Kiến tạo nông thôn mới Điện Biên: Đột phá từ nội lực và bản sắc

Trên vùng đất lịch sử gắn liền với chiến thắng Điện Biên Phủ “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”, hôm nay, Điện Biên đang viết tiếp một trang mới - trang của khát vọng kiến tạo nông thôn mới, phát triển nông nghiệp bền vững và nâng cao đời sống nhân dân. Từ cánh đồng Mường Thanh trù phú đến những bản làng ven biên giới, diện mạo nông thôn Điện Biên đang đổi thay từng ngày, không chỉ bằng những công trình, con số, mà bằng nội lực, bản sắc và ý chí vươn lên của người dân.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lò Văn Cương trao đổi với nông dân tham gia mô hình “Canh tác lúa thông minh, giảm phát thải nhà kính” trên cánh đồng Mường Thanh
 

Bước chuyển biến tích cực

Quán triệt tinh thần Nghị quyết số 26-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương khóa X về nông nghiệp, nông dân, nông thôn và Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, Điện Biên xác định tái cơ cấu nông nghiệp là nhiệm vụ trọng tâm, vừa là động lực, vừa là nền tảng cho phát triển bền vững. Theo đồng chí Lò Văn Cương - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Điện Biên, quá trình chuyển đổi đã được triển khai đồng bộ, hướng đến mục tiêu nâng cao giá trị gia tăng và năng lực cạnh tranh của ngành nông nghiệp. Nếu như trước đây sản xuất chủ yếu chạy theo sản lượng, thì nay tỉnh tập trung vào chất lượng, chế biến sâu, liên kết chuỗi và phát triển bền vững.

Tính đến ngày 20/9/2025, Điện Biên đã hình thành các vùng sản xuất hàng hóa tập trung với ba nhóm trụ cột lớn: (1) Lúa gạo đặc sản Điện Biên, với hơn 31.246 ha gieo cấy, sản lượng trên 59.642 tấn, trong đó nhiều diện tích đã chuyển sang sản xuất hữu cơ, gắn với thương hiệu “Gạo đặc sản Điện Biên”. (2) Cây công nghiệp dài ngày, tiêu biểu như: Cao su 5.018,76 ha, cà phê 8.082,13 ha, mắc ca 11.481,95 ha là những sản phẩm mang tầm chiến lược xuất khẩu. (3) Chăn nuôi và thủy sản lòng hồ phát triển mạnh, đặc biệt là chăn nuôi bò sinh sản, nuôi cá lồng trên các lòng hồ thủy điện, góp phần ổn định sinh kế cho hàng nghìn hộ dân.

Tổng giá trị sản xuất nông, lâm, thủy sản ước 9 tháng đầu năm 2025 đạt 3.239,81 tỷ đồng, minh chứng cho bước chuyển từ “sản xuất tự cung tự cấp” sang “kinh tế nông nghiệp hàng hóa”, gắn với thị trường, công nghệ và chuỗi giá trị. Tỉnh cũng đẩy mạnh chuyển đổi số trong nông nghiệp, ứng dụng công nghệ thông tin để lập bản đồ cây trồng, truy xuất nguồn gốc và cảnh báo khí hậu, giúp nông dân thích ứng linh hoạt với biến đổi thời tiết; từ đó hướng tới một nền nông nghiệp minh bạch, hiện đại, thân thiện với môi trường.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính thưởng thức cà phê Mường Ảng bên hành lang Quốc hội

Nhận thức rõ “muốn đi nhanh hãy đi một mình, muốn đi xa hãy đi cùng nhau”, Điện Biên coi kinh tế tập thể là trụ cột trong tổ chức lại sản xuất. Toàn tỉnh có 335 HTX với nhiều mô hình hoạt động hiệu quả, tiêu biểu như: HTX cà phê Bích Thao (Mường Ảng), HTX gạo nếp Tú Lệ Điện Biên hay HTX Ong mật Điện Biên.

Các HTX không chỉ giúp tập hợp nông dân thành vùng nguyên liệu, hướng dẫn kỹ thuật, tiêu thụ sản phẩm mà còn đóng vai trò “bà đỡ” trong chuyển giao công nghệ, xây dựng thương hiệu và tiếp cận vốn tín dụng. Nhiều HTX mạnh đã tiến tới liên kết 6 nhà (Nhà nước - Nhà nông - Nhà doanh nghiệp - Nhà khoa học - Nhà băng - Nhà phân phối), hình thành chuỗi giá trị bền vững. Dự án liên kết trồng mắc ca giữa doanh nghiệp và HTX tại xã Tuần Giáo, có sự đồng hành của Viện Khoa học Nông lâm nghiệp Tây Bắc, là ví dụ điển hình cho mô hình “hợp tác - cộng sinh - phát triển”.

