Chủ động, quyết liệt trong thu hồi nợ đọng BHXH, BHYT, BHTN

Trước thực trạng nợ đọng, trốn đóng bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm y tế (BHYT), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) trên địa bàn tỉnh diễn ra thường xuyên và ngày càng nghiêm trọng, BHXH tỉnh Quảng Ngãi đã quyết liệt vào cuộc và chủ động triển khai nhiều biện pháp đồng bộ nhằm thu hồi nợ đọng, đảm bảo quyền lợi chính đáng cho người lao động. Xoay quanh nỗ lực này, chúng tôi đã có cuộc trò chuyện với Phó Giám đốc phụ trách BHXH tỉnh Quảng Ngãi – ông Tiêu Sinh. Công Luận thực hiện.

Xin ông cho biết cụ thể về tình trạng nợ đọng BHXH, BHYT, BHTN trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi tính đến thời điểm hiện nay? Đâu là những khó khăn, vướng mắc trong công tác thu hồi nợ BHXH, BHYT?

Tính đến ngày 31/3/2019, tổng số nợ BHXH, BHYT, BHTN trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi là hơn 144,91 tỷ đồng, chiếm 5,72% kế hoạch thu. Tình trạng nợ đọng kéo dài đã gây không ít khó khăn cho cơ quan BHXH tỉnh trong công tác thanh, kiểm tra việc chấp hành các quy định của pháp luật về BHXH, BHYT, BHTN cũng như việc bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng, hợp pháp cho người lao động.

Một trong những khó khăn trong công tác thu hồi nợ BHXH, BHYT hiện nay là việc tuân thủ pháp luật về BHXH, BHYT, BHTN của các DN chưa nghiêm; tình trạng trốn đóng, nợ đọng BHXH, BHYT, BHTN vẫn còn xảy ra. Một số DN làm ăn thua lỗ kéo dài dẫn đến tình trạng bán cổ phần, chuyển nhượng công ty cho các đối tác khác kinh doanh, để lại một số nợ lớn không thu hồi được, điển hình như: Công ty Phát triển cơ sở hạ tầng Quảng Ngãi, Công ty CP TH Việt Phú... Bên cạnh đó, một số DN chỉ đóng BHXH, BHYT, BHTN cho một số người làm việc lâu dài với DN hoặc cán bộ kỹ thuật, còn lại công ty ký hợp đồng theo thời vụ hoặc theo công nhật.

Về phía người lao động, do sức ép việc làm và chưa hiểu đầy đủ về chính sách, pháp luật về BHXH nên không dám đấu tranh với chủ sử dụng lao động để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bản thân. Điều đáng buồn là hiện nay đa số người lao động đều đồng tình với việc chủ sử dụng lao động trốn đóng, để nợ đọng kéo dài và chiếm dụng luôn tiền đóng BHXH, BHYT, BHTN của chính mình để DN sử dụng vào mục đích khác.

Xảy ra tình trạng DN trên địa bàn tỉnh lách luật BHXH, chiếm dụng tiền BHXH là do chế tài còn quá lỏng lẽo?

Có thể thấy khởi kiện DN là biện pháp mạnh, một công cụ hữu hiệu để thu hồi nợ đọng, trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN. Tuy nhiên hiện nay việc gửi hồ sơ đề nghị Liên đoàn lao động tỉnh khởi kiện ra Tòa đối với các DN chỉ dừng lại ở mức thu thập thông tin, tài liệu chứng cứ và đàm phán với các DN để khắc phục tình hình nợ đọng, do vướng mắc về các thủ tục pháp lý nên tổ chức công đoàn vẫn chưa thể khởi kiện được vụ nào để đảm bảo quyền, lợi ích hợp pháp cho người lao động và tăng tính răn đe đối với hành vi nợ BHXH, BHYT, BHTN.

 Bộ luật Hình sự sửa đổi có hiệu lực từ ngày 01/01/2018 đã bổ sung nhóm tội phạm trong lĩnh vực BHXH, BHYT tại các Điều 214, 215, 216, nhằm bảo đảm quyền lợi chính đáng của người lao động cũng như việc tuân thủ pháp luật của mọi cá nhân, tổ chức. Tuy nhiên sau hơn một năm có hiệu lực, việc triển khai các điều luật này còn nhiều vướng mắc, chưa có văn bản hướng dẫn của cơ quan có thẩm quyền để chuyển hồ sơ có dấu hiệu tội phạm BHXH, BHYT, BHTN sang cơ quan Công an.

