Tăng cường ứng dụng tiến bộ khoa học và công nghệ gắn với đổi mới sáng tạo

Những năm qua, các nhiệm vụ khoa học và công nghệ (KH&CN) tỉnh Bắc Kạn đã bám sát nhiệm vụ kinh tế, chính trị, giải quyết kịp thời các vấn đề bức thiết của địa phương. Nhiều kết quả nghiên cứu, ứng dụng KH&CN tạo động lực và là cơ sở cho việc định hướng phát triển, chuyển dịch cơ cấu kinh tế, phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn; từng bước khai thác hiệu quả tiềm năng, lợi thế trong sản xuất và đời sống. Ông Nguyễn Đình Điệp - Giám đốc Sở KH&CN tỉnh đã có chia sẻ với phóng viên xung quanh vấn đề này.

Ông Nguyễn Đăng Bình, Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Kạn tặng Bằng khen cho các cá nhân có thành tích xuất sắc trong công tác KH&CN trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn giai đoạn 2015 - 2023

Ông có thể chia sẻ những kết quả nổi bật của ngành KH&CN thời gian qua?

Ngành KH&CN tiếp tục tham mưu hoàn thiện các cơ chế, chính sách đối với lĩnh vực hoạt động. Cụ thể: Đã dự thảo 02 chương trình hành động của Tỉnh ủy, gồm: Dự thảo Chương trình hành động của Ban Thường vụ Tỉnh ủy thực hiện Nghị quyết số 45-NQ/TW về đội ngũ trí thức trong tình hình mới; dự thảo Chương trình hành động số 24/CTr-TU ngày 11/9/2023 thực hiện Nghị quyết số 36-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển và ứng dụng công nghệ sinh học phục vụ phát triển bền vững đất nước trong tình hình mới. Tham mưu ban hành một số văn bản quy phạm pháp luật: Nghị quyết số 04/2024/NQ-HĐND ngày 28/3/2024 của HĐND tỉnh Quy định định mức lập dự toán đối với nhiệm vụ KH&CN có sử dụng ngân sách nhà nước trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn; Quyết định số 35/2023/QĐ-UBND ngày 22/12/2023 của UBND tỉnh Bắc Kạn ban hành Quy chế phối hợp quản lý nhà nước về quản lý công nghệ trên địa bàn.

Chỉ số cải cách hành chính năm 2023 của Sở xếp loại Tốt, đứng thứ 05/19 sở, ngành. Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp sở đứng thứ 3 của tỉnh. Công tác tổ chức, bộ máy có nhiều đổi mới, hoạt động hiệu quả. Về tổ chức KH&CN: Cấp giấy chứng nhận sửa đổi tên, người đứng đầu, lĩnh vực hoạt động đối với 01 tổ chức (Trung tâm KH&CN và Đổi mới sáng tạo). Tiếp tục theo dõi hoạt động các tổ chức KH&CN trên địa bàn. 

Đối với hoạt động Hội đồng KH&CN tỉnh: Báo cáo kết quả hoạt động Hội đồng KH&CN năm 2023, phương hướng nhiệm vụ năm 2024; xây dựng Kế hoạch hoạt động của Hội đồng năm 2024; tổ chức làm việc với các đơn vị, địa phương về kết quả thực hiện Chỉ thị số 24 và khoa học công nghệ cơ sở. Tổ chức cho thành viên Hội đồng làm việc tại 08 huyện, thành phố và 02 sở, ngành về KH&CN cơ sở và hoàn thiện các thông báo, báo cáo kết quả làm việc.

Công tác ứng dụng, nhân rộng: Hoàn thành tổng hợp, báo cáo việc quản lý và ứng dụng các đề tài, dự án triển khai từ năm 2017 đến nay phục vụ Đoàn giám sát của HĐND tỉnh. Tổ chức bàn giao các đề tài, dự án nghiệm thu năm 2023 - 2024 đã hoàn thiện hồ sơ cho các tổ chức đặt hàng, tổ chức ứng dụng để duy trì, nhân rộng.

