổn định, nâng cao đời sống. Hạt điều còn là nguồn hàng hóa xuất khẩu có giá trị kinh tế lớn, thu hút nhiều ngoại tệ. Ngoài giá trị đóng góp ngày càng tăng vào cơ cấu kinh tế địa phương, cây điều Bình Phước còn tạo điều kiện cho hàng ngàn hộ dân làm giàu. Lĩnh vực chế biến cũng tạo ra việc làm cho 16.000 lao động có thu nhập ổn định. Cây điều cũng tạo cơ hội cho hàng trăm doanh nghiệp lớn mạnh, tạo ra một thế hệ doanh nhân năng động, mạnh dạn đi tiên phong trong áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào canh tác, và sản xuất trên địa bàn tỉnh.

Nhận thức rõ nguồn lợi ngày càng lớn mà cây điều mang lại cho nông dân, ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn Bình Phước đã có nhiều giải pháp tích cực thâm canh vườn điều để đạt năng suất, sản lượng cao và giá trị lớn, qua đó tiếp tục nâng cao giá trị kinh tế của cây trồng chủ lực này. Cụ thể như: tích cực chuyển giao khoa học kỹ thuật đến tận hộ nông dân thông qua hoạt động khuyến nông, khuyến lâm; khuyến khích nông dân mở rộng diện tích điều cao sản chất lượng tốt với nhiều ưu điểm vượt trội thay cho các giống điều bản địa kém phẩm chất hoặc thoái hóa trước đây; xây dựng những mô hình kinh tế tổng hợp theo kiểu VAC hoặc kinh tế trang trại trồng điều. Bình Phước cũng đã đầu tư 30 tỉ đồng cho giai đoạn 2007- 2010 xây dựng vùng chuyên canh điều cao sản tại hai huyện Bù Đăng và Phước Long, nơi có đến 80.000 ha điều chuyên canh nhưng năng suất thấp. Hiện nay, trung bình mỗi năm tỉnh cung cấp 200.000 cây giống điều cao sản phục vụ nhu cầu trồng mới của người dân kèm với chuyển giao khoa học kỹ thuật.

Chủ trương phát triển cây điều trong chuyển dịch cơ cấu cây trồng mà Đảng bộ, chính quyền tỉnh Bình Phước thực hiện trong thời gian qua đã tạo cơ hội cho sự phát triển mạnh mẽ của ngành điều. Hiện Bình Phước đang thực hiện quy hoạch lại các vùng trồng điều theo hướng chuyên canh và thâm canh bằng các giống cao sản mới. Với những loại giống mới này và điều kiện thổ nhưỡng phù hợp như Bình Phước thì cây điều có thể cho năng suất đạt 3 tấn/ha thay vì năng suất trung bình vào khoảng 1 tấn/ha như hiện nay.

Gia tăng giá trị cây điều

Ngày nay Bình Phước được tôn vinh là thủ phủ điều của cả nước và hạt điều Bình Phước đã vươn ra chinh phục thế giới. Tuy nhiên, hầu hết các doanh nghiệp chế biến xuất khẩu điều ở Bình Phước ra đời sau, xuất khẩu nhân hạt điều còn chiếm một tỷ lệ khiêm tốn trong sản lượng xuất khẩu nhân hạt điều của cả nước. Doanh nghiệp chế biến hạt điều của tỉnh còn yếu cả về năng lực tài chính, cơ sở hạ tầng cũng như năng lực quản lý…Để xây dựng được niềm tin trong khách hàng, người tiêu dùng, doanh nghiệp chế biến điều ở Bình Phước cần được đầu tư để có cơ sở hạ tầng, dây chuyền thiết bị sản xuất và nâng cao năng lực hệ thống quản lý.

Ngoài ra, ông Nguyễn Thái Học - Chủ tịch Hiệp hội Điều Việt Nam khuyến nghị để ngành điều Bình Phước phát triển ổn định, bền vững, trước tiên Sở Nông nghiệp cần phối hợp với chính quyền các địa phương điều tra, xác định lại diện tích điều hiện có. Diện tích điều có khả năng phát triển thì vận động nông dân đầu tư chăm sóc để tăng năng suất và hiệu quả. Xây dựng mô hình trình diễn để chuyển giao kỹ thuật cho nông dân song song với hỗ trợ tối đa những hộ trồng điều về giống, kỹ thuật chăm sóc, thuế, bảo trợ giá cũng như việc hướng dẫn xen canh trồng các loại cây khác… nhằm đem lại lợi nhuận kinh tế cao trên cùng một diện tích canh tác trồng điều, hướng tới những nhóm điều sạch, ổn định và bền vững. Khuyến khích nông dân, các nhà khoa học trong việc tái tạo các giống mới cũng như nghiên cứu các biện pháp phòng trừ sâu bệnh, các máy chế biến hạt điều cho năng suất thành phẩm cao.

Song song đó, cần đẩy mạnh xúc tiến thương mại, đầu tư vào các lĩnh vực chế biến thành phẩm nhân hạt điều nhằm đem lại chuỗi giá trị kinh tế cao. Trên cơ sở giám sát định kỳ về chất lượng sản phẩm, môi trường, quy trình sản xuất, vệ sinh an toàn thực phẩm hạt điều, bình ổn giá cả và có những biện pháp chế tài đối với các doanh nghiệp để họ cùng phát triển, cạnh tranh lành mạnh …, tạo một liều thuốc kích thích sự tăng trưởng, phát triển của ngành điều.

Quan trọng hơn, tỉnh cần có chính sách hỗ trợ thích hợp, tạo điều kiện phát triển ngành điều, thu hút đầu tư, tăng kim ngạch xuất khẩu tương xứng với tiềm năng vùng nguyên liệu. Việc nghiên cứu, ứng dụng các sản phẩm từ cây điều và xen canh có hiệu quả nhằm mục đích tăng giá trị cây điều, cải thiện hơn nữa những giá trị kinh tế, luân phiên thu nhập cho người trồng điều đang là những chính sách hữu hiệu để cây điều đứng vững và cạnh tranh với các loại cây nông sản khác. Cần chú trọng mở rộng thị trường tiêu thụ trong nước song song với tăng cường xúc tiến, mở rộng thị trường quốc tế trên cơ sở đảm bảo uy tín và chất lượng hàng đầu.

Gia Phúc