Công ty cổ phần chế biến nông sản BHL Sơn La: Điểm sáng trong bức tranh công nghiệp tỉnh

Tỉnh Sơn La đang thực hiện nhiều giải pháp đẩy mạnh chuyển đổi sản xuất nông - lâm nghiệp theo hướng hàng hóa; hình thành các vùng nguyên liệu lớn, đồng thời thực hiện nhiều cơ chế ưu đãi thu hút đầu tư phát triển công nghiệp chế biến. Hưởng ứng chủ trương của tỉnh, năm 2016, Công ty cổ phần chế biến nông sản BHL Sơn La đã xây dựng nhà máy chế biến tinh bột sắn giai đoạn I công suất 200 tấn sản phẩm tinh bột/ngày với tổng mức đầu tư 310 tỷ đồng tại Khu công nghiệp Mai Sơn. Sau gần 2 năm đi vào hoạt động, nhà máy thu mua 800-1.200 tấn củ tươi/ngày, tạo việc làm cho gần 200 công nhân và 4-5 nghìn lao động gián tiếp, trở thành điểm sáng trong bức tranh công nghiệp Sơn La, góp phần đẩy nhanh quá trình tái cơ cấu sản xuất nông-lâm nghiệp địa phương.

Ông Vũ Hưng Bình, Giám đốc Công ty

Nghĩ dài, đầu tư lớn

Giám đốc Công ty cổ phần chế biến nông sản BHL Sơn La - Vũ Hưng Bình cho biết: Xác định đầu tư nghiêm túc nên trước khi triển khai dự án, chúng tôi đã khảo sát nhiều nhà máy tại Việt Nam và một số nước Trung Quốc, Thái Lan,… Trong dây chuyền sản xuất tinh bột sắn có 4 công đoạn chính: (1)rửa, nghiền, (2)tách nước bột và bã, (3)tách mủ, (4)tách nước và sấy, thì “tách mủ” quan trọng nhất bởi sự khác biệt công nghệ sẽ quyết định chất lượng sản phẩm; trong khi các công đoạn khác có nhiều lựa chọn tương đương và linh kiện có thể sản xuất trong nước. Sau khi cân nhắc, Ban lãnh đạo BHL đã quyết định đầu tư công nghệ “tách mủ” hiện đại nhất của hãng ALFA LAVAL (Thụy Điển). Tuy chi phí cao hơn 6-10 lần so thiết bị một số nước châu Á nhưng bù lại, thiết bị này tiêu hao ít điện, không dùng hóa chất, ổn định gấp 10 lần và quan trọng là độ thu hồi tinh bột tốt, ít tạp chất nên sản phẩm đạt chất lượng cao.

Bên cạnh dây chuyền đóng bao tự động được nhập khẩu từ Italy, các công đoạn khác đều được cung cấp bởi đơn vị uy tín trong, ngoài nước và được kiểm tra nghiêm ngặt theo đúng quy định sản xuất thực phẩm. Cho đến nay, có thể khẳng định dây chuyền sản xuất tinh bột sắn BHL Sơn La có thiết bị hiện đại, đồng bộ bậc nhất Việt Nam.

BHL còn đầu tư hệ thống xử lý nước thải hiện đại theo công nghệ BIOFAST của Hoa Kỳ, bạt chống thấm nhập khẩu từ Canada với số vốn 70 tỷ đồng. Hệ thống xử lý nước thải gồm 16 hồ: biogas, điều hòa, hiếu khí, kỵ khí, lắng sinh học, xử lý hóa chất, chứa nước thải sau xử lý,... có công suất 4.000m3/ngày đêm, đảm bảo xử lý nước thải loại A. Đầu tư lớn cho việc xử lý nước thải, BHL đã phải kéo dài thời gian thu hồi vốn đầu tư nhà máy lên 7-8 năm nhưng hiệu quả đem lại thiết thực; không chỉ thu được khí gas phục vụ 3 lò đốt (tiết kiệm chi phí hơn 10 tỷ đồng/năm) mà còn tái sử dụng nguồn nước nên hạn chế việc lấy, xả nước thải ra tự nhiên, giảm thiểu tối đa tác động môi trường nơi nhà máy sản xuất.

