Làng nghề Sơn Đồng: Chú trọng hợp tác và đa dạng hóa sản phẩm

Làng nghề Sơn Đồng (xã Sơn Đồng, huyện Hoài Đức) là một trong những trung tâm thủ công mỹ nghệ nổi tiếng của Hà Nội, đặc biệt với nghề tạc tượng Phật, chế tác đồ thờ và trạm khắc truyền thống. Sản phẩm của làng rất phong phú như tượng Phật, tượng Thánh, hoành phi – câu đối, bàn thờ, ngai, kiệu…

Năm 2025, Hội đồng Thủ công thế giới tiếp tục đánh giá, thẩm định để chính thức công nhận thêm hai làng nghề: Sơn Đồng và Chuyên Mỹ, tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp đã có cuộc trò chuyện cùng Bà Barbara Velasco Hernandez, Chủ tịch Hội đồng Thủ công Thế giới (WCC) khu vực Mỹ La Tinh, tại làng nghề Sơn Đồng.

Hôm nay bà đã đến thăm làng Sơn Đồng, tìm hiểu và quan sát công việc của các nghệ nhân tại đây. Bà cảm nhận như thế nào về chuyến đi, dưới góc nhìn của một nhà thiết kế cũng như một thành viên hội đồng giám khảo?

Bà Barbara Velasco Hernandez: Tôi thực sự rất hào hứng khi trở lại Việt Nam. Đây là một nơi đặc biệt đối với tôi. Năm ngoái, khi tới Bát Tràng để xem làm gốm, tôi đã có một trải nghiệm tuyệt vời về làng nghề truyền thống nơi đó. Chúng tôi cũng ghé Văn Phú và một vài làng khác. Vì vậy, chuyến trở lại lần này khiến tôi rất phấn khởi, nhất là khi có cơ hội tìm hiểu những loại hình thủ công mà trước đây tôi chưa từng tiếp xúc.

Sơn Đồng thật sự gây ấn tượng mạnh. Từ góc nhìn của một nhà thiết kế, nơi đây mang đến sự hứng khởi lớn bởi các chất liệu rất phong phú: gỗ, sơn mài, vàng, lá vàng, thếp vàng… Tất cả mở ra vô số khả năng sáng tạo. Tôi rất thích chuyến thăm này và mong muốn được tiếp tục học hỏi thêm.

Về khía cạnh kỹ thuật và thiết kế sản phẩm, bà có nhận xét hay gợi ý nào dành cho các nghệ nhân?

Bà Barbara Velasco Hernandez: Tôi cho rằng tiềm năng đổi mới thiết kế ở đây rất lớn. Sơn Đồng vốn nổi tiếng với nghệ thuật tâm linh, nhưng nghệ thuật tâm linh có thể được thể hiện dưới nhiều hình thức khác nhau. Trong bối cảnh đương đại, nó không nhất thiết chỉ xuất hiện trên bàn thờ, nó cũng có thể trở thành một món phụ kiện, một biểu tượng hay được thể hiện theo nhiều cách sáng tạo khác.

Tôi nghĩ giới trẻ cần sự đổi mới, nhưng khi đổi mới vẫn phải giữ được tinh hoa của nghề truyền thống. Và đúng là ở đây có rất nhiều tiềm năng để phát triển.

Một yếu tố quan trọng nữa là lượng du khách đến Việt Nam ngày càng đông. Chuyến bay tôi đáp xuống Hà Nội gần như toàn khách quốc tế. Tuy nhiên, tôi nhận thấy tại Hà Nội chưa có nhiều thiết kế mới so với năm trước. Tôi muốn khuyến nghị rằng cần quan tâm nhiều hơn đến nhóm khách này, bởi họ chỉ có thể mua một lượng giới hạn. Ai cũng muốn mang một phần Việt Nam về nhà, và điều quan trọng là làm sao tạo ra được những sản phẩm phù hợp để họ lựa chọn.

Theo bà, khi phát triển sản phẩm hướng tới du khách, các làng nghề cần lưu ý điều gì?

Bà Barbara Velasco Hernandez: Khi nghĩ đến sản phẩm du lịch, điều cốt yếu là phải tính toán cả bao bì, cách du khách mang sản phẩm về nước và cách họ sử dụng nó trong đời sống của họ. Những yếu tố tưởng như nhỏ nhưng lại quyết định tính phù hợp của sản phẩm.

Bên cạnh đó, đồng sáng tạo là yếu tố rất quan trọng không chỉ đơn thuần sản xuất và xuất khẩu sang một thị trường mà mình chưa thực sự hiểu. Làm việc chung, xây dựng làng nghề cùng với những người thực sự quan tâm và mong muốn đóng góp cho cộng đồng sẽ mang lại hiệu quả sâu bền hơn.

Tôi đến từ một tổ chức rất chú trọng việc hợp tác như vậy. Với tư cách là một nhà thiết kế, tôi rất mong có cơ hội làm việc tại đây. Tôi tin rằng nhiều nghệ nhân từ các quốc gia khác cũng mong muốn hợp tác với nghệ nhân Việt Nam. Đây là một hướng đi rất đáng được khai thác, thúc đẩy giao lưu và hợp tác văn hóa giữa các nghệ nhân.

Cảm ơn bà rất nhiều. Những chia sẻ của bà rất cụ thể và chắc chắn sẽ mang lại nhiều giá trị cho cộng đồng làng nghề Sơn Đồng.

Một số hình ảnh đoàn Hội đồng Thủ công thế giới tại Làng nghề Sơn Đồng

Nguồn: Vietnam Business Forum