Dự án Nhà máy sản xuất alumin Nhân Cơ: Điểm nhấn trong phát triển kinh tế

Để góp phần khai thác hiệu quả tiềm năng bauxit, đẩy mạnh quá trình CNH - HĐH trên địa bàn tỉnh Đắk Nông, thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế, phát triển kinh tế - xã hội khu vực, Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam (VINACOMIN) đã được Đảng và Nhà nước tin tưởng giao trọng trách tiến hành đầu tư dự án Nhà máy sản xuất alumin tại Đắk Nông.

Đây là dự án có ý nghĩa rất quan trọng đối với tiến trình phát triển kinh tế - xã hội nhanh, bền vững của Đắc Nông nói riêng, vùng Tây Nguyên và cả nước nói chung.

Dự án Nhà máy sản xuất alumin Nhân Cơ được khởi công ngày 28/2/2010 tại huyện Đắk R’lấp (Đắk Nông) bao gồm tổ hợp: Mỏ khai thác bauxit, Nhà máy tuyển quặng bauxit và Nhà máy sản xuất Alumin. Công suất thiết kế của Nhà máy sản xuất alumin đạt 650.000 tấn/năm, có khả năng mở rộng lên 1.200.000 tấn/năm. Dự án có mức đầu tư 11.624 tỷ đồng (tương đương 655 triệu USD) do Công ty cổ phần alumin Nhân Cơ (VNAC) thuộc Tập đoàn VINACOMIN trực tiếp làm chủ đầu tư. Theo kế hoạch đến cuối năm 2012 sẽ xây dựng xong nhà máy và sản xuất ra tấn sản phẩm alumin đầu tiên. Doanh thu của nhà máy sẽ đạt xấp xỉ 4.000 tỷ đồng mỗi năm. Quặng bauxit được khai thác từ mỏ Nhân Cơ mà theo kết quả thăm dò địa chất có tổng trữ lượng quặng tinh khoảng 270 triệu tấn. Quặng bauxit nguyên khai sau khi khai thác được đưa qua nhà máy tuyển sẽ thành tinh quặng. Sau đó sẽ qua hệ thống băng tải dài 5,2 km vận chuyển vào nhà máy sản xuất ra alumin. Cùng với việc thực hiện đầu tư dự án Nhà máy sản xuất alumin Nhân Cơ, Tập đoàn sẽ nghiên cứu và nếu khả thi sẽ triển khai đầu tư sớm nhà máy điện phân nhôm với công suất dự tính 150.000 – 200.000 tấn nhôm thỏi/năm.

Được biết dự án Nhà máy sản xuất alumin Nhân Cơ sẽ áp dụng công nghệ Bayer để sản xuất alumin và áp dụng các tiêu chuẩn tiên tiến trong bảo vệ môi trường. Trong giai đoạn 1 dự án sẽ tạo việc làm ổn định cho khoảng 1.350 người và trên 12.000 lao động cho các ngành dịch vụ khác, đóng góp đáng kể vào ngân sách (khoảng 1000 tỷ đồng/năm), đem lại nguồn thu kim ngạch ngoại tệ lớn cho đất nước (khoảng 211 triệu USD/năm). Đặc biệt, từ dự án này sẽ tạo nền tảng để phát triển ngành công nghiệp nhôm, công nghiệp phụ trợ và dịch vụ, kích thích đô thị hóa, góp phần làm tăng GDP của địa phương và nâng cao mức sống của người dân.

Đại tá Bùi Quang Tiến - Tổng Giám đốc VNAC cho biết dự án Alumin Nhân Cơ sử dụng khoảng 0,13% diện tích đất của tỉnh Đắk Nông và mỗi năm cần đến 50- 60ha đất để khai thác mỏ. Kỹ thuật khai thác sẽ theo hình thức cuốn chiếu với 3 công đoạn tiến hành song song: bóc lớp phủ, khai thác quặng và hoàn thổ hiện trường ban đầu. VNAC sẽ đầu tư xây dựng khu thử nghiệm về khâu hoàn thổ, nghiên cứu thổ nhưỡng, nhằm tìm phương án hoàn thổ tối ưu, lựa chọn loại giống cây trồng, vật nuôi mang lại hiệu quả kinh tế sau quá trình khai thác. Trong năm nay VNAC sẽ đầu tư khu vườn ươm với giá trị trên 4 tỷ đồng.

Khi đi vào hoạt động, mỗi năm Công ty sẽ dành để đóng phí môi trường và thực hiện công tác phục hồi môi trường khoảng 123 tỷ đồng. Đối với chất thải bùn đỏ, Nhà máy alumin Nhân Cơ sẽ xử lý bằng phương pháp thải ướt, chôn lấp, sau đó hoàn thổ, phục hồi môi trường. Hệ thống hồ chứa bùn đỏ được xây dựng tại thung lũng với diện tích 300ha, có khả năng chịu được động đất cấp 7 (vượt 2 cấp so với dự báo của các nhà địa chất). Hồ sẽ có nhiều ngăn chứa và được xử lý bằng nhiều lớp chống thấm, đảm bảo cho lượng nước có chứa xút dư không ngấm xuống đất và không chảy tràn ra ngoài. Dự án Nhân Cơ sẽ có một nhà máy nhiệt điện công suất 30MW để cung cấp điện và hơi cho công nghệ sản xuất alumin.

