Cần nhân rộng mô hình “vùng xanh” nông nghiệp an toàn

Nhờ nỗ lực của ngành nông nghiệp Thủ đô trong thay đổi phương thức canh tác, bảo vệ hệ sinh thái, tạo ra nhiều sản phẩm an toàn, ngoại thành Hà Nội xuất hiện ngày càng nhiều vùng sản xuất an toàn, những ‘vùng xanh’ nông nghiệp, nói không với thuốc bảo vệ thực vật. Đây cũng là mục tiêu hướng đến của xây dựng nông thôn mới theo tinh thần của Chương trình số 04-CTr/TU về "Đẩy mạnh thực hiện hiệu quả Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới gắn với cơ cấu lại ngành Nông nghiệp và phát triển kinh tế nông thôn, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nông dân giai đoạn 2021-2025".

Bảo vệ môi trường

Đan Phượng là huyện ngoại thành của thành phố Hà Nội, có tốc độ phát triển kinh tế khá, là huyện đầu tiên của Thủ đô được Chính phủ công nhận là huyện nông thôn mới năm 2015. Đây cũng là huyện ngoại thành được Thành phố quan tâm đầu tư sản xuất nông sản, nhất là rau, hoa, quả để phục vụ, cung cấp cho thị trường Hà Nội. Nhưng cùng việc phát triển đó là sự gia tăng rác thải trong sản xuất nông nghiệp, sản xuất trồng trọt ngày càng nhiều. Rác thải chủ yếu là rơm rạ, thân lá cây còn lại sau thu hoạch, vỏ, bao bì, chai, lọ các loại thuốc bảo vệ thực vật, phân bón. Nhưng đó là câu chuyện của cách đây nhiều năm. Ngày nay, khi về Đan Phượng, hẳn nhiều người ngỡ ngàng bởi những thay đổi trong cách mà người dân Đan Phượng “ứng xử” với môi trường, với đồng ruộng và tạo ra những “vùng xanh” nông nghiệp bằng phương pháp hữu cơ, nơi đây được coi là điển hình của mô hình Cánh đồng không đốt rơm rạ. Ông Nguyễn Văn Thành, Chủ tịch Hội Nông dân xã Phương Đình cho biết: trong thời gian qua, xã đã tập huấn cho bà con áp dụng chế phẩm hữu cơ để ủ các chất thải, rơm rạ, giúp cho đất tơi xốp, tạo ra sản phẩm an toàn. Xã cũng đã tổ chức hội nghị, mời bà con xã viên tham dự và ký bản cam kết không đốt rơm rạ sau mùa vụ.“Các hộ nông dân được phát chế phẩm sinh học để thực hiện áp dụng xử lý rơm rạ thành phân bón hữu cơ ngay tại đồng ruộng. Kết quả là sau vụ mùa, bà con không còn đốt rơm rạ gây ô nhiễm môi trường nữa. Cùng với đó là việc giảm thiểu chi phí mua phân bón hóa học, cải thiện môi trường đất, giảm thiểu tác động khói bụi đến không khí, bảo đảm sức khỏe cho chính bà con nông dân

Đối với phương pháp hữu cơ trong chăn nuôi, nhằm bảo vệ sức khỏe cho nông dân theo Nghị quyết số 20 của Trung ương Hội Nông dân Việt Nam, Hội Nông dân huyện Đan Phượng thường xuyên tập huấn, hướng dẫn cho nông dân các mô hình chăn nuôi trên nền đệm lót sinh học. Ban đầu, Hội đã làm điểm tại xã Hồng Hà, sau nhân rộng tại các xã trên địa bàn và vận động nông dân đưa chăn nuôi xa khu dân cư theo quy hoạch của UBND huyện Đan Phượng để tránh ô nhiễm môi trường. Hiện nay đã có 2 Hợp tác xã chăn nuôi xa khu dân cư thực hiện mô hình tại xã Trung Châu và Phương Đình.

