Sơn La là tỉnh miền núi nằm ở phía Tây Bắc Việt Nam, có 274,065km đường địa giới hành chính trùng với đường biên giới quốc gia, tiếp giáp tỉnh Houaphanh và tỉnh Luang Prabang của Lào. Không chỉ gần gũi về mặt địa lý, tỉnh Sơn La còn có nhiều nét tương đồng về điều kiện tự nhiên, xã hội với các tỉnh của nước bạn, đây là điều kiện thuận lợi để hai bên tăng cường quan hệ hữu nghị, hợp tác toàn diện. Hiện nay, tỉnh Sơn La có quan hệ hợp tác toàn diện với 9 tỉnh của Lào gồm: Houaphanh, Luang Prabang, Bokeo, Oudomxay, Phongsaly, Luang Namtha, Xayabury, Xiangkhouang, Xaisomboun.
Lễ ký kết hợp tác toàn diện giữa tỉnh Sơn La và tỉnh Oudomxay (tháng 11/2019)
Tạo dựng từ quá khứ…
Ngay từ lúc cách mạng Lào còn khó khăn, một số bản thuộc khu vực biên giới của Sơn La đã là nơi trực tiếp giúp đỡ và che chở cho cán bộ Lào hoạt động, nhiều đồng chí cán bộ Trung ương và Chính phủ Lào hoạt động ở vùng biên giới giáp ranh tỉnh Sơn La, trong đó có đồng chí Kaysone Phomvihane - vị lãnh tụ kính yêu của nhân dân các bộ tộc Lào, đã từng hoạt động và làm việc tại bản Lao Khô, xã Phiêng Khoài, huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La trong những năm 1948 - 1951. Đã có nhiều thế hệ cán bộ, chiến sĩ là con em các dân tộc Sơn La cùng kề vai sát cánh với các chiến sĩ Pathet Lào và nhân dân các dân tộc Lào chiến đấu anh dũng, không ngại hy sinh gian khổ để giành độc lập, tự do cho Tổ quốc.
Trong cuộc kháng chiến chống đế quốc Mỹ, dưới sự chỉ đạo của Trung ương Đảng Lao động Việt Nam, tỉnh Sơn La đã sớm thiết lập quan hệ hợp tác với các tỉnh bạn Lào, cụ thể:
Giai đoạn 1967 - 1983: Thực hiện nhiệm vụ của Trung ương giao, từ năm 1967 tỉnh Sơn La đã thành lập bộ phận theo dõi công tác C - trực thuộc Văn phòng UBND tỉnh. Đến năm 1969, Ban miền Tây tỉnh Sơn La được thành lập (sau này đổi thành Ban công tác C - kiêm Ngoại vụ). Tháng 11/1969, tại căn cứ địa cách mạng Lào ở Viengxay (tỉnh Houaphanh), Đoàn đại biểu cấp cao tỉnh Sơn La và Đoàn đại biểu cấp cao tỉnh Houaphanh đã ký văn bản hợp tác đầu tiên với tỉnh Houaphanh. Sau khi hai nước Việt Nam, Lào giành được độc lập, mối quan hệ gắn bó được nâng lên một tầm cao mới. Ngày 18/7/1977, Việt Nam và Lào ký Hiệp ước Hữu nghị và hợp tác thống nhất việc hoạch định biên giới giữa hai quốc gia; Hiệp định về Việt Nam viện trợ không hoàn lại (1977-1980). Đó chính là cơ sở thuận lợi để mở ra thời kỳ phát triển mới cho quan hệ hợp tác hữu nghị giữa tỉnh Sơn La với các tỉnh của Lào.