Nguồn nước cấp cho dự án sẽ được lấy từ hai nguồn: nước lấy từ suối Đak Tih cung cấp cho Nhà máy sản xuất alumin; lấy nước hồ Cầu Tư cấp cho nhà máy tuyển bằng cách nâng cấp hồ chứa nước tự nhiên Cầu Tư. Cũng theo Đại tá Bùi Quang Tiến, bên cạnh những thuận lợi cơ bản như sự ủng hộ nhiệt tình của các cấp chính quyền từ trung ương đến địa phương, sự nhiệt tình năng động của cán bộ và người lao động trong Công ty… thì hiện nay dự án đang vấp phải không ít khó khăn. Trong đó đáng kể nhất là hiện có hàng chục hộ dân trong khu vực giải tỏa không chịu di dời và có những đòi hỏi trái với các quy định hiện hành, ảnh hưởng nghiêm trọng đến tiến độ triển khai dự án. Do đó VNAC rất mong chính quyền địa phương sớm có những biện pháp cương quyết phù hợp để các hộ dân chấp hành tốt luật pháp và di dời tạo điều kiện cho dự án được triển khai thuận lợi, sớm mang lại hiệu quả thật sự, góp phần đưa kinh tế - xã hội tỉnh Đắk Nông nói riêng và khu vực Tây Nguyên nói chung phát triển.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đắk Nông Trần Phương cho biết tại những vùng tập trung quặng bauxit cao tạo nên các “mũ sắt” trên bề mặt cây cối không thể mọc được, kể cả cây rừng. Ở những vùng có hàm lượng ít hơn, cây trồng cũng kém phát triển, không mang lại hiệu quả kinh tế cao. Do vậy, việc khai thác và sử dụng thật hợp lý tài nguyên khoáng sản bauxit là niềm mong mỏi của cả Đảng bộ và nhân dân trong tỉnh, để phát triển một cách tốt nhất và có thể thực hiện nhanh công cuộc CNH – HĐH nền kinh tế. Với ý nghĩa đó, dự án Alumin Nhân Cơ đi vào hoạt động sẽ góp phần phát triển bền vững kinh tế - xã hội trên địa bàn tỉnh Đắk Nông và khu vực Tây Nguyên, cả nước nói chung; thúc đẩy sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế khu vực từ thuần nông lâm nghiệp sang kinh tế đa ngành nghề đồng thời góp phần tái tạo đất, giúp cho chất lượng đất những khu vực có quặng đang bị cằn cỗi sau khi khai thác, hoàn thổ sẽ có điều kiện tăng độ màu mỡ.

Không chỉ có những đóng góp quan trọng vào tiến trình phát triển kinh tế xã hội tại địa phương cũng như khu vực về sau này, được biết trong thời gian khảo sát và khởi công dự án, Tập đoàn VINACOMIN nói chung và VNAC nói riêng cũng đã thể hiện cao tinh thần trách nhiệm với chính quyền và đồng bào các dân tộc tại Đắk Nông bằng các việc làm cụ thể như: Vinacomin đã cùng lãnh đạo tỉnh Đak Nông ký kết chương trình phối hợp hành động phát triển bền vững công nghiệp Nhôm gắn liền với phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Đak Nông; Xây dựng tặng huyện Đăk RLấp trường Trung học phổ thông Nguyễn Văn Linh - xã Đăk Wer có giá trị 4,4 tỷ đồng; Hỗ trợ xây dựng trường Phổ thông trung học xã Quảng Sơn, huyện Đăk G’long 6,81 tỷ đồng; Thỏa thuận đầu tư 15 tỷ đồng xây dựng trường Trung học phổ thông xã Quảng Sơn, huyện Đak Glong; Ủng hộ Quỹ khuyến học tỉnh và một số quỹ khác 300 triệu; Ủng hộ các hộ nghèo trong vùng dự án 40 triệu đồng; Ủng hộ đồng bào dân tộc bản địa bon Bù Dấp và bon Pi Nao 25 triệu đồng; Ủng hộ đồng bào thuộc diện chính sách trong vùng dự án 27 triệu đồng… Tổng số tiền mà VINACOMIN và VNAC đóng góp cho địa phương tính đến nay đã được 17,832 tỷ đồng, qua đó góp phần tích cực vào các hoạt động cộng đồng, an sinh xã hội tại địa phương.

Đến nay dự án Alumin Nhân Cơ đã khởi động được hơn nửa năm và những tín hiệu ban đầu thu được là rất tốt. Cùng với dự án Alumin Tân Rai (Lâm Đồng), dự án Alumin Nhân Cơ là bước thử nghiệm quan trọng, đánh thức tiềm năng khoáng sản bauxit phục vụ công cuộc phát triển kinh tế đất nước.