Bên cạnh đó, các DN nợ dựa vào quy định của Luật chỉ nộp tiền cho số lao động đủ điều kiện hưởng BHXH hoặc chấm dứt hợp đồng lao động để cơ quan BHXH chốt sổ giải quyết chế độ BHXH cho người lao động nên số tiền nợ BHXH còn lại của cả đơn vị khó thu hồi được.

Với tình trạng nợ đọng BHXH, BHYT như hiện nay thì quyền lợi của người đã đóng BHXH, BHYT sẽ được bảo đảm như thế nào, thưa ông?

Để đảm bảo quyền và lợi chính đáng cho người lao động đang làm việc trong các cơ quan, đơn vị, DN, BHXH tỉnh đã tham mưu Tỉnh ủy, UBND tỉnh ban hành các văn bản như: Văn bản số 3174-CV/TU ngày 05/10/2018 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Văn bản số 6290/UBND-KGVX ngày 16/10/2018 của UBND tỉnh về việc chấn chỉnh tình trạng nợ đóng BHXH bắt buộc của các DN trên địa bàn,... Đồng thời, chủ động phối hợp với các đơn vị liên quan tăng cường thanh tra, kiểm tra việc chấp hành pháp luật BHXH, BHYT, BHTN tại các đơn vị SDLĐ nhằm hạn chế tình trạng nợ đọng, trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN.

Đối với các đơn vị nợ tiền đóng BHXH, BHTN, BHTNLĐ, BNN, nếu người lao động đủ điều kiện hưởng BHXH hoặc chấm dứt hợp đồng lao động, hợp đồng làm việc thì đơn vị phải có trách nhiệm đóng đủ BHXH, BHTN, BHTNLĐ, BNN, bao gồm cả tiền lãi chậm đóng theo quy định, cơ quan BHXH xác nhận sổ BHXH để kịp thời giải quyết chế độ BHXH, BHTN cho người lao động. Trường hợp đơn vị chưa đóng đủ thì xác nhận sổ BHXH đến thời điểm đã đóng BHXH, BHTN, BHTNLĐ, BNN. Sau khi thu hồi được số tiền đơn vị còn nợ thì xác nhận bổ sung trên sổ BHXH.

Thời gian tới, BHXH tỉnh sẽ có những biện pháp cụ thể nào để thu hồi số tiền còn lại, đồng thời không làm phát sinh nợ mới?

Tình trạng nợ BHXH, BHYT, BHTN của các DN không chỉ vi phạm quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động đang làm việc trong DN (không chốt được sổ BHXH; không được hưởng các quyền lợi về chế độ BHXH, BHYT, BHTN khi nghỉ việc, chuyển công tác…) mà còn ảnh hưởng đến nguồn Quỹ BHXH, BHYT, BHTN; mặc khác làm giảm tính nghiêm minh của pháp luật và ảnh hưởng đến chính sách an sinh xã hội trên địa bàn.

Để khắc phục bất cập này, trong thời gian tới BHXH tỉnh tiếp tục tham mưu, báo cáo Tỉnh ủy, UBND tỉnh và các Sở, ngành liên quan về tình hình nợ BHXH, BHYT trên địa bàn cũng như ban hành văn bản gửi UBND các huyện, thành phố để tranh thủ sự chỉ đạo của các cấp trong công tác thu hồi nợ đọng. Phân công cán bộ bám sát các đơn vị để đôn đốc, nhắc nhở thực hiện đóng, chuyển trả nợ, đồng thời giao chỉ tiêu phấn đấu giảm nợ đến từng chuyên quản gắn với việc bình xét hiệu quả công việc.

Ngoài ra chúng tôi cũng sẽ chủ động triển khai thanh tra chuyên ngành đột xuất đóng BHXH, BHYT, BHTN tại các DN nợ từ 6 tháng trở lên mà phần mềm thu đã tự động cảnh báo và gửi kết quả xử lý đến cơ quan chức năng nhằm mục đích báo cáo, làm căn cứ xử lý hình sự sau này. Đồng thời phối hợp chặt chẽ với Đoàn Thanh tra của Sở Lao động, Thương binh và Xã hội, Cục Thuế để tiến hành thanh tra, kiểm tra tại các đơn vị nợ BHXH, BHYT kéo dài nhằm hạn chế tình trạng nợ đọng, trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN,…

Tất cả những nỗ lực này đều hướng đến mục tiêu giảm tỷ lệ nợ đọng BHXH trên địa bàn tỉnh, góp phần bảo vệ quyền lợi hợp pháp cho người lao động khi tham gia BHXH, BHYT, BHTN; đảm bảo an sinh xã hội tại địa phương.

 Xin cảm ơn ông!