Bên cạnh đó, chương trình “Mỗi xã một sản phẩm - OCOP” đã và đang khơi dậy nội lực sáng tạo của người dân. Nhiều sản phẩm đặc trưng của Điện Biên như: Gạo Séng Cù, cà phê Mường Ảng, mật ong rừng, mắm cá lòng hồ… không chỉ nâng cao giá trị kinh tế mà còn trở thành biểu tượng văn hóa, lan tỏa tinh thần tự hào và ý thức giữ gìn bản sắc địa phương.

Theo khảo sát thống kê, năm 2024, GRDP bình quân đầu người (giá hiện hành) khu vực nông thôn ước khoảng gần 30 triệu đồng/người/năm, tăng hơn 2 lần so với năm 2015. Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lò Văn Cương khẳng định: Dù khoảng cách giữa nông thôn và đô thị vẫn còn, nhưng xu hướng thu hẹp đang rõ nét. Bởi, tỉnh đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp, như đầu tư hạ tầng thiết yếu, đặc biệt là giao thông nông thôn, điện, nước sạch, trường học; hỗ trợ đào tạo nghề, đa dạng hóa sinh kế, thu hút doanh nghiệp về đầu tư tại nông thôn. Cùng với đó, các chính sách tín dụng ưu đãi và hỗ trợ sản xuất theo chuỗi giá trị giúp nông dân “thoát nghèo bền vững”, từng bước làm chủ thị trường.

Nhờ sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, hết tháng 6/2025, toàn tỉnh đã có 26/115 xã đạt chuẩn NTM (chiếm 22,6%); 5 xã đạt chuẩn NTM nâng cao; 2 xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu; trong đó nhiều xã vùng sâu, vùng xa đã trở thành điểm sáng trong xây dựng hạ tầng, phát triển sinh kế và bảo tồn văn hóa truyền thống. Những kết quả đó không chỉ thể hiện tinh thần “Nhà nước và nhân dân cùng làm” mà còn phản ánh đúng phương châm “lấy dân làm gốc” - cội nguồn của mọi thành công.

Phó Bí thư Tỉnh ủy Trần Tiến Dũng kiểm tra mô hình trồng cây mắc ca tại Pàng Dề B, xã Sáng Nhè (ngày 10/8/2025)

Kiến tạo lòng dân - đột phá chiến lược cho tương lai vùng cao

Với hơn 80% dân số là đồng bào dân tộc thiểu số, Điện Biên xác định công tác dân tộc, tôn giáo là yếu tố chiến lược, đảm bảo ổn định chính trị - xã hội và phát triển bền vững. Thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2025, tính đến hết tháng 4/2025, tỉnh Điện Biên đã huy động 4.510,168 tỷ đồng, ưu tiên đầu tư hạ tầng thiết yếu - đường giao thông, trường học, trạm y tế, cấp nước sinh hoạt; đồng thời, hỗ trợ sinh kế, tạo việc làm và xây dựng cộng đồng dân cư tự chủ.

Theo đồng chí Lò Văn Cương, các chính sách này không chỉ giúp giảm nghèo bền vững, mà quan trọng hơn là củng cố niềm tin của đồng bào vào Đảng và Nhà nước. Mối quan hệ giữa chính quyền - tôn giáo - nhân dân ngày càng bền chặt, tạo “thế trận lòng dân” vững chắc nơi biên cương Tổ quốc.

Hướng đến giai đoạn 2025-2030, Điện Biên xác định ba đột phá chiến lược. Đó là, phát triển hạ tầng giao thông kết nối vùng lõi với trung tâm và các tuyến biên giới. Hai là, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, nhất là giáo dục dân tộc và y tế cơ sở. Ba là, phát triển sinh kế bền vững gắn với bản sắc văn hóa, đưa du lịch cộng đồng trở thành động lực mới cho nông thôn miền núi.

Ban chỉ đạo Chương trình xây dựng Nông thôn mới tỉnh Điện Biên họp công nhận xã đạt chuẩn

Như đồng chí Lò Văn Cương khẳng định: “Mỗi bản làng sẽ là một điểm đến, mỗi người dân là một chủ thể kiến tạo tương lai của chính mình.” Đó cũng là tinh thần xuyên suốt của Chương trình xây dựng nông thôn mới, không chỉ kiến tạo vật chất, mà còn vun đắp con người, văn hóa và niềm tin.

Kiến tạo nông thôn mới ở Điện Biên không chỉ là câu chuyện của những con số tăng trưởng, mà là hành trình “đánh thức nội lực” và “giữ gìn bản sắc”. Đó là sự hòa quyện giữa ý chí chính trị của Đảng, tầm nhìn của chính quyền và khát vọng vươn lên của nhân dân. Trên con đường phát triển, Điện Biên đang thực hiện đúng tinh thần Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng: “Phát triển nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh” - để mỗi bản làng không chỉ sáng đèn, no ấm, mà còn sáng lên niềm tin, niềm tự hào về một Điện Biên đổi mới, vững vàng nơi phên giậu Tổ quốc.

Hà Thành (Vietnam Business Forum)