Hà Nội phát triển du lịch nông nghiệp hướng đến xây dựng nông thôn bền vững

Xây dựng các điểm du lịch nông nghiệp, phát triển các sản phẩm thế mạnh của địa phương, thu hút sự tham gia tích cực của người dân trong phát triển du lịch nông nghiệp được xem là điểm nhấn trong phát triển kinh tế - xã hội, góp phần quan trọng vào Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới của Hà Nội.

 Điểm du lịch làng quê Hồng Vân (huyện Thường Tín)

Phát triển các thế mạnh của địa phương

Thực hiện Chương trình số 04-CTr/TU, ngày 17-3-2021 của Thành ủy Hà Nội về “Đẩy mạnh thực hiện hiệu quả Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới gắn với cơ cấu lại ngành nông nghiệp và phát triển kinh tế nông thôn, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nông dân giai đoạn 2021 - 2025”, Hà Nội xác định phát triển du lịch nông nghiệp hướng đến xây dựng nông thôn bền vững, đi vào chiều sâu là một nhiệm vụ quan trọng, mang tính chiến lược. Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Nguyễn Mạnh Quyền nhấn mạnh: “Hà Nội sẽ ban hành kế hoạch phát triển kinh tế du lịch nông nghiệp, nông thôn gắn với xây dựng nông thôn mới trên địa bàn thành phố giai đoạn 2021 - 2025; chính sách thu hút doanh nghiệp đầu tư phát triển du lịch nông nghiệp, nông thôn; xúc tiến quảng bá, bảo tồn giá trị văn hóa; hỗ trợ đào tạo cho người dân làm du lịch... Qua đó, tạo điều kiện để du lịch nông thôn phát triển, trở thành sản phẩm OCOP (Mỗi xã, phường một sản phẩm) của thành phố”. Sở Du lịch Hà Nội cũng xây dựng dự thảo Kế hoạch phát triển kinh tế nông nghiệp, nông thôn gắn với xây dựng nông thôn mới trên địa bàn thành phố giai đoạn 2021 - 2025, nhằm tạo điều kiện thuận lợi thúc đẩy kinh tế du lịch nông nghiệp phát triển.

ằm trên địa bàn huyện Thường Tín, Hồng Vân từ một xã nông nghiệp, đến nay đã phát triển theo hướng làng nghề sinh vật cảnh kết hợp với khai thác dịch vụ du lịch sinh thái trải nghiệm. Với cách làm sáng tạo, mỗi năm xã Hồng Vân đón gần 6 vạn lượt khách đến du lịch trải nghiệm, thu nhập ước tính đạt trên 6 tỷ đồng/năm. Năm 2018, xã Hồng Vân được thành phố Hà Nội công nhận là điểm du lịch làng nghề sinh thái. Đây là dấu mốc quan trọng để chính quyền và nhân dân xã Hồng Vân tiếp tục đẩy mạnh phát triển nông nghiệp sinh thái gắn liền với xây dựng nông thôn mới. Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ xã Hồng Vân lần thứ XXVI, nhiệm kỳ 2020 - 2025 xác định xây dựng xã trở thành xã “du lịch - sinh thái - làng nghề”, phấn đấu đến năm 2025 Hồng Vân trở thành một trung tâm kết nối vùng trọng điểm và là một điểm du lịch hấp dẫn của Thủ đô.

Bí thư Đảng ủy xã Hồng Vân Nguyễn Hải Đăng cho biết, xã cố gắng để trở thành điểm đến hấp dẫn du khách; đưa thương mại - du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn và chủ lực trong phát triển kinh tế địa phương.

