Phát triển kinh tế làng nghề tại Hà Nội: Giữ hồn truyền thống, tạo động lực phát triển mới

Thành phố Hà Nội hiện có 1.350 làng nghề và làng có nghề, trong đó 337 nghề truyền thống đã được công nhận. Các làng nghề đã giúp nâng cao thu nhập, tạo việc làm cho hàng nghìn lao động. Việc phát triển làng nghề không chỉ giữ gìn bản sắc truyền thống, mà còn tạo đòn bẩy trong xây dựng nông thôn mới.

Mỗi năm, các làng nghề mang lại doanh thu hơn 24.000 tỷ đồng, thu nhập bình quân người lao động đạt hơn 7 triệu đồng người/tháng.

Lưu giữ tinh hoa văn hóa truyền thống và tạo sinh kế bền vững cho người lao động

Bát Tràng là làng nghề gốm sứ nổi tiếng của Việt Nam. Theo ông Phạm Minh Khôi, chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Bát Tràng, huyện Gia Lâm, thành phố Hà Nội, thu nhập chính của xã là từ sản xuất kinh doanh gốm sứ; giá trị sản xuất gốm sứ và thương mại hàng năm ước đạt trên 2 nghìn tỷ đồng. Hàng ngày có từ 3 nghìn đến 5 nghìn lao động nơi khác đến làm việc tại Bát Tràng. Thu nhập bình quân đầu người đạt gần 90 triệu/người/năm, cao hơn mức trung bình của các làng nghề Việt Nam. Mức lương trung bình đối với công nhân tại xưởng là 11-15 triệu đồng/ tháng. Đặc biệt, người là nghệ nhân, có thâm niên làm việc trên 20 năm, có mức thu nhập hàng tháng từ 50 triệu đồng trở lên.

Ông Trần Đức Tân, Chủ tịch Hội đồng quản trị, Giám đốc Hợp tác xã sản xuất kinh doanh gốm sứ Tân Thịnh cho biết, mức lương trung bình đối với công nhân tại xưởng là 11-15 triệu đồng/ tháng. Đặc biệt, người là nghệ nhân, có thâm niên làm việc trên 20 năm, có mức thu nhập hàng tháng từ 50 triệu đồng trở lên.

Làng nghề - nơi tiềm năng sẵn có với những bí quyết nghề và sản phẩm riêng biệt - đang nắm giữ những yếu tố quan trọng nhất để thành công trong kinh doanh, sẽ cần được hỗ trợ, tạo điều kiện hơn nữa để trở thành những doanh nghiệp phát triển.

Không chỉ chú trọng đến việc nâng cao thu nhập cho người dân, các làng nghề truyền thống còn chú trọng đến hoạt động quảng bá sản phẩm nhằm lan tỏa giá trị hàng hóa. Tại làng nghề thêu xã Hồng Sơn, thành phố Hà Nội, việc quảng bá nghề dệt lụa truyền thống được đẩy mạnh đến đông đảo người dân trong và ngoài nước. Nghệ nhân Phan Thị Thuận chia sẻ, điều tôi tâm niệm nhất không chỉ là làm ra những tấm lụa đẹp, mà là giữ được hồn cốt của nghề dệt quê hương, để thế hệ trẻ có việc làm ngay trên mảnh đất này. Khi bà con có thu nhập ổn định từ nghề, làng nghề mới thực sự bền vững và đời sống người dân nông thôn khởi sắc, hạnh phúc hơn.

Sinh ra trong một gia đình có 4 đời làm nghề dệt, với tình yêu từ ươm tơ, dệt vải, nghệ nhân Thuận đã dệt nên những tấm lụa độc đáo . Sáng tạo ấy không chỉ mang lại dấu ấn khác biệt cho lụa Phùng Xá, mà còn góp phần đưa lụa Việt Nam đến với các thị trường khó tính trên thế giới.