Trong 7 năm 1976 - 1982, tỉnh Sơn La tập trung huy động nhân lực phục vụ công tác phân giới, cắm mốc; hàng ngàn lượt cán bộ, chiến sĩ biên phòng từ biên giới đến nội địa và cán bộ, công nhân, viên chức, nhân dân trong tỉnh đã tham gia phục vụ trong quá trình khảo sát, phân giới, cắm mốc. Chấp hành Chỉ thị 35 của Bộ Tư lệnh Công an nhân dân vũ trang và theo yêu cầu của Lào, tháng 10/1978, Công an nhân dân vũ trang Sơn La đã tổ chức các đội công tác chi viện cho các xã ngoại biên trấn áp bọn phản cách mạng, phối hợp với Lào chống gián điệp, biệt kích, chống bạo loạn. Ngày 15/11/1978, hai đoàn đại biểu quân sự và an ninh hai tỉnh Sơn La, Houaphanh tiến hành hội đàm và ký kết tại Xam Neua văn bản hiệp đồng chiến đấu và bảo vệ an ninh giữa lực lượng vũ trang hai tỉnh. Trong một thời gian khá dài, các đội công tác chi viện của Công an nhân dân vũ trang Sơn La đã góp phần tích cực giúp Lào tiến hành thắng lợi cuộc vận động chính trị, trấn áp lực lượng phản cách mạng, củng cố địa bàn biên giới sau chiến tranh; tham mưu giúp chính quyền địa phương của Lào quản chế tù binh ở các trại giam và quản lý một lực lượng khá đông tù binh làm đường giao thông trên tuyến đường Chiềng Khương - Xiengkhor.
Giai đoạn 1984 - 1989: Năm 1984, tỉnh Sơn La được Trung ương giao nhiệm vụ kết nghĩa và hợp tác giúp đỡ tỉnh Bokeo. Tháng 8/1984, đoàn công tác đầu tiên của tỉnh Sơn La sang khảo sát tại tỉnh Bokeo để chuẩn bị ký kết hợp tác giữa hai tỉnh; tháng 8/1985, Đoàn đại biểu cấp cao tỉnh Sơn La đã thăm, làm việc và ký kết văn bản hợp tác đầu tiên giữa hai bên tại tỉnh Bokeo. Nhiệm vụ chủ yếu là giúp tỉnh bạn xây dựng chính quyền cơ sở; đào tạo cán bộ; giúp tỉnh bạn xây dựng một số công trình kết cấu hạ tầng, hợp tác về kinh tế. Từ năm 1986 đến 1989, Sơn La đã phối hợp với Bokeo giải quyết tốt vấn đề an ninh - quốc phòng. Trên cơ sở đó, tỉnh Bokeo từng bước củng cố được tổ chức Đảng, chính quyền, các đoàn thể quần chúng của địa phương nhằm tạo được thực lực quản lý toàn diện về chính trị - xã hội, an ninh - quốc phòng, sản xuất và đời sống của nhân dân tỉnh.
Đoàn đại biểu cấp cao tỉnh Sơn La thăm và làm việc tại tỉnh Luang Prabang
Giai đoạn 1990 - 1999: Trong giai đoạn đầu những năm 1990, sự kiện sụp đổ của mô hình xã hội chủ nghĩa ở Đông Âu và Liên Xô đã gây ảnh hưởng sâu rộng đến tình hình kinh tế, chính trị, xã hội ở cả hai nước Việt Nam và Lào, tác động mạnh mẽ đến hoạt động hợp tác giữa tỉnh Sơn La với các tỉnh Bắc Lào, làm cho hoạt động này có phần lắng xuống. Hoạt động hợp tác của tỉnh Sơn La với tỉnh Houaphanh trong thời gian này chủ yếu liên quan đến công tác quốc phòng, an ninh trên cơ sở triển khai nội dung Hiệp định Quy chế biên giới quốc gia Việt Nam - Lào được hai Chính phủ ký kết ngày 01/3/1990.
Đến năm 1994, các hoạt động đối ngoại của tỉnh Sơn La và các tỉnh nước bạn Lào tiếp tục được triển khai, khởi đầu bằng chuyến thăm, làm việc tại tỉnh Houaphanh của Đoàn đại biểu tỉnh Sơn La. Trong chuyến thăm này, hai đoàn đại biểu của hai tỉnh đã ký kết “Văn bản thoả thuận những nguyên tắc chung về hợp tác kinh tế, xã hội, an ninh quốc phòng trong năm 1994 và những năm tiếp theo”.