Giám đốc Vũ Hưng Bình chia sẻ: Nhận thức xã hội về bảo vệ môi trường ngày càng cao và mỗi người dân là một “phóng viên” nên đầu tư thiếu nghiêm túc sẽ bị người dân phát hiện và “tẩy chay”. Là những người con quê hương hoặc yêu mến vùng đất này nên khi đầu tư về Sơn La, chúng tôi xác định sẽ gắn bó lâu dài tại tỉnh, mọi bước đi đều làm bài bản, mạnh dạn đầu tư lớn để tạo sự phát triển bền vững cho doanh nghiệp và cộng đồng.

Nhà máy chính thức được khởi công xây dựng ngày 22/12/2016 trên diện tích 11,4 ha. Sau 11 tháng thi công, giai đoạn I đã hoàn thành (tháng 11/2017) với công suất 200 tấn sản phẩm tinh bột và 50 tấn sản phẩm bã sắn, sử dụng 800 tấn sắn tươi/ngày. Trong niên vụ chạy thử đầu tiên (năm 2017-2018), Công ty đã thu mua gần 80 nghìn tấn sắn củ tươi cho người dân, sản xuất 20.000 tấn tinh bột và 5.000 tấn bã sấy khô. Sản phẩm xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc và được khách hàng đánh giá cao. Năm 2018, Công ty tiếp tục đầu tư gần 100 tỷ đồng nâng công suất chế biến lên 300 tấn sản phẩm/ngày đêm, đã đi vào sản xuất dây chuyền 200 tấn từ tháng 11/2018, dây chuyền 300 tấn từ tháng 1/2019. Trong niên vụ 2018-2019, Công ty tiếp tục thu mua 140.000 tấn sắn củ tươi, sản xuất 36.000 tấn tinh bột sắn và 9000 tấn bã sắn sấy khô, dự kiến đến tháng 11/2019, Công ty sẽ thu mua 170.000 tấn sắn củ, sản xuất 45.000 tấn tinh bột và 11.000 tấn bã sấy khô.

Nhà máy chế biến tinh bột sắn BHL Sơn La đặt trong vùng nguyên liệu sắn có hàm lượng tinh bột, chất lượng nguyên liệu đứng đầu cả nước lại được đầu tư hiện đại nên cho ra đời sản phẩm tinh bột đạt chất lượng theo TCVN 8796:2011, được tiêu thụ rộng rãi trong nước và xuất khẩu 90% sang thị trường nước ngoài.

Đồng hành với nông nghiệp - nông dân Sơn La

Sơn La có diện tích tự nhiên lớn thứ 3 cả nước, đất đai màu mỡ, nhiều tiểu vùng khí hậu đặc trưng và ngày càng được đầu tư hoàn thiện về hạ tầng giao thông nên rất thuận lợi để sản xuất nông - lâm nghiệp. Riêng cây sắn, tỉnh đã có định hướng quy hoạch đến năm 2020 diện tích 25.500 ha, sản lượng đạt 637 nghìn tấn sắn củ tươi nhưng thực tế qua khảo sát hiện có 31 nghìn ha sắn. Hiện Công ty có vùng nguyên liệu chính tại các huyện Quỳnh Nhai, Thuận Châu, Mường La, Bắc Yên, Yên Châu, Mai Sơn, Sông Mã và Sốp Cộp với sản lượng 200.000 tấn củ tươi/năm.