Nhờ vậy, nhiều lao động trong xã có thêm việc làm ổn định, thu nhập từng bước được nâng cao. Sự thành công của bà Thuận đã truyền cảm hứng mạnh mẽ cho người dân địa phương tiếp tục gắn bó với nghề truyền thống. Không chỉ là nơi lưu giữ tinh hoa văn hóa truyền thống, nhiều làng nghề của Hà Nội cũ như gốm Bát Tràng, lụa Phùng Xá, Vạn Phúc, dát vàng Kiêu Kỵ, mây tre đan Phú Vinh hay sơn mài Hạ Thái… cũng đã có những cách làm riêng để phát huy thế mạnh của mình, trở thành điểm đến mua sắm, trải nghiệm hấp dẫn du khách trong và ngoài nước nhờ sự sáng tạo và bàn tay khéo léo của nghệ nhân.

Bảo tồn và phát triển làng nghề

Theo Văn phòng Điều phối nông thôn mới thành phố Hà Nội, trong thời gian qua, cơ quan đã tham mưu nhiều phương án bảo tồn và phát triển làng nghề. Các cấp ủy Đảng, chính quyền cơ sở cũng coi đây chính là con đường để các làng nghề Thủ đô phát huy tiềm năng, khẳng định thương hiệu trên thị trường trong nước và quốc tế. Vì vậy, trong các quyết sách phát triển kinh tế, xã hội, thành phố đều coi trọng phát triển kinh tế làng nghề. Xác định kinh tế làng nghề không chỉ là nhiệm vụ kinh tế mà còn là trách nhiệm gìn giữ giá trị văn hoá truyền thống, tạo động lực trong xây dựng nông thôn mới.

Từ thực tiễn phát triển kinh tế làng nghề, thành phố đã lập danh mục 175 di sản nghề thủ công truyền thống cần bảo tồn, gìn giữ. Trong đó, 8 nghề thủ công truyền thống được đưa vào các danh mục Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia, 20 nghề thủ công truyền thống thuộc danh mục ưu tiên bảo vệ của thành phố Hà Nội đến năm 2025; Thành phố đã công nhận 7 điểm du lịch gắn với làng nghề

Thành công của làng nghề truyền thống chính là nền tảng quan trọng để Hà Nội tiếp tục khẳng định vị thế là trung tâm làng nghề lớn nhất cả nước, đồng thời hiện thực hóa mục tiêu xây dựng nông thôn mới. Trong thời gian tới, thành phố sẽ kiên trì đồng hành cùng nghệ nhân, thợ giỏi và các chủ thể kinh tế, biến làng nghề không chỉ là nơi lưu giữ tinh hoa văn hoá, mà còn là động lực phát triển kinh tế bền vững, góp phần xây dựng Thủ đô ngày càng giàu đẹp, văn minh, hiện đại.

Bên cạnh đó, thành phố sẽ quy hoạch phát triển làng nghề; trong đó, phát triển nghề gắn với làng nhằm khôi phục, bảo tồn, phát triển làng nghề gắn với du lịch, giáo dục trải nghiệm tạo ra đa giá trị; các làng nghề gây ô nhiễm hoặc có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường quy hoạch ra các khu, cụm, điểm công nghiệp, khu sản xuất tập trung để mở rộng sản xuất và đảm bảo vệ sinh môi trường. Đồng thời, tiếp tục triển khai hiệu quả các cơ chế, chính sách từ Trung ương và của thành phố.

Cũng trong chiến lược phát triển kinh tế làng nghề, tạo nguồn nội lực mạnh mẽ trong xây dựng nông thôn mới, thành phố phấn đấu đến hết năm 2025 có thêm ít nhất hai làng nghề Hà Nội gia nhập mạng lưới “Thành phố sáng tạo thủ công thế giới”. Để đạt được mục tiêu nói trên, Hà Nội sẽ tăng cường công tác quảng bá xúc tiến thương mại trong nước và quốc tế, thường xuyên tổ chức các Hội thi, hội chợ, festival về sản phẩm làng nghề, tham gia các sự kiện trong nước và quốc tế nhằm giới thiệu, quảng bá sản phẩm thủ công mỹ nghệ và làng nghề đến người tiêu dùng trong và ngoài nước.

Đình Bảo (Vietnam Business Forum)