Khai mở giá trị mới cho làng nghề: Kết nối văn hóa, kinh tế, du lịch

Trước nguy cơ mai một của nhiều làng nghề truyền thống, Hà Nội đã tổ chức Hội thảo “Các giải pháp bảo tồn, phát triển làng nghề gắn với du lịch…” nhằm tìm hướng biến giá trị truyền thống thành động lực tăng trưởng mới cho kinh tế nông thôn và du lịch.

Hội thảo “Các giải pháp bảo tồn, phát triển làng nghề gắn với du lịch, giữ gìn các giá trị văn hóa, tạo ra đa giá trị cho làng nghề”

Làng nghề – nguồn lực kinh tế đặc thù của Hà Nội

Hà Nội hiện có 1.350 làng nghề và làng có nghề, trong đó 337 làng nghề, nghề truyền thống đã được công nhận. Với sản phẩm phong phú, mẫu mã tinh xảo và khả năng cạnh tranh cao, các làng nghề đang đóng góp quan trọng vào cơ cấu kinh tế nông thôn, tạo việc làm và tăng thu nhập cho người dân. Toàn Thành phố có 881 sản phẩm OCOP thuộc nhóm làng nghề, chiếm 26,6% tổng số sản phẩm OCOP.

Phát biểu tại hội thảo, bà Nguyễn Thị Hoàng Yến, Phó Cục trưởng Cục Kinh tế Hợp tác, khẳng định: “Làng nghề là ‘bảo tàng sống’ lưu giữ văn hóa và tri thức bản địa, đồng thời mang lại giá trị kinh tế ngày càng lớn.” Tuy nhiên, bà cũng chỉ rõ những thách thức như biến động thị trường, yêu cầu tiêu chuẩn xanh, cạnh tranh nguyên liệu và khó khăn trong phát triển đội ngũ nghệ nhân trẻ.

Theo bà, việc gắn làng nghề với du lịch sẽ mở ra hướng phát triển bền vững hơn, giúp gia tăng giá trị sản phẩm, mở rộng thị trường và nâng vị thế văn hóa địa phương.

Tối ưu tiềm năng kinh tế từ hệ thống làng nghề Việt Nam

Trình bày tại hội thảo, bà Trần Thị Loan, Trưởng phòng Ngành nghề, Cục Kinh tế Hợp tác và Phát triển Nông thôn, cho biết cả nước hiện có 1.975 làng nghề, trong đó Đồng bằng sông Hồng chiếm 40%. Việt Nam đã có 17.316 sản phẩm OCOP đạt từ 3 sao trở lên, góp phần chuyển đổi mô hình sản xuất nhỏ lẻ sang sản xuất theo chuỗi và khai thác nguồn nguyên liệu bản địa hiệu quả hơn.

Bà đánh giá nhu cầu tiêu thụ sản phẩm thủ công mỹ nghệ trong lĩnh vực dịch vụ – du lịch tăng mạnh, từ nhà hàng, khách sạn, resort đến các dự án đô thị mới. Một số làng nghề như Sơn Đồng (Hà Nội) hay La Xuyên (Nam Định) đạt doanh thu hàng nghìn tỷ đồng mỗi năm, cho thấy tiềm năng lớn nếu biết tận dụng xu hướng du lịch trải nghiệm, du lịch văn hóa.

Tuy nhiên, các làng nghề cũng chịu áp lực từ yêu cầu “xanh – số – sáng tạo” của thị trường quốc tế. Số hóa sản phẩm, xây dựng bản đồ số làng nghề và tăng cường truy xuất nguồn gốc là những nhiệm vụ cấp thiết.

Kinh nghiệm quốc tế: Gắn thủ công mỹ nghệ với sáng tạo và du lịch

Đại diện khu vực Châu Phi – Trung Đông, ông Hisham Elgazzar chia sẻ kinh nghiệm bảo tồn nghề truyền thống tại Ai Cập. Theo ông, thách thức lớn nhất là thiếu hụt lực lượng nghệ nhân kế cận và hạn chế về vốn. Việc gắn nghề thủ công với du lịch văn hóa, mở rộng chương trình đào tạo và hỗ trợ tài chính là hướng đi được Ai Cập ưu tiên.