Công tác quản lý tiêu chuẩn đo lường và chất lượng: Tiếp tục thực hiện Đề án “Áp dụng và quản lý hệ thống truy xuất nguồn gốc theo Quyết định số 100/QĐ-TTg ngày 19/01/2019 của Thủ tướng Chính phủ” tại Quyết định số 1633/QĐ-UBND ngày 9/9/2020 của UBND tỉnh. Trong năm, đã hỗ trợ cho 14 tổ chức cá nhân (đạt 117% kế hoạch) cập nhật dữ liệu phù hợp các tiêu chuẩn Việt Nam về truy xuất nguồn gốc (xây dựng áp dụng và quản lý hệ thống truy xuất nguồn gốc). Cụ thể: Hỗ trợ cho 140.000 mã QR Code và 28.000 tem QR Code cho 14 cơ sở.

Công tác thông tin tuyên truyền được thực hiện bằng nhiều hình thức, nội dung phong phú. Duy trì hoạt động trang website Sở KH&CN, thường xuyên cập nhật tin, bài, ảnh cho trang website nhằm tuyên truyền các chủ trương, chính sách pháp luật của Đảng, Nhà nước. Cung cấp tin, bài viết cho Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy để đăng trên Bản tin xây dựng Đảng. Phối hợp với Đài Phát thanh và Truyền hình Bắc Kạn xây dựng 26/48 số tuyên truyền về công tác KH&CN trên sóng phát thanh và truyền hình.

Sở hữu trí tuệ, hoạt động sáng kiến, khởi nghiệp đổi mới sáng tạo (ĐMST) đạt được một số kết quả, cụ thể: Đã thực hiện bảo hộ 09 sản phẩm mang chỉ dẫn địa lý, nhãn hiệu tập thể; Báo cáo UBND tỉnh kết quả Chỉ số ĐMST (PII) tỉnh Bắc Kạn năm 2023; trình UBND tỉnh dự thảo Kế hoạch cải thiện và nâng cao Chỉ số ĐMST năm 2024 và các năm tiếp theo.

Hoạt động ứng dụng, dịch vụ, chuyển giao KH&CN đạt và vượt kế hoạch đề ra. Trong sản xuất nấm: Sản xuất được 180kg giống nấm cung ứng cho các hộ nuôi trồng nấm, chăm sóc 2.000 bịch nấm sò thương phẩm; duy trì các bịch cây nuôi cấy mô, chăm sóc vườn hoa lan. Trồng dưa lưới vụ xuân hè năm 2024 (110 gốc). Duy trì, mở rộng mô hình nấm Linh Chi, Vân Chi. Duy trì và phát triển chế phẩm sinh học để ứng dụng vào sản xuất và đời sống năm 2024. Làm tốt công tác kiểm định tiểu chuẩn đo lường chất lượng,…

Thu dịch vụ KH&CN năm 2023 đạt 167,4% (586,0/350,0 triệu đồng). 6 tháng đầu năm 2024, đạt 240 triệu đồng, đạt 53,4% kế hoạch, dự kiến hết năm thu vượt chỉ tiêu được giao. 

Các nhiệm vụ KH&CN đã bám sát thực tế, phục vụ thiết thực cho sản xuất và đời sống như thế nào, thưa ông?

Thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XII, nhiệm kỳ 2020 - 2025, ngành đã tham mưu UBND tỉnh triển khai đồng bộ các giải pháp, đạt được một số thành tựu quan trọng. Các nhiệm vụ được triển khai đã bám sát định hướng phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, giải quyết kịp thời các vấn đề cấp thiết. Nhiều kết quả nghiên cứu ứng dụng đã tạo động lực và là cơ sở cho việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế, từng bước khai thác có hiệu quả tiềm năng, lợi thế của địa phương (trên 60% nhiệm vụ).

Năm 2024, Sở KH&CN tham mưu quản lý 35 đề tài, dự án (28 nhiệm vụ chuyển tiếp; 07 nhiệm vụ triển khai mới năm 2024), trong đó có 30 đề tài, dự án cấp tỉnh, 05 đề tài, dự án cấp quốc gia. Các nhiệm vụ triển khai đúng tiến độ, đảm bảo chất lượng. Trong quá trình thực hiện, kịp thời xử lý những phát sinh. Một số kết quả đã góp phần nâng cao thu nhập cho người dân, phát triển kinh tế - xã hội.