Xã Vĩnh Ngọc, huyện Đông Anh là địa phương nằm trong quy hoạch xây dựng nông thôn mới định hướng phát triển nông nghiệp hữu cơ gắn với du lịch sinh thái. Mô hình trồng nho hữu cơ kết hợp du lịch sinh thái tại địa phương là một trong những mô hình thành công trong thời gian qua. Tận dụng các lợi thế về nông nghiệp, giao thông và du lịch, Hội Nông dân xã Vĩnh Ngọc đã thành lập tổ hội nghề nghiệp trồng nho gồm năm thành viên với quy mô gần 5ha. Du khách đến đây được trải nghiệm các công đoạn trồng, chăm sóc, thu hoạch nho với quy trình sản xuất an toàn. Với hai vụ thu hoạch trong năm, dự kiến sản lượng nho đạt từ 50 đến 60 tấn/năm, giá bán 200.000/kg sẽ mang lại nguồn thu đáng kể cho bà con nông dân. Mô hình vừa tạo phát triển kinh tế nông nghiệp, nâng cao thu nhập cho người nông dân, vừa tạo được không gian sinh thái giữa các đô thị.

Theo Văn phòng Điều phối nông thôn mới trung ương, hiện cả nước có khoảng 584 mô hình du lịch nông nghiệp, nông thôn đang hoạt động, tập trung nhiều ở khu vực niền núi phía Bắc và Đồng bằng sông Cửu Long; trong đó có 382 điểm du lịch ở khu vực nông thôn được UBND cấp tỉnh công nhận. Một số mô hình phát triển mạnh ở các địa phương, như: Du lịch cộng đồng thôn Nậm Hồng (xã Thông Nguyên, huyện Hoàng Su Phì, tỉnh Hà Giang); điểm du lịch cộng đồng Hello Mù Cang Chải (xã La Pán Tẩn, huyện Mù Cang Chải, tỉnh Yên Bái); làng văn hóa du lịch cộng đồng Kon Kơ Tu (thành phố Kon Tum, tỉnh Kon Tum); điểm du lịch Khu lưu niệm nghệ thuật Đờn ca tài tử Nam Bộ (tỉnh Bạc Liêu)...

Chánh Văn phòng Điều phối nông thôn mới trung ương Ngô Trường Sơn cho biết, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã hướng dẫn các địa phương tập trung công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho người dân; xây dựng các mô hình phát triển du lịch nông nghiệp, nông thôn phù hợp với thế mạnh và lợi thế của địa phương. Bộ cũng đã phê duyệt danh mục 20 mô hình thí điểm thuộc Chương trình phát triển du lịch nông thôn trong xây dựng nông thôn mới tại 20 tỉnh, tập trung vào định hướng xây dựng được mô hình phát triển du lịch nông nghiệp, nông thôn gắn với sản xuất nông nghiệp, làng nghề, bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa và bảo vệ môi trường, cảnh quan nông thôn…

Phát triển du lịch gắn với bảo tồn văn hóa truyền thống

Dù tiềm năng lớn, du lịch nông thôn Hà Nội vẫn đối mặt với nhiều thách thức. Đầu tiên, sự phát triển tự phát và thiếu quy hoạch khiến nhiều điểm du lịch chưa phát huy được lợi thế; phát triển du lịch tại địa phương còn thấp, chưa định hình được sản phẩm du lịch rõ nét. Ngoài ra, cơ sở hạ tầng ở các vùng nông thôn chưa đồng bộ, thiếu các dịch vụ lưu trú đạt chuẩn và phương tiện giao thông thuận tiện. Người dân, mặc dù giàu kinh nghiệm sản xuất nông nghiệp, nhưng lại thiếu kỹ năng phục vụ khách du lịch một cách chuyên nghiệp.

Một vấn đề khác là thiếu thương hiệu du lịch đặc trưng. Trong khi các địa phương như Đà Lạt hay Sa Pa đã xây dựng được hình ảnh riêng về du lịch nông nghiệp, thì Hà Nội vẫn chưa có những sản phẩm đủ sức cạnh tranh, hấp dẫn du khách.

