Chuyển đổi số trong các cơ sở giáo dục nghề nghiệp ở Yên Bái: Thực trạng và giải pháp

Chuyển đổi số (CĐS) là một trong những giải pháp quan trọng để nâng cao hiệu quả công tác quản lý, chất lượng đào tạo đối với cơ sở giáo dục nghề nghiệp (GDNN). Đây là cơ hội nhưng cũng là thách thức cần có các giải pháp phù hợp trong tiến trình CĐS, nhất là đối với các cơ sở GDNN trên địa bàn tỉnh Yên Bái nói riêng.

Trong những năm qua, các cơ sở GDNN ở Yên Bái luôn chú trọng, tăng cường chuyển đổi số trong quản lý và đào tạo

Sau 03 năm triển khai thực hiện Nghị quyết số 51-NQ/TU ngày 22/7/2021 của Tỉnh ủy Yên Bái về CĐS tỉnh Yên Bái giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030, với cách làm bài bản, khoa học, sáng tạo, hiệu quả, tỉnh đã đạt nhiều kết quả tích cực, có mặt nổi trội. Trong đó, Yên Bái đã rất khẩn trương quán triệt, cụ thể hóa, thể chế hóa và ban hành đồng bộ các chương trình, kế hoạch, cơ chế, chính sách hỗ trợ thực hiện CĐS trên địa bàn tỉnh, tạo ra đường hướng và xác định lộ trình CĐS rõ ràng, hiệu quả, khả thi cho từng năm và cả giai đoạn đến năm 2030.

Với chủ đề CĐS Quốc gia năm 2024 là "Phát triển kinh tế số với 04 trụ cột: công nghiệp công nghệ thông tin, số hóa các ngành kinh tế, quản trị số, dữ liệu số - động lực quan trọng cho phát triển kinh tế - xã hội nhanh và bền vững”, đây là cơ sở quan trọng cho các cơ sở GDNN của tỉnh Yên Bái có thể tận dụng thời cơ để bức phá.

Các cơ sở GDNN trên địa bàn tỉnh Yên Bái gồm: 03 trường cao đẳng, 03 trường trung cấp và các trung tâm GDNN. Trong những năm qua, các cơ sở đã đào tạo nghề cho hàng trăm ngàn lao động góp phần đáp ứng cung ứng nguồn nhân lực có tay nghề cho các doanh nghiệp trong và ngoài tỉnh. Tuy nhiên công tác CĐS còn gặp rất nhiều khó khăn và thách thức, đó là:

Nhận thức ở một bộ phận cán bộ, giáo viên kể cả cán bộ quản lý chưa nhận thức được tầm quan trọng của công tác CĐS, chưa thích nghi kịp với công nghệ mới, chưa sẵn sàng cho hoạt động giảng dạy, nghiên cứu, kết nối, ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động nghiên cứu và giảng dạy. Một bộ phận học sinh, sinh viên đã quen với phương thức đào tạo truyền thống, không muốn thay đổi theo các phương thức đào tạo mới.

Về nhân lực cho CĐS đòi hỏi cán bộ, giáo viên phải trang bị cho mình những kỹ năng mới để tổ chức hoạt động giảng dạy nhưng hiện nay còn nhiều hạn chế về trình độ. Đối với người học cần nâng cao tính chủ động, sáng tạo và hứng thú học tập đây cũng là thách thức cho các cơ sở GDNN.

Việc phát triển công nghệ mới trong đào tạo và quản lý còn chưa được quan tâm đầu tư trong các cơ sở GDNN. Công tác số hóa đòi hỏi phải có thời gian, công sức bởi số hồ sơ, tài liệu, chương trình, giáo trình, giáo án… dạng giấy có khối lượng quá nhiều nếu không có kế hoạch, kinh phí thì khó triển khai đồng bộ theo yêu cầu.

Một khó khăn đối hầu hết các cơ sở giáo dục nghề nghiệp đó là hạ tầng công nghệ cho CĐS như máy tính, mạng kết nối internet, các ứng dụng hỗ trợ dạy học, nguồn học liệu mở, hệ thống phần mềm hỗ trợ kiểm tra, đánh giá. Trong điều kiện đầu tư thiếu tính đồng bộ như hiện nay tại các cơ sở giáo dục nghề nghiệp thì việc có được một hạ tầng số đảm bảo cho việc chuyển đổi cũng sẽ là một thách thức không nhỏ.