Cùng với đó, Đan Phượng đã có những mô hình nông nghiệp hữu cơ công nghệ cao như hoa lan Đan Hoài, bưởi tôm vàng Đan Phượng, rau hữu cơ Cuối Quý, nấm Minh Nghĩa...; đang phối hợp các ngành xây dựng thương hiệu tập thể sản phẩm thịt lợn an toàn sinh học Trung Châu, hoa Đan Phượng, chăn nuôi Phương Đình, nấm Đan Phượng; các sản phẩm làng nghề truyền thống như Rượu Long Trường Tửu Hồng Hà, kẹo lạc Song Phượng, nem Phùng Thái Cam...

Ngoài Đan Phượng, đầu năm 2020, Hợp tác xã nông nghiệp công nghệ cao Phúc Lâm (xã Thanh Mỹ, thị xã Sơn Tây) đã chuyển 5 ha ruộng vốn chỉ trồng ngô, trồng sắn hiệu quả thấp sang trồng cây sâm Bố Chính canh tác theo phương thức hữu cơ.Bà Uông Tuyết Nhung, Giám đốc Hợp tác xã nông nghiệp công nghệ cao Phúc Lâm cho biết, quy trình sản xuất hữu cơ nên hợp tác xã sử dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật có thành phần tự nhiên. Mặc dù chi phí sản xuất nông nghiệp hữu cơ cao nhưng bù lại, sản phẩm rất an toàn cho sức khỏe của người tiêu dùng. Hiện mỗi ngày hợp tác xã thu hái khoảng 200-300 kg hoa sâm Bố Chính tươi để làm trà hoa sâm. Ngoài ra, cành, lá sâm được cắt tỉa để làm mỹ phẩm dưỡng da... Cây sâm Bố Chính trồng sau 1 năm sẽ thu củ. Ước tính cả thu hoa, lá, cành và củ, mỗi héc ta trồng sâm cho thu nhập hơn 1 tỷ đồng/năm.

Tương tự, tại huyện Phú Xuyên, nông dân đã bỏ thói quen sử dụng thuốc bảo vệ thực vật khi sâu bệnh chưa tới ngưỡng gây hại trên cây trồng. Theo anh Lương Văn Hoan, Trạm trưởng Trạm trồng trọt bảo vệ thực vật huyện Phú Xuyên, huyện có 27 xã, thị trấn với 6.800 ha lúa, hơn 300 ha rau, nhưng mấy năm nay, nông dân hầu như không dùng thuốc bảo vệ thực vật. Trung bình lượng thuốc bảo vệ thực vật sử dụng của toàn huyện Phú Xuyên năm 2020 chỉ là 0,26 kg/ha/năm.

Tạo cơ chế chính sách cho nông nghiệp “xanh, sạch”

Theo Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Nội Chu Phú Mỹ, sản phẩm nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp xanh đáp ứng yêu cầu cao về vệ sinh an toàn thực phẩm, góp phần giải quyết vấn nạn thực phẩm không an toàn. Sản xuất hữu cơ góp phần bảo vệ môi trường bền vững bởi không sử dụng hóa chất. Cũng nhờ sản xuất hữu cơ, nông dân có sức khỏe tốt hơn và thu nhập cao hơn nếu ứng dụng được khoa học kỹ thuật vào sản xuất.

Bên cạnh chính sách hỗ trợ phát triển nông nghiệp hữu cơ của Chính phủ, UBND thành phố Hà Nội đã ban hành Kế hoạch số 196/KH-UBND ngày 18-10-2018 về Nâng cao năng lực chứng nhận sản phẩm nông nghiệp hữu cơ giai đoạn 2019 - 2020. Sở NN&PTNT Hà Nội đã ban hành 30 quy trình kỹ thuật về sản xuất rau hữu cơ cho một số loại rau chính trên nguyên tắc không sử dụng thuốc bảo vệ thực vật hóa học, chất kích thích tăng trưởng, các vật liệu biến đổi gen... Năm 2020, Sở NN&PTNT Hà Nội đã xây dựng Báo cáo tổng hợp đánh giá thực trạng sản xuất nông nghiệp hữu cơ và đề xuất giải pháp phát triển nông nghiệp hữu cơ thành phố Hà Nội đến năm 2025, định hướng đến năm 2030.