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, hoạt động du lịch nông nghiệp, nông thôn vẫn còn nhiều khó khăn, hạn chế. Công tác quy hoạch du lịch nông nghiệp, nông thôn còn thiếu trọng tâm, chưa phù hợp với tiềm năng, lợi thế, đặc trưng của nhiều địa phương. Nhiều mô hình du lịch nông thôn còn tự phát, manh mún, quy mô nhỏ và trùng lặp. Sản phẩm du lịch còn đơn điệu, chưa đặc sắc, còn mang tính tự phát và mùa vụ. Hoạt động kết nối, liên kết điểm, tuyến du lịch còn hạn chế, nhất là sự kết nối liên tỉnh, liên vùng…Trong định hướng xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2026-2030, Bộ Nông nghiệp và Môi trường tiếp tục khắc phục những khó khăn, hạn chế; đồng thời, đẩy mạnh phát triển du lịch gắn với bảo tồn văn hóa truyền thống các làng quê. Đồng thời, nghiên cứu, phát triển các mô hình kết nối giữa văn hóa truyền thống với sáng tạo văn hóa mới, bảo đảm tính đa dạng và đặc trưng vùng miền.

Bên cạnh đó, chú trọng ứng dụng công nghệ số trong công tác bảo tồn, số hóa tư liệu di sản, phát triển nền tảng quảng bá du lịch văn hóa nông thôn. Nâng cao giá trị kinh tế từ di sản và tạo sinh kế cho người dân thông qua du lịch cộng đồng, du lịch trải nghiệm nông thôn. Khuyến khích phát triển sản phẩm du lịch đặc thù gắn với văn hóa ẩm thực, nghề truyền thống, nghệ thuật dân gian, góp phần xây dựng thương hiệu du lịch nông thôn Việt Nam.

Còn theo Văn phòng Điều phối Chương trình xây dựng nông thôn mới thành phố Hà Nội, thành phố tiếp tục phát huy giá trị các di sản, di tích và làng nghề, nâng cao giá trị gia tăng cho sản phẩm du lịch Thủ đô Hà Nội. Hiện tại, Sở Du lịch Hà Nội đã xây dựng và công bố tuyến du lịch trung tâm Hà Nội - Thanh Oai - Ứng Hòa - Mỹ Đức, với chủ đề “Con đường di sản Nam Thăng Long - Hà Nội - Điểm về nguồn cội” gắn với hành trình tham quan, tìm hiểu, trải nghiệm các hoạt động của đình Nội Bình Đà (xã Bình Minh, huyện Thanh Oai) và làng nghề nón Chuông (xã Phương Trung, huyện Thanh Oai); làng nghề tăm hương (xã Quảng Phú Cầu, huyện Ứng Hòa); làng nghề dệt (xã Phùng Xá, huyện Mỹ Đức).

Đối với khu vực phía Tây, Hà Nội đã xây dựng và công bố “Điểm đến du lịch cộng đồng bản Miền”, xã Ba Vì, huyện Ba Vì với chủ đề “Chữa lành - Tịnh tâm - Dưỡng tuệ” gắn với tìm hiểu văn hóa bản địa và nghề làm thuốc nam của người Dao Quần Chẹt, xã Ba Vì…

Phát triển du lịch nông thôn gắn với xây dựng nông thôn mới không chỉ là một chiến lược phát triển kinh tế mà còn là giải pháp bền vững để bảo tồn văn hóa và nâng cao đời sống người dân. Hà Nội, với tiềm năng sẵn có, cần tiếp tục đầu tư vào quy hoạch, nâng cấp hạ tầng và xây dựng thương hiệu du lịch rõ nét. Nếu thực hiện đồng bộ, du lịch nông nghiệp, nông thôn sẽ trở thành động lực quan trọng, đưa Thủ đô trở thành điểm sáng trên bản đồ du lịch Việt Nam và quốc tế.

Minh Ngọc (Vietnam Business Forum)