Nông thôn số ở Hà Nội

Xã nông thôn mới Phượng Dực (Hà Nội) đang trở thành một “trung tâm công nghệ” với nhiều hoạt động phủ kín đời sống kinh tế - xã hội.

Xây dựng trung tâm trải nghiệm khoa học - văn hóa tập trung

Xác định chuyển đổi số là “cú hích” để bứt phá, xã Phượng Dực đặt mục tiêu xây dựng trung tâm trải nghiệm khoa học - văn hóa tập trung. Chủ tịch UBND xã Nguyễn Trọng Vĩnh chia sẻ: “Nếu mỗi trường tự đầu tư phòng thí nghiệm thì chi phí rất lớn và hiệu quả hạn chế. Nhưng khi gom nguồn lực xây dựng trung tâm chung, học sinh không chỉ được học thực hành vật lý, hóa học, sinh học… chuẩn mực, mà còn có cơ hội trải nghiệm nông nghiệp, làng nghề, văn hóa”. Cách làm này vừa tiết kiệm nguồn lực đầu tư, vừa mở ra hướng đi mới cho giáo dục địa phương - nơi “sự học đi đôi với trải nghiệm”.

Với mong muốn hình thành những “phòng khám thông minh” ngay tại quê hương, người dân sẽ kết nối trực tuyến với các giáo sư, bác sĩ đầu ngành ở bệnh viện lớn; kết quả chiếu chụp, xét nghiệm tại chỗ được chuyển đi chỉ trong tích tắc, để bệnh nhân được nhận chẩn đoán và tư vấn kịp thời. Những phòng khám ấy còn là nơi thực hành cho cán bộ y tế cơ sở, từ kỹ năng xử lý ca bệnh đến kê đơn, tư vấn sức khỏe. Xã cũng hướng tới phát triển phòng khám đông y, nam y, kết hợp tinh hoa y học cổ truyền với hiện đại, đem lại dịch vụ chăm sóc sức khỏe toàn diện.Trong lĩnh vực quản trị, khi khối lượng công việc của chính quyền cơ sở ngày càng tăng, Phượng Dực đã tìm đến công nghệ để “chia lửa” cho cán bộ. Từ ngày 8-9-2025, xã chính thức ra mắt “Trợ lý Phượng Dực” trên Cổng thông tin điện tử - một công cụ trực tuyến thân thiện, giúp người dân tra cứu thủ tục hành chính, lịch tiếp dân, văn bản, sự kiện chỉ bằng một cú chạm. Hệ thống tự động phản hồi nhanh chóng, chính xác, vừa tiết kiệm thời gian cho người dân, vừa giảm tải áp lực cho đội ngũ công chức.

Hành trình xây dựng nông thôn mới gắn với chuyển đổi số ở Phượng Dực không chỉ có những gam màu sáng, mà còn đối diện với nhiều thách thức. Trưởng phòng Kinh tế xã Phượng Dực – ông Nguyễn Tiến Đạt thẳng thắn nhìn nhận, thách thức lớn nhất chính là cơ chế về vốn: “Xã có nhu cầu đầu tư rất lớn cho hạ tầng hiện đại, nhưng nếu không được phân cấp rõ ràng và trao quyền chủ động về nguồn lực, mọi kế hoạch sẽ rất khó khăn. Chúng tôi kiến nghị thành phố sớm ban hành cơ chế cho phép xã được giữ lại và tái đầu tư trực tiếp nguồn thu từ đất. Đây không chỉ là vấn đề vốn, mà còn là động lực để địa phương mạnh dạn quy hoạch, thu hút doanh nghiệp, phát huy nội lực. Khi có cơ chế thông thoáng, chúng tôi tin tưởng Phượng Dực sẽ đủ sức bứt phá, tiến tới mục tiêu nông thôn mới hiện đại vào năm 2030”.Ông Nguyễn Trọng Vĩnh chia sẻ thêm.

Khát vọng số hóa nông thôn

Tại xã Phượng Dực, những thay đổi từ chuyển đổi số gắn với xây dựng nông thôn mới được cảm nhận rõ rệt trong từng nếp sống hằng ngày. Theo đánh giá của PGS.TS Nguyễn Đình Toàn – Đại học Kinh tế Quốc dân, Phượng Dực là một “phòng thí nghiệm thực tế” sinh động cho việc kết hợp lý thuyết kinh tế số với quản trị nông thôn mới.