Tuy nhiên với sự phát triển nhanh chóng của công nghệ dự kiến trong 10-15 năm tới, rất nhiều công việc hiện tại sẽ thay đổi do tác động của công nghệ thông tin, robot, tự động hóa và trí tuệ nhân tạo, nhiều ngành nghề mới xuất hiện, đặc biệt là các ngành nghề phục vụ cho kinh tế xanh, kinh tế số do vậy chuyển đổi số trong các cơ sở giáo dục nghề nghiệp là xu thế tất yếu phải thực hiện do những lợi ích của nó mang lại so với giáo dục truyền thống đó là:

CĐS mang lại lợi ích, động lực để thay đổi về nội dung, cách thức dạy và học. Điều rõ ràng là việc chuyển đổi số sẽ làm thay đổi về cơ bản và toàn diện các phương pháp dạy và học, trong lĩnh vực GDNN, nơi mà yếu tố học lý thuyết, kỹ năng lại gắn kết chặt chẽ với việc thực hành việc rút ngắn khoảng cách sẽ giúp giảm chi phí tăng năng suất lao động. Việc số hóa các học liệu, tài liệu đã tạo nên hình thức học liệu điện tử gồm: sách điện tử, bài giảng điện tử, bộ câu hỏi ôn tập và bài kiểm tra đánh giá quá trình tự học của sinh viên… do chính giảng viên xây dựng và được tích hợp trên môi trường công nghệ internet số hóa cao sẽ đáp ứng nhu cầu ngày càng đa dạng của người học.

CĐS sẽ tạo cho người học thường xuyên, mở và linh hoạt dựa trên hiệu suất các kỹ năng cốt lõi, cần thiết cho người học, người lao động chuyên nghiệp có trình độ chuyên môn phù hợp với những thay đổi liên tục trong đời sống thực tế hiện nay đây là lĩnh vực được nhiều quốc gia ưu tiên.

CĐS là phương thức hữu hiệu để huy động nguồn lực trí tuệ của xã hội tham gia học tập, đào tạo, bồi dưỡng nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đồng thời tăng cường hợp tác quốc tế về đào tạo nguồn nhân lực.

Từ những khó khăn thách thức và lợi ích do CĐS mang lại đối với các cơ sở GDNN, đòi hỏi các giải pháp trong thời gian tới. Cụ thể:

Thứ nhất: Về nhận thức phải làm thay đổi nhận thức trong các cơ quan quản lý, cộng đồng và đặc biệt là đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên kể cả người đứng đầu trong các cơ sở GDNN hiểu rõ được tầm quan trọng của chuyển đổi số trong đơn vị mình  vì các cơ sở GDNN có vai trò đào tạo, bồi dưỡng, cung cấp nhân lực có kỹ năng, góp phần quan trọng nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Vì thế, nâng cao hiệu quả đào tạo gắn với chuyển đổi số để phù hợp với thị trường lao động thời kỳ hội nhập và phát triển là rất cần thiết, nhằm cung cấp lực lượng lao động trực tiếp có chất lượng ngày càng cao.

Thứ hai: Cần tăng cường và huy động các nguồn lực để nâng cao chất lượng hạ tầng kỹ thuật công nghệ số  như cần đầu tư thiết bị số, các thiết bị thực tập, phòng thí nghiệm, xưởng thực hành ảo, phòng học thông minh và các thiết bị phát triển học liệu số trước hết cho các ngành nghề được lựa chọn trọng điểm làm cơ sở phát triển thành cơ sở GDNN số, thông minh. Bên cạnh đó cần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực đó chính là đội ngũ thầy giáo, cô giáo, những người trực tiếp tham gia thực hiện công việc đào tạo phải có đủ kỹ năng sử dụng công nghệ và sự sẵn sàng tiếp nhận công nghệ từ phía người học do đó cần thiết phải tổ chức, tham gia các khóa đào tạo, bồi dưỡng, cập nhật kiến thức, kỹ năng số, phương pháp đào tạo số cho đội ngũ cán bộ quản lý, nhà giáo GDNN, người dạy trong các doanh nghiệp để đáp ứng các yêu cầu của chuyển đổi số.

Thứ ba: Cần tập trung phát triển chương trình, nội dung đào tạo các cấp trình độ phù hợp với nền kinh tế và hội nhập quốc tế; xác định đào tạo kiến thức, kỹ năng cơ bản và nâng cao đối với người lao động trên môi trường số, lồng ghép vào chương trình đào tạo các môn học liên quan tới kỹ năng số để sau khi ra trường người học có thể tiếp cận ngay với các công việc cần kỹ năng số.

Thứ tư: Các cơ sở GDNN cần thực hiện tốt việc số hóa các hoạt động nhà trường, trong đó chú trọng đến quản lý tuyển sinh, đào tạo, đảm bảo chất lượng; phát triển chương trình, quản lý nhà giáo, quản lý học sinh, sinh viên, kết nối doanh nghiệp; đẩy mạnh việc đảm bảo chất lượng đối với việc dạy học trực tuyến kết hợp triển khai đánh giá kết quả học tập, đánh giá kỹ năng nghề trên môi trường số.

Thứ năm: Đẩy mạnh việc phối hợp và tranh thủ sự giúp đỡ của các doanh nghiệp công nghệ, các tổ chức quốc tế cho hoạt động chuyển đổi số tại các cơ sở giáo dục nghề nghiệp, trong đó ưu tiên phối hợp về đầu tư hạ tầng, phát triển các chương trình đào tạo chất lượng cao, đào tạo bồi dưỡng, cập nhật liến thức, kỹ năng số cho nhà giáo, cán bộ quản lý, các phương pháp dạy và học mới cho nhà giáo và người học.

Ths. Lê Anh Tuấn

Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Nghề Yên Bái

Nguồn: Vietnam Business Forum