Trước khi BHL đầu tư tại tỉnh, sản phẩm sắn củ tươi chủ yếu cung cấp cho các xưởng sấy (khoảng 156 lò sấy các loại) với giá thu mua 1,2-1,6 triệu/tấn. Nhưng từ khi nhà máy hoạt động, giá củ sắn tươi tăng bình quân 30% (1,9 triệu đồng/tấn) giúp người trồng sắn gia tăng lợi ích và thu nhập từ cây sắn. Nhà máy đi vào hoạt động đã tạo việc làm, thu nhập ổn định cho gần 200 lao động tại chỗ và tiêu thụ 01-1,2 nghìn tấn sắn củ tươi/ngày, tạo 4.000-5.000 việc làm cho hàng nghìn hộ, góp phần ổn định đời sống, sinh kế cho người dân, đồng thời nộp ngân sách nhà nước hàng chục tỷ đồng/năm.

Để hỗ trợ bà con nông dân trồng sắn hiệu quả hơn, trong năm 2018 -2019, Công ty đã cung cấp miễn phí hàng chục nghìn hom sắn giống mới cho các hộ dân và ký thỏa thuận bao tiêu sản phẩm theo giá thị trường. Công ty cũng đã mời các chuyên gia nông nghiệp tập huấn kỹ thuật, đồng thời triển khai trồng thử nghiệm giống sắn mới tại Sơn La. Từ kết quả khả quan: năng suất đạt 38 tấn/ha đối với vùng đất bằng và 15 tấn/ha đối với vùng đồi núi (hiện bình quân đạt 8-10 tấn/ha), Công ty sẽ cung cấp mở rộng giống sắn mới, giúp người dân có thu nhập cao hơn so với trước đây và mặt bằng chung.

Trong thời gian tới, trước xu thế diện tích cây sắn ngày càng thu hẹp, Công ty sẽ tiếp tục đầu tư chế biến sâu, hoàn thiện dây chuyền để sản xuất đường gluco, bột biến tính. Hiện nhiều doanh nghiệp mua bột sắn tại Việt Nam mang về sản xuất bột biến tính tại Trung Quốc sau đó đem bán ngược tại thị trường Việt Nam nên việc đầu tư hoàn thiện dây chuyền sản xuất tại tỉnh Sơn La có tính khả thi cao.

Qua hơn 3 năm đầu tư tại Sơn La, Công ty đã nhận được sự quan tâm hỗ trợ tích cực của cấp chính quyền tỉnh trong quá trình triển khai dự án; sự ủng hộ của người dân để nhà máy sớm đi vào hoạt động. Song bên cạnh thuận lợi vẫn còn những khó khăn vướng mắc nảy sinh: Giá tinh bột có xu hướng giảm trong khi giá nguyên liệu và sắn củ tăng cao, việc giải phóng mặt bằng 3,5 ha được giao còn chậm trễ... Tỉnh Sơn La cũng đã cấp phép đầu tư cho 3 nhà máy chế biến tinh bột sắn gồm: Nhà máy chế biến tinh bột sắn BHL Sơn La, công suất 300 tấn sản phẩm/ngày; Nhà máy chế biến tinh bột sắn Sơn La (Fococev), công suất 300 tấn sản phẩm/ngày và Nhà máy chế biến tinh bột sắn BHL Sông Mã, công suất 200 tấn sản phẩm/ngày. Tổng nhu cầu của 3 nhà máy cần 3.200 tấn củ sắn tươi/ngày (576.000 tấn/năm). 156 lò sấy thủ công và các sân phơi sắn khô cũng cần 2.000 tấn sắn củ/ngày (300.000 tấn sắn củ/năm).

Để tạo sự ổn định vùng nguyên liệu cho các nhà máy trong thời gian tới, đề nghị UBND tỉnh không cấp phép thêm cho nhà máy chế biến tinh bột sắn trên địa bàn, tránh tình trạng cạnh tranh không lành mạnh và gây lãng phí nguồn lực xã hội. Ngoài ra, tỉnh cần sớm có những giải pháp đồng hành cùng doanh nghiệp và người dân trong việc đưa giống mới, đẩy mạnh ứng dụng tiến bộ kỹ thuật nhằm nâng cao năng suất, chất lượng và hiệu quả vùng sắn nguyên liệu.