... Mở lối tới tương lai
Phương hướng, mục tiêu, nhiệm vụ giai đoạn 2005 - 2010 của Đại hội Đại biểu Đảng bộ tỉnh Sơn La lần thứ XII (tháng 11/2005) đã nêu rõ: "Mở rộng quan hệ và chủ động hội nhập kinh tế quốc tế đảm bảo giữ vững ổn định chính trị và phát triển kinh tế, xã hội; tăng cường quan hệ hợp tác hữu nghị đặc biệt, toàn diện với các tỉnh Bắc Lào, nhất là với tỉnh Houaphanh và Luang Prabang; chủ động phối hợp chặt chẽ với các tỉnh bạn, phòng ngừa và đấu tranh chống mọi âm mưu hoạt động phá hoại, chia rẽ tình đoàn kết đặc biệt hai nước Việt - Lào. Xây dựng biên giới hoà bình, hữu nghị, hợp tác, phục vụ tốt nhiệm vụ Tổ quốc".
Giai đoạn 2011 - 2022: Là giai đoạn quan hệ hợp tác giữa tỉnh Sơn La và các tỉnh của Lào đi vào chiều sâu. Mặc dù chịu những tác động nhất định từ cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới năm 2008, nhưng tỉnh Sơn La và các tỉnh bạn Lào vẫn nỗ lực duy trì thực hiện các nội dung hợp tác đã ký kết giữa hai bên. Dù còn những khó khăn nhưng bằng tình cảm đặc biệt, tỉnh Sơn La đã hỗ trợ xây dựng 20 công trình trường lớp học, sửa chữa trụ sở làm việc, hội trường... của một số tỉnh Bắc Lào. Các công trình đã hoàn thành và đưa vào sử dụng, là món quà ý nghĩa, sự sẻ chia chân thành của nhân dân Sơn La chung tay giúp các tỉnh bạn Lào phát triển kinh tế - xã hội. Bên cạnh đó, tỉnh Sơn La đã thực hiện Chương trình hỗ trợ phát triển trồng cây ăn quả, trồng cỏ và chăn nuôi bò thịt tại tỉnh Oudomxay; Dự án hỗ trợ, hướng dẫn kỹ thuật chăm sóc vườn cây theo chương trình hỗ trợ mô hình trồng vườn giống cây ăn quả tại Trung tâm Khuyến nông Pung Lat, huyện Pha Oudom, tỉnh Bokeo; đã chỉ đạo các ngành, đơn vị tạo điều kiện cho nhân dân và doanh nghiệp của hai nước hợp tác phát triển hoạt động thương mại. Từ năm 2015 đến 2019, giá trị hàng hóa xuất - nhập khẩu qua các cửa khẩu biên giới trên địa bàn tỉnh với nước bạn Lào đạt hơn 9 triệu USD; giá trị hàng hóa mà cư dân biên giới mua bán, trao đổi đạt mức trung bình 1,5 triệu USD/năm.
Tỉnh Sơn La và các tỉnh của Lào cũng tăng cường hợp tác, trao đổi, học tập kinh nghiệm trong công tác quản lý nhà nước và tổ chức nhiều hoạt động giao lưu văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao; cử các đoàn nghệ thuật, thể thao sang biểu diễn giao lưu, thi đấu giao hữu với nhiều hình thức phong phú. Đặc biệt, năm 2017, tỉnh Sơn La được Trung ương giao đăng cai tổ chức các hoạt động “Năm Đoàn kết hữu nghị Việt Nam - Lào 2017”, chào mừng Kỷ niệm 55 năm Ngày thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam - Lào (05/9/1962 - 05/9/2017) và 40 năm Ngày ký Hiệp ước Hữu nghị và Hợp tác Việt Nam - Lào (18/7/1977 - 18/7/2017). Các hoạt động bao gồm: Phối hợp với Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức Ngày hội văn hóa, thể thao và du lịch vùng biên giới Việt Nam - Lào; tổ chức Lễ khánh thành Khu di tích lịch sử cách mạng Việt Nam - Lào tại bản Lao Khô I, xã Phiêng Khoài (Yên Châu); Hội thảo về kinh nghiệm hoạt động của HĐND các cấp của các tỉnh Việt Nam có đường biên giới với nước bạn Lào do Ủy ban Đối ngoại Quốc hội tổ chức và Hội thảo cấp tỉnh với các tỉnh của Lào về hợp tác đào tạo, công tác phối hợp giữa lực lượng vũ trang,... với sự tham dự của lãnh đạo cấp cao của Đảng, Nhà nước Việt Nam - Lào và 14 tỉnh của Lào.