Theo ông Đỗ Hữu Hưng, Tổng Giám đốc Accesstrade Việt Nam, việc một xã ngoại thành như Phượng Dực biến “livestream bán hàng” thành phong trào quần chúng, được chính quyền hỗ trợ hạ tầng, là minh chứng rõ nhất cho việc chuyển đổi số không chỉ thành công, thu về triệu đô ở các doanh nghiệp, tập đoàn lớn hùng mạnh với đội ngũ chuyên nghiệp, mà ngay ở các làng nghề, từ chủ doanh nghiệp vừa và nhỏ đến các hộ sản xuất đơn thuần đều có thể bứt phá doanh thu nhờ thương mại điện tử. Nếu được nhân rộng, mô hình này sẽ là cú hích giúp hàng chục nghìn làng nghề cả nước bước ra thế giới...

Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi Trường Hà Nội - ông Tạ Văn Tường nhận định, chuyển đổi số ở xã Phượng Dực không chỉ là bước đi của một địa phương, mà còn mở ra gợi ý quan trọng cho kinh tế nông thôn Thủ đô. Phượng Dực, hay nhiều xã khác của Hà Nội, hoàn toàn có thể hình thành các mô hình khởi nghiệp nông thôn, phát triển từ doanh nghiệp nhỏ và vừa của làng nghề, để rồi nuôi dưỡng nên những “người khổng lồ” trong tương lai. Bài học từ kinh tế hương trấn của Trung Quốc cho thấy, khi nông thôn có không gian phát triển, các xí nghiệp nhỏ có thể lớn mạnh, trở thành động lực kinh tế quốc gia. Chuyển đổi số chính là công cụ quan trọng giúp liên kết các lĩnh vực này, nâng cao năng suất, mở rộng thị trường và gia tăng giá trị. Mô hình ở Phượng Dực là minh chứng cho thấy, nếu kiên trì và có chính sách hỗ trợ kịp thời, nông thôn Hà Nội hoàn toàn có thể trở thành nơi khởi nguồn cho những thành công lớn trong tương lai.

Từ thực tiễn ở Phượng Dực cho thấy, công cuộc chuyển đổi số ở nông thôn cần được tiến hành theo lộ trình: Bắt đầu từ phổ rộng, nghĩa là nâng cao nhận thức, hỗ trợ toàn dân làm quen, sử dụng công nghệ số trong đời sống hằng ngày. Khi nền tảng chung đã hình thành, có thể chọn lọc, tập trung nguồn lực vào những nhân tố có tiềm năng để tạo nên sự bứt phá. Đây cũng chính là bài học thực tiễn quan trọng, giúp Hà Nội nhân rộng điển hình tiên tiến, để chuyển đổi số không chỉ là câu chuyện của một xã, một vùng, mà trở thành sức mạnh chung của toàn thành phố.

Làng nghề ở Hà Nội

Thời gian qua, thành phố Hà Nội đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách hỗ trợ các xã, hợp tác xã, doanh nghiệp nhỏ và hộ gia đình tiếp cận công nghệ số ở tất cả các khâu: Sản xuất, chế biến, quảng bá và tiêu thụ sản phẩm.

Theo Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan, xây dựng nông thôn mới ở Hà Nội không chỉ dừng lại ở những tiêu chí quen thuộc như điện, đường, trường, trạm, hay nâng cao thu nhập cho người dân, mà còn gánh vác trọng trách lớn hơn là gìn giữ văn hóa, bảo tồn di sản của từng miền quê. Ông nhấn mạnh: “Với nông thôn mới ở Hà Nội, phải nghĩ lớn, khát vọng lớn ngay từ những việc nhỏ nhất ở địa phương”. Giá trị của nông thôn mới không chỉ thể hiện ở những con số cụ thể như doanh thu, hay lượng hàng hóa bán ra nhờ chuyển đổi số, mà lớn hơn cả là những điều khó đo đếm: Người nông dân được kể câu chuyện của mình, được lan tỏa hồn cốt và giá trị sống của làng quê đến cộng đồng rộng lớn. Đó mới chính là giá trị lớn nhất, làm cho mỗi miền quê trở thành miền di sản, nơi thực sự đáng sống.

Ngọc Đan (Vietnam Business Forum)