Để thúc đẩy sản xuất nông nghiệp hữu cơ, Sở NN&PTNT đang tham mưu cho UBND thành phố Hà Nội dự thảo kế hoạch “Phát triển sản xuất nông nghiệp hữu cơ của thành phố Hà Nội giai đoạn 2021 - 2025, định hướng đến năm 2030”. Theo đó, Hà Nội chủ trương phát triển các vùng sản xuất đối với một số sản phẩm nông sản hữu cơ có thế mạnh, phù hợp điều kiện sinh thái và có nhu cầu của thị trường. Bên cạnh đó, thành phố thúc đẩy phát triển sản xuất và thương mại sản phẩm nông nghiệp hữu phù hợp với từng huyện, thị xã...Cũng theo Sở NN&PTNT Hà Nội, cần thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp để thúc đẩy phát triển nông nghiệp hữu cơ. Trong đó có việc đánh giá thực trạng độ phì nhiêu đất, chất lượng đất, nước tại các tiểu vùng sinh thái sản xuất nông nghiệp hữu cơ tập trung, nghiên cứu nhu cầu dinh dưỡng cho các cây trồng phục vụ sản xuất nông nghiệp hữu cơ bền vững. Sở NN&PTNT cũng sẽ hoàn thiện quy trình kỹ thuật theo hướng ứng dụng công nghệ cao kết hợp với phát huy kiến thức bản địa, sản xuất hữu cơ gắn với chuỗi giá trị. Bên cạnh đó, ngành Nông nghiệp sẽ đẩy mạnh nghiên cứu phát triển và ứng dụng các chế phẩm sinh học, tác nhân phòng trừ sinh học làm giảm giá thành vật tư, nguyên liệu trong sản xuất; thay thế kháng sinh trong chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản...; tăng cường nghiên cứu, ứng dụng các sản phẩm phân bón hữu cơ hiệu quả, chất lượng cao gắn liền với nguồn nguyên liệu sẵn có.

Chủ tịch Hội Nông dân huyện Đan Phượng Thiều Văn  Son cho biết: Hiện nay huyện đã có trên 50 sản phẩm được đánh giá phân hạng sản phẩm OCOP và cũng đang đẩy mạnh mô hình sản xuất nông nghiệp hữu cơ gắn với du lịch làng nghề, du lịch nông thôn trải nghiệm, điển hình là điểm đến thuộc xã Hạ Mỗ và khu sinh thái Đan Phượng mới được Thành phố công nhận.Trong giai đoạn 2021-2025, huyện Đan Phượng tiếp tục đẩy mạnh thực hiện hiệu quả Chương trình xây dựng nông thôn mới theo hướng phát triển đô thị với quan điểm, mục tiêu tổng quát là: Xây dựng nông thôn mới cần thực chất hơn, hiệu quả hơn và bền vững hơn gắn liền với quá trình đô thị hóa, có điểm đầu nhưng không có điểm kết thúc, nông thôn mới phồn vinh, văn minh và hiện đại; đẩy mạnh phát triển nông nghiệp hàng hóa tập trung, quy mô lớn theo hướng hiện đại, ứng dụng công nghệ cao và kỹ thuật sản xuất tiên tiến, tạo ra sản phẩm sạch, đảm bảo an toàn thực phẩm, chất lượng cao.

* Bài viết có sự phối hợp của Văn phòng điều phối Chương trình xây dựng Nông thôn mới thành phố Hà Nội.

Bảo Đan (Vietnam Business Forum)