Nhằm khai thác những tiềm năng lợi thế sản phẩm hàng hóa truyền thống có thế mạnh của địa phương, huyện Yên Minh đã xây dựng Dự án phát triển, mở rộng diện tích cây hồng không hạt theo hướng sản xuất hàng hóa tập trung giai đoạn 2014 - 2015 và đến năm 2020.
Xác định cây hồng không hạt là một trong những cây hàng hóa chiến lược trong phát triển kinh tế của huyện từ nay đến năm 2020. Ngay sau khi có chỉ đạo của tỉnh, huyện Yên Minh tập trung đẩy mạnh, nhân rộng diện tích và nâng cao giá trị của cây. Đồng thời áp dụng các thành tựu khoa học kỹ thuật vào sản xuất, tạo sự phối hợp chặt chẽ giữa 4 nhà “ Nhà nước – Nhà khoa học – Nhà doanh nghiệp – Nhà nông” nhằm nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm, xây dựng mối liên kết sản xuất theo quy trình khép kín (đầu tư – sản xuất – tiêu thụ), làm động lực kích thích phát triển theo hướng sản xuất hàng hóa một cách bền vững.
Là loại cây trồng có giá trị kinh tế, cho năng suất cao, ít bị mất mùa, chất lượng quả ngon, khá đồng đều giữa các vùng, giá thành cao và ổn định, được thị hiếu người tiêu dùng ưa chuộng... phù hợp với điều kiện về khí hậu, tự nhiên, thổ nhưỡng của huyện. Về quỹ đất, lao động hoàn toàn đáp ứng được nhu cầu phát triển trở thành vùng sản xuất hàng hóa tập trung, là những yếu tố thuận lợi cho việc đầu tư mở rộng diện tích trong thời gian tới.
Hiện nay trên địa bàn huyện có 2 loại chính là: hồng không hạt địa phương và giống hồng không hạt Lục Yên – Yên Bái, được trồng chủ yếu tại các xã Na Khê, Lao Và Chải, Bạch Đích, Hữu Vinh, Đông Minh, Mậu Long và thị trấn Yên Minh. Diện tích hồng cho thu hoạch ổn định là 7,5ha, còn lại là diện tích trồng mới chưa cho thu hoạch. Mặc dù được trồng từ lâu đời, song chủ yếu nông dân trồng tự phát, hạn chế về kỹ thuật, nên năng suất chưa cao so với tiềm năng thực. Hơn thế nữa, do cơ chế chính sách của Nhà nước chưa đủ mạnh để khuyến khích người dân mở rộng diện tích cũng như đầu tư thâm canh. Vì thế diện tích hồng không hạt trên địa bàn huyện còn phân tán, nhỏ lẻ, không tập trung, chưa trở thành vùng sản xuất hàng hóa lớn.
Những năm gần đây, huyện đã trú trọng đầu tư phát triển mở rộng diện tích hồng không hạt. Qua 3 năm từ 2011 - 2013, huyện đã hỗ trợ cây giống cho người dân trồng mới được 23,5ha giống hồng địa phương tại xã Na Khê và thôn Nà Sâu của thị trấn Yên Minh, nâng tổng diện tích hiện có trên địa bàn huyện là 38ha, trong đó giống hồng không hạt của địa phương là 36ha. Bên cạnh đó, nhân dân đã dần nhận thức được giá trị kinh tế của cây hồng không hạt. Nhiều gia đình đã tự đầu tư mở rộng diện tích, bước đầu hình thành được vùng trồng hồng không hạt tập trung đem lại thu nhập đáng kể cho người dân. Trên thực tế, nhiều hộ đã có thu nhập từ 30-50 triệu đồng, cá biệt có hộ thu nhập trên 150 triệu đồng/ năm.
Mặc dù việc mở rộng diện tích hồng thời gian qua đã được huyện Yên Minh quan tâm đẩy mạnh, song chưa có định hướng phát triển rõ ràng, chưa xây dựng được những cơ chế, chính sách cụ thể, xứng với tiềm năng kinh tế của cây hồng không hạt đem lại, dẫn đến việc mở rộng diện tích còn rất nhỏ so với tiềm năng đất đai của huyện. Sản xuất tự phát, mang tính quảng canh, phân tán, thiếu sự tác động của khoa học kỹ thuật, mật độ trồng chưa đảm bảo, chưa có sự liên kết giữa các hộ với nhau.
Không những vậy, do điều kiện kinh tế các hộ gia đình còn nhiều khó khăn, khả năng nhận thức cũng như tập quán sản xuất của nhân dân còn chậm thay đổi, người dân còn trông chờ, ỷ lại vào sự hỗ trợ của nhà nước, chưa tự giác đầu tư thâm canh cũng như mở rộng diện tích. Việc quản lý giống còn nhiều hạn chế, chưa sản xuất được cây giống, cung ứng giống cho nhân dân.
Theo kế hoạch triển khai dự án trong năm 2014 huyện sẽ phối hợp với Sở nông nghiệp và PTNN tỉnh, Trung tâm giống cây trồng Phó Bảng điều tra, lựa chọn các cây đầu dòng để khai thác mắt ghép, sản xuất cây mẹ phục vụ cho việc lấy giống; lựa chọn địa điểm đầu tư xây dựng vườn ươm; tập huấn cho người nông dân kỹ thuật trồng và chăm sóc, triển khai tròng mới 50ha... với tổng kinh phí dự kiến là 1.164 tỷ. Cùng với những nỗ lực của toàn thể lãnh đạo và nhân dân trong toàn huyện, trong tương lai không xa cây hồng không hạt sẽ trở thành một trong những loại cây thoát nghèo, góp phần đưa kinh tế của huyện phát triển nhanh và bền vững.
01/07/2023 đến ngày 15/9/2024
VCCI