Trong đó, tập trung phát triển một số cây trồng đặc sản, bước đầu hình thành một số vùng sản xuất hàng hóa tập trung: Cây chè Shan tuyết tại huyện Chợ Đồn, Chợ Mới, hiện nay đã chế biến được các sản phẩm như hồng trà, bạch trà, trà móc câu được thị trường ưa chuộng; diện tích cây bí xanh thơm tại huyện Ba Bể tăng dần qua các năm và đồng bộ sử dụng giống đã phục tráng, đến năm 2022 đạt trên 200ha. Ngoài ra, cây dẻ ván tại huyện Ngân Sơn bước đầu khẳng định được hiệu quả, huyện đã chỉ đạo nhân rộng diện tích,… Thử nghiệm một số chè trung du giống mới phù hợp, cho chất lượng tốt; từ mô hình thử nghiệm 03ha cây Lê VH6 đến nay đã mở rộng diện tích trên 20ha tại huyện Ngân Sơn; mô hình thử nghiệm bưởi Diễn tại huyện Chợ Mới; phục tráng, tuyển chọn một số giống bản địa: Lúa nếp Tài tại huyện Ba Bể, lúa nếp Khẩu nua Pái huyện Chợ Đồn, trám đen huyện Chợ Mới, cây đào toáng tại huyện Chợ Đồn,… Ứng dụng KH&CN để sản xuất và chế biến các sản phẩm về nấm dược liệu (nấm Vân chi, Linh chi), các sản phẩm từ chuối (rượu chuối, rấm chuối, chuối sấy dẻo).

Sản phẩm miến dong của tỉnh Bắc Kạn đã được Cục Sở hữu trí tuệ - Bộ Khoa học và Công nghệ cấp chỉ dẫn địa lý 

Với những kết quả đã đạt được, ngành KH&CN cần làm gì trong giai đoạn tiếp theo?

Văn kiện Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XII, nhiệm kỳ 2020 - 2025 tiếp tục khẳng định vai trò quan trọng của KH&CN, là “đòn bẩy” phát triển kinh tế - xã hội, trong đó xác định nhiệm vụ trọng tâm trong giai đoạn là: “Đẩy mạnh nghiên cứu, ứng dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật tiên tiến vào thực tiễn sản xuất nhằm nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm”. Tỉnh có lợi thế về nguồn tài nguyên đất đai, khí hậu, nguồn gen thực vật phong phú để phát triển nền nông nghiệp sinh thái, tạo ra các sản phẩm phục vụ tiêu dùng và xuất khẩu; được thiên nhiên ban tặng nhiều danh lam thắng cảnh để phát triển ngành Du lịch. Do đó, ngành xác định việc tăng cường ứng dụng KH&CN gắn với ĐMST là nhiệm vụ quan trọng, tập trung vào hướng đi chủ yếu:

Thứ nhất, ứng dụng KH&CN nâng cao chất lượng các sản phẩm nông, lâm nghiệp tiềm năng, tạo thành vùng nguyên liệu đạt tiêu chuẩn cung cấp cho lĩnh vực công nghiệp chế biến, ưu tiên những sản phẩm phục vụ phát triển du lịch.

Thứ hai, đồng hành, hỗ trợ doanh nghiệp ĐMST, nâng cao chất lượng sản phẩm hàng hóa; hỗ trợ xác lập sở hữu trí tuệ, xây dựng nhãn mác, đăng ký mã số mã vạch, truy xuất nguồn gốc để nâng cao năng lực cạnh tranh, hướng đến xuất khẩu.

Thứ ba, tập trung nghiên cứu, chuyển giao công nghệ chế biến tạo sản phẩm theo chuỗi giá trị, tăng sức cạnh tranh, mang lại hiệu quả kinh tế cho doanh nghiệp, người dân.

Thứ tư, cải thiện và nâng cao Chỉ số ĐMST địa phương (PII) năm 2024 và các năm tiếp theo.

Thứ năm, tham mưu thực hiện công tác quản lý, sử dụng phát huy hiệu quả, giá trị các sản phẩm đã được bảo hộ chỉ dẫn địa lý, nhãn hiệu tập thể.

Trân trọng cảm ơn ông!

Duy Bình (Vietnam Business Forum)