Trong khi đó, bà Barbara Velasco Hernandez, Chủ tịch Hội đồng Thủ công Thế giới khu vực Mỹ La Tinh, nhấn mạnh vai trò của cộng đồng và đặc biệt là phụ nữ trong duy trì nghề thủ công. Tại Mỹ La Tinh, các diễn đàn nghệ nhân được tổ chức thường xuyên để kết nối tư duy sáng tạo với nhu cầu thị trường, giúp sản phẩm truyền thống phù hợp hơn với du khách và xu hướng tiêu dùng hiện đại.

Bà khẳng định: “Thủ công mỹ nghệ không chỉ là sản phẩm, mà là câu chuyện văn hóa. Khi sản phẩm gắn với trải nghiệm du lịch, giá trị sẽ được nhân lên.”

Ông Ma Xiang, Phó Chủ tịch Hiệp hội thủ công Trung Quốc chia sẻ Các chính sách phát triển hàng thủ công ở Trung Quốc

Nâng tầm làng nghề qua liên kết văn hóa – du lịch – kinh tế

Các ý kiến tại hội thảo đều thống nhất rằng giá trị của làng nghề chỉ thực sự bền vững khi được kết nối với hệ sinh thái kinh tế – du lịch. Việc phát triển mô hình du lịch làng nghề, số hóa sản phẩm, chuẩn hóa quy trình sản xuất xanh, và khai thác câu chuyện văn hóa – lịch sử sẽ giúp gia tăng giá trị, mở rộng thị trường và thu hút du khách quốc tế.

Hà Nội và các địa phương được kỳ vọng sẽ tiếp tục xây dựng cơ chế hỗ trợ, khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào chuỗi giá trị làng nghề, phát triển sản phẩm OCOP hướng tới trải nghiệm du lịch, và đưa làng nghề trở thành “điểm đến văn hóa – kinh tế – du lịch” đặc trưng của Việt Nam.

Phát biểu kết luận hội thảo, ông Nguyễn Đình Hoa – Phó Giám đốc Sở NN&PTNT Hà Nội – nhấn mạnh hội thảo đã mang lại nhiều chia sẻ giá trị về bảo tồn và phát triển làng nghề. Các ý kiến cho thấy vai trò then chốt của nghệ nhân trong gìn giữ nghề truyền thống, cùng với sự hỗ trợ quan trọng của Nhà nước, các tổ chức làng nghề và từng quốc gia.

Ông đề nghị địa phương tập trung vào các giải pháp: quy hoạch đất đai, bảo vệ môi trường, hỗ trợ truyền nghề, xúc tiến thương mại, quảng bá sản phẩm, kết nối vùng nguyên liệu và phát triển du lịch gắn với làng nghề.

Ông khẳng định: “Làng nghề là nơi hội tụ tinh hoa văn hóa dân tộc và gắn kết với di sản.” Đồng thời kiến nghị đưa dạy nghề vào trường học và tăng cường kết nối làng nghề với văn hóa, nghệ thuật, điện ảnh, văn học, trong đó nghệ nhân, thợ giỏi là trung tâm. Sở sẽ tiếp tục hỗ trợ công tác truyền nghề và mong muốn đẩy mạnh tham gia hội chợ, triển lãm quốc tế để nghệ nhân, doanh nghiệp học hỏi kinh nghiệm, cải tiến sản xuất và quảng bá giá trị văn hóa Việt Nam.

Thời gian tới, Sở kỳ vọng hợp tác chặt chẽ với các quốc gia và Hội đồng Thủ công Thế giới nhằm cùng bảo tồn, phát triển làng nghề và tổ chức các sự kiện tôn vinh nghề truyền thống.

Nguồn: Vietnam Business Forum