Đoàn đại biểu cấp cao tỉnh Sơn La trong chuyến thăm và làm việc tại tỉnh Houaphanh đã có cuộc gặp thân mật với phía Lào
Bên cạnh đó, hoạt động hợp tác trong lĩnh vực giáo dục, y tế tiếp tục được đẩy mạnh, đạt kết quả tích cực. Tỉnh Sơn La luôn tạo điều kiện thuận lợi để nhân dân của nước bạn Lào được khám, chữa bệnh tại các bệnh viện tuyến huyện, phòng khám khu vực, trạm y tế khu vực biên giới; đồng thời, duy trì trao đổi, chia sẻ thông tin về tình hình dịch bệnh. Đặc biệt, năm 2021 trong thời gian cao điểm phòng, chống dịch Covid-19, tỉnh Sơn La đã trao tặng 18 máy thở Vsmart model VFS-410, 135.000 khẩu trang y tế, 45.000 khẩu trang vải và 9.000 chai dung dịch sát khuẩn tay, tổng giá trị gần 2,8 tỷ đồng cho 9 tỉnh của Lào có quan hệ hợp tác và chỉ đạo các sở, ngành, các huyện giáp ranh, các huyện kết nghĩa, hỗ trợ các địa phương, các ngành của nước bạn Lào trong phòng, chống dịch Covid-19. Tỉnh Houaphanh đại diện làm đầu mối tiếp nhận, sau đó chuyển giao cho 8 tỉnh của Lào. Lễ trao tặng được tổ chức nhanh gọn, đúng nghi thức ngoại giao và đảm bảo các quy định phòng, chống dịch Covid-19. Đồng thời, tỉnh Sơn La cũng đã nhận được sự quan tâm, hỗ trợ của các tỉnh bạn Lào trong công tác phòng, chống dịch Covid-19 với số tiền trị giá 1,1 tỷ đồng.
Về lĩnh vực giáo dục và đào tạo, tỉnh Sơn La đã tiếp nhận và đào tạo nguồn nhân lực cho các tỉnh bạn Lào từ năm 1969. Đến nay, trên địa bàn tỉnh Sơn La có 813 lưu học sinh Lào đang được đào tạo trình độ trung cấp, cao đẳng, đại học. Ngoài ra, từ năm 2015, tỉnh đã đào tạo, bồi dưỡng tiếng Việt trong vòng 9 tháng cho 589 cán bộ đảng, chính quyền, đoàn thể và lực lượng vũ trang thuộc 9 tỉnh bạn Lào. Trước đó, từ năm 2001 đến 2015, các tỉnh bạn Lào đã tiếp nhận, đào tạo 49 cán bộ, học sinh, sinh viên Sơn La sang học tập tại các trường đại học của Lào; các lưu học sinh của tỉnh sau khi tốt nghiệp về công tác tại tỉnh đã phát huy tốt chuyên ngành được đào tạo vào công tác chuyên môn.
Cùng với đó, tỉnh Sơn La đã chỉ đạo các cơ quan, lực lượng vũ trang, đơn vị tăng cường phối hợp với lực lượng vũ trang các tỉnh của Lào trong công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về bảo đảm an ninh trật tự, lĩnh vực xuất, nhập cảnh, di cư tự do. Thường xuyên duy trì trao đổi thông tin về tình hình các vụ việc liên quan đến quốc phòng, an ninh, duy trì chế độ giao ban định kỳ và đột xuất, thông tin tình hình có liên quan đến nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới giữa hai nước với lực lượng công an 9 tỉnh của Lào.
Có thể khẳng định rằng, những dấu ấn hợp tác toàn diện giữa Sơn La với 9 tỉnh của Lào đã góp phần tích cực trong việc vun đắp và tô thắm thêm mối quan hệ, tình đoàn kết hữu nghị đặc biệt Việt Nam - Lào.
Nguồn Vietnam Business Forum
từ ngày 18 – 19/12/2025
VCCI
English
